Jerzy Gert
Jerzy Gert, właściwie Ignacy Izaak Gärtner (ur. 31 marca 1908 w Tarnowie, zm. 5 czerwca 1968 w Krakowie)[1][2] – polski dyrygent i kompozytor.
| Imię i nazwisko |
Ignacy Izaak Gärtner |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
31 marca 1908 |
| Pochodzenie | |
| Data i miejsce śmierci |
5 czerwca 1968 |
| Gatunki | |
| Zawód | |
| Odznaczenia | |
   
| |
Życiorys
edytujUrodził się w Tarnowie w rodzinie żydowskiej jako syn Henryka. W latach 1924–1932 kształcił się w Wiedniu w grze na fortepianie i skrzypcach oraz studiował teorię muzyki[3], początkowo w Neues Wiener Konservatorium, następnie w Universität für Musik und darstellende Kunst pod kierunkiem Hannsa Eislera, Josefa Polnauera oraz prywatnie u Arnolda Schönberga[1][4][3] i Albana Berga[3].
W latach 1933–1939 był kierownikiem wytwórni płytowej „Odeon” w Warszawie i dyrygował tam własną orkiestrą[1][3][5]. W 1939 wyjechał do Lwowa, gdzie do 1941 był dyrygentem Filharmonii Lwowskiej[1][6][5].
W 1943 został aresztowany przez niemieckie władze okupacyjne. Był więźniem nazistowskich obozów koncentracyjnych w Płaszowie i Mauthausen[1][6][5].
W 1946 dyrygował orkiestrą objazdową[5]. W 1947 powołał do życia Orkiestrę, a rok później Chór Polskiego Radia w Krakowie; pracą obu tych zespołów kierował do końca życia[6]. Równocześnie w latach 1954–1957 był kierownikiem artystycznym Teatru Muzycznego w Krakowie. Pod jego kierownictwem scena ta wystawiła pięć premier operetek: Hrabinę Maricę, Krainę uśmiechu, Wesołą wdówkę, Księżnę cyrkówkę i Noc w Wenecji[5]. W latach 1957–1962 był też kierownikiem artystycznym Filharmonii Krakowskiej[1][4][6].
Dokonał wielu nagrań radiowych muzyki poważnej (jako pierwszy nagrał operę Król Roger Karola Szymanowskiego[4]), popularnej i rozrywkowej[6]. Jako kompozytor muzyki filmowej współpracował ze Studiem Filmowym „Semafor” i Filmem Polskim w Łodzi, komponując muzykę do filmu rysunkowego Lis Kitaszek i dokumentalnego Pokój zdobędzie świat (1961)[5]. W pierwszych latach po wojnie był jednym z najbardziej znanych muzyków w Polsce: „popularność zawdzięczał Polskiemu Radiu, na którego antenie nie było prawie dnia, by nie zabrzmiała orkiestra Gerta.”[7]. Był znanym kompozytorem muzyki rozrywkowej[5] i autorem licznych aranżacji utworów polskich na potrzeby radia[6]; skomponował wiele popularnych piosenek[6].
Zmarł w 1968. Pochowany na nowym cmentarzu żydowskim przy ulicy Miodowej w Krakowie.
Odznaczenia i nagrody
edytuj(na podstawie materiału źródłowego[6])
- Order Sztandaru Pracy II klasy
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1952)[8]
- Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (1954)[9]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej (1955)[10]
- Nagroda Ministra Kultury i Sztuki (1967)
Najbardziej znane piosenki Jerzego Gerta
edytuj(na podstawie materiału źródłowego[6])
- Uliczka w Sewilli – słowa Tadeusz Śliwiak
- Krakowska kwiaciarka – słowa Tadeusz Śliwiak
- Jesienna rozłąka – słowa Bronisław Brok
- Piosenka o Nowej Hucie – słowa Stanisław Chruślicki
- Z wszystkich bliskich miast – słowa Tadeusz Kubiak
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d e f Michalski 1987 ↓.
- ↑ Woźniakowska 1999 ↓, s. 34.
- ↑ a b c d Jerzy Gert. [w:] Wirtualny Sztetl [on-line]. [dostęp 2018-02-25]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-02-25)]. (pol.).
- ↑ a b c Chodkowski 1995 ↓, s. 304.
- ↑ a b c d e f g Jerzy Gert, [w:] Encyklopedia teatru polskiego (osoby) [dostęp 2018-02-25] [zarchiwizowane z adresu].
- ↑ a b c d e f g h i Błaszczyk 2014 ↓.
- ↑ Fuks 1989 ↓.
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 6, poz. 63.
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 98, poz. 1160.
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 37, poz. 359.
Bibliografia
edytuj- Grzegorz Michalski: Gert Jerzy. W: Encyklopedia muzyczna PWM. Elżbieta Dziębowska (red.). Wyd. I. T. 3: EFG część biograficzna. Kraków: PWM, 1987. ISBN 83-224-0344-5. (pol.).
- Encyklopedia muzyki. Andrzej Chodkowski (red.). Warszawa: PWN, 1995. ISBN 83-01-11390-1. (pol.).
- Anna Woźniakowska: Czy Kraków zasługuje na operę?: 45-lecie opery i operetki w Krakowie. Opera i Operetka w Krakowie, 1999, s. 34. ISBN 978-83-910003-9-7.
- Leon Tadeusz Błaszczyk: Żydzi w kulturze muzycznej ziem polskich w XIX i XX wieku. Słownik biograficzny. Warszawa: Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce, 2014, s. 80. ISBN 978-83-939735-1-4.
- Marian Fuks: Muzyka ocalona: judaica polskie. Warszawa: Wydawnictwa Radia i Telewizji, 1989, s. 207. ISBN 978-83-212-0541-0.
Linki zewnętrzne
edytuj- Jerzy Gert w bazie filmpolski.pl
- Jerzy Gert w bazie IMDb (ang.)
- Jerzy Gert w bazie Discogs.com (ang.)
- "Krakowska kwiaciarka" wyk. Sława Przybylska (video)
- Jesienna rozłąka wyk. Anna German (video)