Heterofobia (heteroseksualizm i fobia) – wieloznaczny termin. Może być używany do opisania zjawiska odwrotnej dyskryminacji lub negatywnego nastawienia do osób heteroseksualnych i ich związków[1]. Stosowanie pojęcia „heterofobia” w seksuologii jest ograniczone do nielicznych badaczy, zwłaszcza tych, którzy kwestionują badania Alfreda Kinseya dotyczące seksualności. Poza seksuologią nie ma jednolitego stanowiska co do znaczenia tego terminu, ponieważ jest on r��wnież używany w znaczeniu „lęku przed innością”[2][3].

Dyskryminacja osób heteroseksualnych

edytuj
 
„Nienawidzimy białych, bogatych, heteroseksualnych mężczyzn” – hasło protestacyjne radykalnych feministek na paradzie w Sztokholmie. Feministki widzą symboliczne skupienie niezasłużonego przywileju lepszego traktowania białych (white privilege), mężczyzn (male privilege(inne języki)), bogaczy (rich privilege) i heteroseksualistów (straight privilege) jako przejawy opresji patriarchatu, zwłaszcza jako kombinację wszystkich z nich[4][5][6]

Heterofobia jest irracjonalnym strachem przed heteroseksualizmem i heteroseksualistami, niechęcią i nienawiścią do nich oraz ich dyskryminacją[7][8][9]. Stephen M. White i Louis R. Franzini wprowadzili pokrewny termin heteronegatywizm oznaczający szeroki zakres negatywnych uczuć, jakie niektóre osoby homoseksualne mogą żywić i wyrażać w stosunku do osób o orientacji heteroseksualnej. Określenie to jest preferowane w stosunku do pojęcia heterofobii, ponieważ nie implikuje ono ekstremalnego lub irracjonalnego lęku[10].

Użycie terminu

edytuj

Autorki książki All the rage: reasserting radical lesbian feminism określiły heterofobię jako chorobę lesbijskich separatystek, które mają polityczne zastrzeżenia wobec heteroseksualizmu i nie lubią mężczyzn[11].

Termin pojawia się m.in. w słowniku Dictionary of Sexuality autorstwa Francoeura oraz w takich książkach jak: Does Anyone Still Remember When Sex Was Fun?[12], Discriminate Or Diversify[7], Kinsey, Sex and Fraud[12], Bias in Psychotherapy[8], Encyclopedia of Feminist Theories[9] i Routledge International Encyclopedia of Women[13].

Jako tytuł termin po raz pierwszy został użyty w opublikowanej w 1998 roku książce Heterophobia: Sexual Harassment and the Future of Feminism, w której autorka Daphne Patai opisuje koncept Przemysłu Molestowania Seksualnego, który jest wykorzystywany do separowania mężczyzn od kobiet, często dla osobistych lub politycznych korzyści i własnych interesów[12]. W 2006 roku została wydana książka autorstwa Marka Czachorowskiego Heterofobia? Homoseksualizm a greckie korzenie Europy[14].

Badanie White’a i Franziniego

edytuj

W 1999 opublikowano badanie przeprowadzone przez Stephena M. White’a i Louisa R. Franziniego z San Diego State University, opublikowane w Journal of Homosexuality. Badanie przeprowadzono na grupie 60 studentów homoseksualnych i 60 studentów heteroseksualnych dopasowanych pod względem płci, wieku, rasy i wykształcenia[15].

W badaniu potwierdzono hipotezę, że poziom fobii u osób homoseksualnych wobec osób heteroseksualnych jest niższy niż poziom fobii u osób heteroseksualnych względem osób homoseksualnych. Dowiedziono również, że homoseksualne kobiety zgłaszały większy poziom fobii w stosunku do osób heteroseksualnych niż homoseksualni mężczyźni[15][16].

Przejawy

edytuj

W Wielkiej Brytanii związki partnerskie mogły zawierać tylko pary jednopłciowe, co zostało uznane za przejaw heterofobii[17]. Od 31 grudnia 2019 związki partnerskie są już możliwe dla par heteroseksualnych[18].

Nawiązania w kulturze

edytuj

Heterofobia jest używana ironicznie w kulturze i sztuce do zobrazowania homofobii oraz ułatwienia osobom heteroseksualnym postawienie się w sytuacji osób homoseksualnych.

Użycie słowa

edytuj

W utworze Criminal rapera Eminema pada tekst Homophobic? Nah, you're just heterophobic[19].

Edukacja antydyskryminacyjna przez odwrócenie ról

edytuj

W 2009 Pam Rocker, artystka i aktywistka, wystawiła w Calgary sztukę Heterophobia, która przedstawia świat, w którym role zostały odwrócone: homoseksualizm stał się normą, a heteroseksualizm perwersją, przy czym „misją i nadzieją sztuki jest by eksplorować normy społeczne, burzyć stereotypy, rozbawiać ludzi i zachęcać do dialogu przez niekonwencjonalne metody”[20].

W 2011 Kim Rocco Shields wyreżyserowała film Miłość to wszystko, czego ci trzeba? (Love Is All You Need?)[21] film z przesłaniem edukacyjnym obrazujący sytuację osób homoseksualnych przez przedstawienie świata odwróconego, gdzie osoby hetero są homo, a osoby homo są hetero. Celem filmu jest „zachęcenie publiczności do postawienia się w butach «innego» człowieka z nadzieją, by przybliżyć się do tolerancji i akceptacji i z dala od aktów przemocy fizycznej i słownej”[21].

Fobia wobec inności

edytuj

W innym znaczeniu może oznaczać lęk przed innymi[2], strach przed odrębnością[22][23] lub strach przed płcią przeciwną[24]. Strach przed płcią przeciwną uważany jest przez część psychoanalityków i teoretyków uczenia się za przyczynę niektórych zachowań homoseksualnych[24].

Przypisy

edytuj
  1. Raymond J. Noonan, Heterophobia: The Evolution of an Idea [online], home.bway.net, 6 listopada 1999 [dostęp 2021-08-15].
  2. a b Alain Bihr: The path of xenophobia: from heterophobia to ressentiment. psf-en.com, 2006–08–19. [dostęp 2012-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-09-16)].
  3. Pierre-André. Taguieff, The force of prejudice : on racism and its doubles, Minneapolis, Minn.: University of Minnesota Press, 2001, ISBN 0-8166-2372-4, OCLC 45835443 [dostęp 2021-08-15].
  4. Privilege, Male. W: Debby A. Phillips, John R. Phillips: Encyclopedia of Gender and Society. Jodi O’Brien (editor). T. Volume Two. Thousand Oaks, Calif.: SAGE Publications, 2009, s. 683–684. ISBN 978-1-4129-0916-7.
  5. Bethany M. Coston, Michael Kimmel. Seeing Privilege Where It Isn't: Marginalized Masculinities and the Intersectionality of Privilege. „Journal of Social Issues”. 68 (1), s. 97–111, 2012. DOI: 10.1111/j.1540-4560.2011.01738.x. 
  6. White Privilege and Male Privilege. W: Peggy McIntosh: Privilege: A Reader. Michael Kimmel (editor), Abby L. Ferber (editor). Boulder, Colorado: Westview Press, 2003, s. 3–25. ISBN 978-0-8133-4056-2.
  7. a b Enrique Ruiz: Discriminate Or Diversify. Lothian: PositivePsyche.Biz Corp, 2010, s. 85. ISBN 978-0-615-25760-0. [dostęp 2012-05-12].
  8. a b Joan Murray, Paul R. Abramson (redakcja): Bias in Psychotherapy. New York: Praeger, 1983, s. 322. ISBN 0-275-91050-4. Cytat: In certain cases it may be appropriate to explore the roots of heterophobia, the irrational fear or hatred of heterosexual people.
  9. a b Lorraine Code (redakcja): Encyclopedia of Feminist Theories. New York: Routledge, 2003, s. 51. ISBN 0-415-30885-2. [dostęp 2012-05-18].
  10. S.M. White, L.R. Franzini, Heteronegativism? The attitudes of gay men and lesbians toward heterosexuals, „Journal of Homosexuality”, 37 (1), 1999, s. 65–79, DOI10.1300/J082v37n01_05, ISSN 0091-8369, PMID10203070 [dostęp 2021-08-15].
  11. Lynne Harne, Elaine Miller: All the rage: reasserting radical lesbian feminism. London: Women’s Press, 1996, s. 38. ISBN 0-7043-4438-6.
  12. a b c Raymond J. Noonan: Heterophobia: The Evolution of an Idea. home.bway.net, 1999. [dostęp 2012-05-12].
  13. Cheris Kramarae, Dale Spender (redakcja): Routledge International Encyclopedia of Women: Global Women’s Issues and Knowledge. T. 1: Ability to Education: Globalization. New York: Routledge, 2000. ISBN 0-415-92088-4.
  14. Marek Czachorowski: Heterofobia? Homoseksualizm a greckie korzenie Europy. Tychy: Maternus Media, 2006. ISBN 83-89701-02-2.
  15. a b White SM, Franzini LR. Heteronegativism? The attitudes of gay men and lesbians toward heterosexuals. „Journal of Homosexuality”. 37 (1), s. 65–79, 1999. DOI: 10.1300/J082v37n01_05. PMID: 10203070. 
  16. http://the-rainbow-connection.org/ResearchClarification.html
  17. „Związki partnerskie to przejaw heterofobii”. Będzie pozew. gazeta.pl, 2009–11–25. [dostęp 2020-03-11].
  18. Civil partnerships for heterosexual couples: what you need to know [online], familylaw.co.uk [dostęp 2021-04-21] (ang.).
  19. Eminem Criminal - tekst piosenki. teksty.org, 2009–04–17. [dostęp 2012-05-12].
  20. Heterophobia. heterophobia.ca. [dostęp 2012-05-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-03-04)].
  21. a b Zarchiwizowana kopia. [dostęp 2015-04-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-02-21)].
  22. Niomil Lawman: Illustrated Dictionary of Sociology. New Delhi: Lotus Press, 2006, s. 83. ISBN 81-89093-60-6.
  23. John Baldock, Nick Manning, Sarah Vickerstaff (redakcja): Social Policy. New York: Oxford University Press, 2007, s. 218. ISBN 978-0-19-928497-9.
  24. a b Ronald Manual Doctor, Ada P. Kahn, Christine A. Adamec: The Encyclopedia of Phobias, Fears, and Anxieties. New York: Infobase Publishing, 2008, s. 274. ISBN 978-0-8160-6453-3.