Jezioro Żywieckie
Jezioro Żywieckie[1] (Żywiecki Zbiornik Wodny, Zbiornik Wodny Tresna) – zbiornik retencyjny na rzece Sole koło Żywca, położony na granicy Kotliny Żywieckiej i Beskidu Małego. Utworzenie w 1966 r. zbiornika zaporowego spowodowało zalanie kilku wsi, m.in. Zarzecza, Tresnej, Zadziela i Starego Żywca.
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Rzeka | |
| Typ zapory |
ziemna |
| Pojemność całkowita |
94,6 mln m³ |
| Powierzchnia |
10 km² |
| Wysokość zapory |
39 m |
| Głębokość |
26,8 m |
| Funkcja |
elektryczna |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa śląskiego  | |
Położenie na mapie powiatu żywieckiego  | |
Położenie na mapie Żywca  | |
 49°43′02″N 19°11′51″E/49,717222 19,197500
| |
Podstawowe parametry morfometryczne Zbiornika Żywieckiego przedstawiają się następująco: pojemność całkowita – 94,60 mln m³, pojemność martwa zbiornika – 3,2 mln m³, pojemność wyrównawcza – 67,7 mln m³, pojemność powodziowa stała – 23,1 mln m³, maksymalny poziom piętrzenia – 344,86 m n.p.m., normalny poziom piętrzenia – 342,56 m n.p.m., minimalny poziom piętrzenia – 320,94 m n.p.m. Przy normalnym poziomie piętrzenia maksymalna długość zbiornika wynosi 6,6 km, średnia długość zbiornika – 6,25 km, długość linii brzegowej – 33,7 km, maksymalna szerokość zbiornika – 3,1 km, szerokość zbiornika w centralnej jego części – 2,5 km, a szerokość średnia – 1,51 km. Zbiornik ma głębokość maksymalną 26,8 m, a głębokość średnia wynosi 8,6 m. Zbiornik Żywiecki został utworzony przez spiętrzenie wód rzeki Soły zaporą ziemną. Jej długość wynosi 310 m, wysokość 39 m nad dnem doliny, a wybudowana została w 41,9 km biegu rzeki (powierzchnia zlewni Soły po profil zapory w Tresnej wynosi 1036,6 km²)[2].
Przy zaporze o wysokości 38 m znajduje się elektrownia wodna o mocy 21 MW. Obecnie (2010) zbiornik wykorzystywany jest w celach turystycznych, do produkcji energii elektrycznej, do ochrony przeciwpowodziowej oraz uregulowania dopływów górnej Wisły[3].
Zbiornik ulega systematycznemu zamulaniu nanosami rzecznymi uchodzących do niego cieków oraz zasypywany materiałem pochodzącym z abrazji jego brzegów. Szacuje się, że w ciągu ok. 70 lat od daty budowy pojemność zbiornika zostanie zmniejszona o ok. 50%[4].
W sierpniu odbywają się regaty poświęcone pamięci Adama Banaszka.
15 listopada 1978 roku Jezioro Żywieckie było miejscem tragicznego wypadku. Około godziny piątej rano, w odstępie zaledwie kwadransa, dwa autobusy (Autosan H9 i Autosan H09) PKS, wiozące górników do pracy w Kopalni Węgla Kamiennego „Brzeszcze”, na skutek poślizgu runęły z wysokości 18 metrów do lodowatej wody Jeziora Żywieckiego – w tzw. Wilczym Jarze, nieopodal Oczkowa. Zginęło wówczas 30 osób, 9 uniknęło śmierci. O tragedii przypomina umieszczona przy moście tablica pamiątkowa.
W 2015 roku, w trakcie suszy, lustro w porównaniu do normalnego stanu obniżyło się o około 2 m, odsłaniając znaczne części dna[5].
Przypisy
edytuj- ↑ Nazewnictwo geograficzne Polski. Tom 1. Hydronimy. Część 2. Wody stojące, Ewa Wolnicz-Pawłowska, Jerzy Duma, Janusz Rieger, Halina Czarnecka (oprac.), Warszawa: Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 2006 (seria Nazewnictwo Geograficzne Polski), s. 410, ISBN 83-239-9607-5.
- ↑ Robert Machowski, Martyna A. Rzętała, Mariusz Rzętała, Beata Wistuba: Zbiornik Żywiecki – charakterystyka fizycznogeograficzna i znaczenie społeczno-gospodarcze. Sosnowiec: Polskie Towarzystwo Geograficzne – Oddział Katowicki, 2005, s. 80. ISBN 83-922610-0-3.
- ↑ Żywieckie, Jezioro, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2022-08-05].
- ↑ Chełmicki Wojciech: Blaski i cienie zapór wodnych, w: „Poznaj Świat” R. XXXIV, nr 2 (397), luty 1986, s. 3-6.
- ↑ Jezioro Żywieckie przez suszę jest wyschnięte jak kałuża, Gazeta.pl Bielsko-Biała, 24.08.2015 [dostęp: 24.08.2015]
Bibliografia
edytuj- Robert Machowski, Martyna A. Rzętała, Mariusz Rzętała, Beata Wistuba: Zbiornik Żywiecki – charakterystyka fizycznogeograficzna i znaczenie społeczno-gospodarcze. Sosnowiec: Polskie Towarzystwo Geograficzne – Oddział Katowicki, 2005, s. 80. ISBN 83-922610-0-3. (pol.).