Jugurta

Jugurta był wnukiem Masynissy, synem Mastanabala. Za rządów jego stryja, króla Numidii Micypsy, został wysłany do Hiszpanii na czele wojsk mających wesprzeć Rzymian w wojnie numantyjskiej. Zdolności Jugurty przykuły uwagę Scypiona Afrykańskiego Młodszego, który zasugerował królowi adopcję bratanka^[1]. Micypsa przed swoją śmiercią podzielił państwo na trzy części, którymi mieli władać: adoptowany Jugurta, Hiempsal i Adherbal (dwaj naturalni synowie Micypsy). Jugurta szybko pozbył się dwóch rywali – Hiempsala zamordował, a Adherbala zmusił do ucieczki. Rzymska interwencja doprowadziła do podziału Numidii. Jugurta otrzymał część zachodnią, Adherbal wschodnią wraz ze stołeczną Cyrtą^[2].

Dążąc do zjednoczenia państwa w 112 p.n.e. zdobył Cyrtę i nakazał zabić Adherbala wraz z przebywającymi tam kupcami pochodzącymi z Italii, przez co popadł w zatarg z Rzymem (tak zwana wojna jugurtyńska, która toczyła się w latach 111–105 p.n.e.). Dość długo wojna przebiegała niepomyślnie dla Rzymu (przekupstwa Jugurty wśród polityków i wodzów rzymskich). W jej trakcie Jugurta pojawił się w Rzymie i bronił swych racji przed Senatem, jednak po zabójstwie przebywającego tam pretendenta do tronu Numidii Massywy nakazano mu opuścić Italię^[3]. Dopiero szereg zwycięstw nad wojskami Numidii odniósł Kwintus Cecyliusz Metellus Numidyjski, a Gajusz Mariusz pokonał Jugurtę ostatecznie w bitwie pod Cyrtą.

Jugurta został stracony w Rzymie, w Więzieniu Mamertyńskim.

• (1248) Jugurtha

• Maciej Maciejowski: Wojna jugurtyńska 111-105 p.n.e., seria: Bitwy/Taktyka #18, Wydawnictwo Inforteditions, Zabrze 2008.
• Philip Matyszak: Wrogowie Rzymu: od Hannibala do Attyli, króla Hunów. Urszula Ruzik−Kulińska (tłum.). Warszawa: Bellona, 2007, s. 60−68. ISBN 978-83-11-10678-9. OCLC 169812829. (pol.).
• John D. Fage, Roland Olivier: The Cambridge History of Africa. Tom 2. Cambridge University Press, 1979, s. 185-186.