Grupa alkilowa

grupa funkcyjna powstała formalnie przez usunięcie jednego atomu wodoru z cząsteczki alkanu

Grupa alkilowa[a], potocznie alkil – fragment organicznego związku chemicznego, jednowartościowa grupa utworzona formalnie przez oderwanie jednego atomu wodoru od cząsteczki alkanu. Oznacza się ją często literą R (symbol „R”, od ang. residue, nie jest jednak dla niej zarezerwowany i może symbolizować dowolną grupę funkcyjną), a jej wzór ogólny to CnH2n+1.

Cząsteczka octanu etylu, zawierająca grupy alkilowe: metylową −CH3 (jako fragment grupy acetylowej) i etylową −CH2CH3

Najprostszą z nich jest grupa metylowa (−CH3):

grupa metylowa
(W tym wzorze R to pozostała część związku chemicznego.)

Podobnie jak alkany, grupy alkilowe mogą być liniowe, rozgałęzione oraz cykliczne. W przypadku alkilowych grup cyklicznych wzór ogólny przedstawia się następująco: CnH2n−1.

Grupy alkilowe występują powszechnie w ogromnej większości związków organicznych, stanowiąc ich podstawowy budulec.

Grupy alkilowe są niereaktywne w większości reakcji chemicznych, jednak ze względu na stosunkowo duże rozmiary ich obecność decyduje o konformacji cząsteczek, a także stereochemii i kinetyce reakcji chemicznych.

Przykłady prostych grup alkilowych

edytuj
  • grupa metylowa (metyl, Me), −CH3
  • grupa etylowa (etyl, Et), −CH2CH3 lub −C2H5
  • grupa propylowa (n-propylowa, propyl, n-propyl, Pr), −CH2CH2CH3 lub −C3H7[b]
  • grupa izopropylowa (izopropyl, i-Pr, Pri), −CH(CH3)2 lub −C3H7[b]
  • grupa butylowa (n-butylowa, butyl, n-butyl, Bu), −CH2CH2CH2CH3 lub −C4H9[b]
  • grupa tert-butylowa (t-butylowa, t-butyl, But), −C(CH3)3 lub −C4H9[b]
  • grupa cykloheksylowa −C6H11

Zobacz też

edytuj
  1. Termin „grupa alkanylowa” nie jest używany.
  2. a b c d wzór sumaryczny, niejednoznaczny