Kościół św. Andrzeja Apostoła w Łukowicy
Kościół św. Andrzeja Apostoła w Łukowicy – zabytkowa[1] drewniana świątynia rzymskokatolicka, wzniesiona w II połowie XVII wieku dla parafii w miejscowości Łukowica w powiecie limanowskim. Obiekt znajduje się na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej.
 nr rej. A-51/M[1] z dnia 5.04.2006
| |||||||||||||||
| kościół pomocniczy | |||||||||||||||
.jpg) Zabytkowy kościół w Łukowicy | |||||||||||||||
| Państwo | |||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Województwo | |||||||||||||||
| Miejscowość | |||||||||||||||
| Wyznanie | |||||||||||||||
| Kościół | |||||||||||||||
| Parafia | |||||||||||||||
| Wezwanie | |||||||||||||||
| Wspomnienie liturgiczne |
30 listopada | ||||||||||||||
| |||||||||||||||
| |||||||||||||||
Położenie na mapie gminy Łukowica  | |||||||||||||||
Położenie na mapie Polski  | |||||||||||||||
Położenie na mapie województwa małopolskiego  | |||||||||||||||
Położenie na mapie powiatu limanowskiego  | |||||||||||||||
 49°36′19,59″N 20°29′29,99″E/49,605442 20,491664
| |||||||||||||||
.jpg)
Historia
edytujW latach 1673–1697 wzniesiono w centrum wsi Łukowica drewniany barokowy kościół w miejscu, gdzie wcześniej stał kościół gotycki. Świątynia została poświęcona 23 czerwca 1720 przez biskupa kijowskiego Jana Tarły[2].
W czasie swojej ponad 300-letniej historii kościół był wielokrotnie restaurowany[2]. W trakcie jednej z tych prac w I poł. XIX wieku dobudowano przybudówki do prezbiterium.
Architektura
edytujKościół św. Andrzeja w Łukowicy posiada wyraźne cechy stylu barokowego. Wzniesiono go według zasad konstrukcji zrębowej, oszalowany i pokryty blachą. Posiada jedną nawę, zakończoną węższym, zamkniętym trójbocznie prezbiterium. Po bokach dobudowano zakrystię i kaplicę boczną. Nad całością góruje czworoboczna, zwężająca się ku górze wieża, zwieńczona barokowym hełmem[2].
Zewnętrzną część prezbiterium zdobi przedstawienie Grupy Ukrzyżowania, z rzeźbami ludowymi z XVIII i XIX wieku[2]. Charakterystyczny jest zbiór przedmiotów związanych z Męką Pańską, nawiązujących do przesłania Memento mori. Są to m.in. chusta św. Weroniki, a obok niej: gwoździe, młotek, bicze, cierniowa korona i obcęgi. Następnie od lewej strony: rękawica, dzbanek, pochodnia, kostki do gry, maczuga, kogut, suknia całodziana i powróz, zaś po prawej stronie czaszka trupia z piszczelami, kielich, kajdany, miecz, sakiewka Judasza ze srebrnikami, rózgi, włócznia i drabina.
Kościół otacza kamienny mur z XVIII wieku, w którym umieszczono kapliczki ze stacjami Drogi Krzyżowej[3].
Wnętrze
edytujWnętrze przykrywają pozorne sklepienia kolebkowe, ozdobione polichromią z XIX wieku[4]. Wyróżnia się zwłaszcza przedstawienie Trójcy Świętej koronującej Najświętszą Marię Pannę[4]. W innych miejscach na sklepieniu i ścianach znajdują się pozostałości starszych, datowanych na XVIII wiek malowideł[2].
- ołtarz główny
- pochodzi z końca XVII wieku. Umieszczono w nim figurę Matki Bożej, która przesłaniana jest przez dwa obrazy: Matka Boża oraz św. Andrzej[4]. Interesujący jest zwłaszcza wizerunek patrona kościoła - Apostoł został na nim przedstawiony z krzyżem w kształcie X, który symbolizować ma jego męczeńską śmierć. W zwieńczeniu ołtarza znajduje się przedstawienie Trójcy Przenajświętszej w otoczeniu chmur i promieni[2].
- ołtarze boczne
- późnobarokowe
- ołtarz Matki Bożej z dwoma obrazami: Matka Boża Nieustającej Pomocy oraz Przemienienie Pańskie[3]
- ołtarz z obrazem św. Teresa od Dzieciątka Jezus[3]
- ołtarz z obrazem Archanioł Michał w kaplicy bocznej[3]
Wyposażenie
edytujWiększość wyposażenia kościoła jest drewniana i wykonana w stylu barokowym.
- klasycystyczna ambona z przełomu XVII i XVIII wieku, ozdobiona wizerunkami Ewangelistów i Chrystusa Pana[3]
- kamienna chrzcielnica z 1693[5]
- obraz św. Mikołaja w zakrystii z początku XVII wieku. Obraz jest wyblakły, ale sposób przedstawienia świętego jest rzadko spotykany: ukazano aż trzy atrybuty świętego: szatę biskupią, trzy złote kule oraz trzy panny, którym je podarował[5] (według innych źródeł są to trzej młodzieńcy[4])
- trzy barokowe krucyfiksy[3]
- feretrony z XVII wieku[3]
- obraz Rodzina św. Anny z XVI wieku, będący pozostałością tryptyku[6]
- obraz św. Kingi z XVIII wieku[6]
- chór muzyczny zdobi ażurowa balustrada z prostokątnym wysunięciem do przodu[7]
- organy wybudował Tomasz Fall ze Szczyrzyca w 1905 roku. Prawdopodobnie pierwotnie były przeznaczone do miejscowości Miastkówka (informacja ta została zapisana zieloną kredą i odnaleziona na jednym z podawaczy podczas ostatniej konserwacji w 2021 roku). Organy posiadają dwie bliźniacze szafy organowe przyozdobione w faliste belkowanie i liście akantu stół gry ustawiony przodem do prezbiterium centralnie na osi kościoła przed szafami organowymi. Instrument zachowany w oryginalnym stanie[7]
Przypisy
edytuj- ↑ a b Rejestr zabytków nieruchomych – województwo małopolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2024., s. 94
- ↑ a b c d e f P. Skoczek, "Parafie...", s. 197
- ↑ a b c d e f g P. Skoczek, "Parafie...", s. 198
- ↑ a b c d M. Michniewska, "Kościoły...", s. 145
- ↑ a b A. Matuszczyk, "Beskid...", s. 125
- ↑ a b Obrazy. Parafia Łukowica. [dostęp 2011-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
- ↑ a b Chór muzyczny i prospekt organowy. Parafia Łukowica. [dostęp 2011-05-14]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-04)]. (pol.).
Bibliografia
edytuj- Piotr Skoczek: Parafie Ziemi Limanowskiej. Proszówki: Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, 2009, s. 196-198. ISBN 978-83-88383-43-4.
- Andrzej Matuszczyk: Beskid Wyspowy. Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2008, s. 208. ISBN 978-83-89188-78-6.
- Magdalena Michniewska, Artur Michniewski, Magdalena Duda, Paweł Luboński: Kościoły drewniane Karpat - Polska i Słowacja:przewodnik. Białystok: Oficyna Wydawnicza Rewasz, 2006, s. 145. ISBN 83-89188-43-0.