Jermak (1898)
Jermak (ros. Ермак) – rosyjski lodołamacz z I połowy XX wieku. Pierwszy na świecie specjalistyczny statek tego typu[1].
 Jermak | |
| Bandera | |
|---|---|
| Dane podstawowe | |
| Typ |
lodołamacz |
| Historia | |
| Data budowy |
1897 |
| Data oddania do eksploatacji |
1899 |
| Data wycofania ze służby |
1963 |
| Dane techniczne | |
| Wyporność |
8730 t |
| Liczebność załogi |
90-100 |
| Długość całkowita (L) |
97,5 m |
| Szerokość (B) |
21,6 m |
| Zanurzenie (D) |
7,3 m |
| Napęd mechaniczny | |
| Moc silnika |
9390 |
| Liczba śrub napędowych |
4 |
| Prędkość maks. |
15 w. |
Budowa
edytujInicjatorem budowy oraz autorem założeń konstrukcyjnych jednostki był w 1897 roku rosyjski admirał Stiepan Makarow, który postulował opanowanie Arktyki oraz dotarcie lodołamaczem do bieguna północnego[2]. Między innymi dzięki poparciu prof. D. Mendelejewa pomysł ten został zaakceptowany przez ministra finansów Siergieja Wittego, który przeprowadził konkurs wśród trzech stoczni na budowę takiej jednostki[3]. Zamówienie na budowę kosztem 1,5 miliona rubli złożono 24 grudnia 1897 roku w brytyjskiej stoczni Armstrong Whitworth w Newcastle[4]. Budowę rozpoczęto w lutym 1898 roku[5]. Statek został wodowany 17 października 1898 roku[5]. 5 lutego 1899 roku lodołamacz został przedstawiony komisji odbiorczej pod przewodnictwem samego Makarowa, która uznała warunki za spełnione[5]. Nazwa upamiętniała atamana kozackiego - Jermaka Timofiejewicza, który pozyskał dla Rosji Syberię. Lodołamacz najpierw pozostawał w dyspozycji ministerstwa finansów, a później nowo utworzonego Głównego Zarządu Żeglugi[5].
Służba
edytuj19 lutego 1899 roku podniesiono na „Jermaku” rosyjską banderę handlową i 21 lutego wyszedł w pierwszy rejs do Rosji na Bałtyk[5]. Pierwszym dowódcą był kmdr ppor. M. Wasiliew[5]. Lodołamacz dotarł do Kronsztadu, udowadniając swoją przydatność, krusząc lód od Rewla (ob. Tallinna)[5]. Został uroczyście powitany, po czym wysłany z powrotem pod Rewel, gdzie w ciągu kilku dni uwolnił 29 statków, które utknęły w lodach[6].
4 maja 1899 roku lodołamacz z Makarowem na pokładzie wyszedł w próbny rejs arktyczny na Morze Karskie[6]. 8 czerwca napotkano pierwszy lód[6]. Makarow zamierzał osiągnąć biegun północny, lecz lodołamacz nie zdołał pokonać coraz grubszego lodu i zawrócił[6]. W drodze powrotnej zawinął do Newcastle na remont, gdzie wzmocniono mu wręgi w części dziobowej i w rejonie pasa lodowego oraz zdemontowano dziobową śrubę, zastępując ją stożkiem[6]. 14 lipca lodołamacz podjął drugą próbę podboju Arktyki[6]. Mimo przebicia burty w części dziobowej, załatanego plastrem, kontynuował rejs w lodach, lecz ostatecznie ponownie musiał zawrócić[7]. Dotarł najdalej do 81°28' szerokości geograficznej północnej[1]. Z jego pokładu badania oceanograficzne prowadził wówczas m.in. znany wówczas rosyjski geolog i podróżnik Eduard Toll[8]. W drodze powrotnej ponownie zawinął 16 sierpnia na remont do Newcastle, po czym w listopadzie wrócił na Bałtyk[9]. Pod dowództwem kmdr ppor. Wasiliewa odegrał główną rolę w trwającej kilka miesięcy operacji ściągania z kamieni koło wyspy Gogland pancernika obrony wybrzeża „Gienierał-admirał Apraksin”, zakończonej sukcesem dopiero 11 kwietnia 1900 roku[9].
Przed I wojną światową "Jermak" kruszył lody w Zatoce Fińskiej, przeprowadzając przez jej wody ponad tysiąc statków. Był wówczas najsilniejszym lodołamaczem na Bałtyku[10]. Od lutego do kwietnia 1918 roku uczestniczył w operacji przeprowadzenia floty rewolucyjnej, zagrożonej przez Niemców i Finów, z Tallina do Helsinek, a następnie do Kronsztadu (lodowe przejście Floty Bałtyckiej)[11].
W latach 30. XX wieku rozpoczął pracę na północnej drodze morskiej. Od 1934 operował na Morzu Karskim i Morzu Łaptiewów. W 1938 uczestniczył w akcji ratunkowej i ewakuacji załogi stacji dryfującej "Biegun Północny" na Morzu Grenlandzkim. Od 1941 do 1945 pełnił służbę na Bałtyku. Po zakończeniu II wojny światowej bazował w Murmańsku. Wyłączono go z eksploatacji w 1963. Pod koniec służby nazywany był dziadkiem rosyjskich lodołamaczy. Wychowała się na nim duża liczba kapitanów rosyjskiej floty[1].
Został złomowany w 1965 roku w Murmańsku[12].
Parametry
edytujWyporność - 8730 ton, długość - 97,5 metra, szerokość - 21,6 metra[1]. Zanurzenie 7,3 m. Maszyny parowe o mocy 9390 KM zasilane były z 6 kotłów. Napęd zapewniały cztery śruby rufowe i jedna dziobowa. Prędkość maksymalna 15 węzłów, prędkość ekonomiczna 10 węzłów. Zasięg przy prędkości ekonomicznej 3000 mil morskich. Statek wyposażony był w pas lodowy o szerokości 6 m i grubości 24–38 mm. Załoga liczyła 90-100 osób[8].
Zobacz też
edytuj- Pilot (lodołamacz) - pierwszy statek przystosowany do łamania lodów morskich
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Ryszard Badowski, Statki pośród lodów, w: Poznaj Świat, nr 10/1978, s.13-14, ISSN 0032-6143
- ↑ Mitrofanov 2012 ↓, s. 24-25.
- ↑ Mitrofanov 2011 ↓, s. 24-25.
- ↑ Mitrofanov 2011 ↓, s. 24.
- ↑ a b c d e f g Mitrofanov 2011 ↓, s. 25.
- ↑ a b c d e f Mitrofanov 2011 ↓, s. 26.
- ↑ Mitrofanov 2011 ↓, s. 26-27.
- ↑ a b Krzysztof Kubiak, Roman Czarny: Historyczny wymiar rosyjskiej obecności w Arktyce. Przykład "Ziemi Sannikowa", [w:] "Rocznik Bezpieczeństwa Międzynarodowego" 2015, vol. 9, nr 2, s. 106
- ↑ a b Mitrofanov 2011 ↓, s. 27.
- ↑ Mitrofanov 2011 ↓, s. 23.
- ↑ Mitrofanov 2011 ↓, s. 24-27.
- ↑ Wojciech Holicki: Lenin - atomowy pionier. „Morza i Okręty” nr specjalny 1/2015, s. 25
Bibliografia
edytuj- Aleksandr Mitrofanov. Rosyjskie lodołamacze. Część I. „Okręty Wojenne”. Nr 1/2011. XVIII (105), styczeń – luty 2011. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.
- Aleksandr Mitrofanov. Rosyjskie lodołamacze. Część VII. „Okręty Wojenne”. Nr 2/2012. XIX (112), marzec – kwiecień 2012. Tarnowskie Góry. ISSN 1231-014X.