Wikipedia

Gidgiddonah

postać z Księgi Mormona, neficki wojskowy

Gidgiddonah (deseret 𐐘𐐆𐐔𐐘𐐆𐐔𐐃𐐤𐐂)[1] – w wierzeniach ruchu świętych w dniach ostatnich (mormonów) neficki wojskowy żyjący w IV[1] wieku n.e. Jeden z dowódców w bitwie na wzgórzu Kumorah z 385, poległ w niej wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi. Jest obiektem spekulacji mormońskich teologów. Przewija się w publikacjach krytycznych wobec mormonizmu, wykorzystywany bywa też przez apologetów tej tradycji religijnej.

The Book of Mormon
Księga Mormona, jedno z mormońskich pism świętych i jednocześnie źródło wzmianki o Gidgiddonahu

Wymowa i pisownia imienia

edytuj

Wymowa tego imienia wzbudzała pewne zainteresowanie mormońskich badaczy. Zostało ono zresztą ujęte w przewodniku po wymowie, dołączanym do każdego egzemplarza anglojęzycznej wersji Księgi Mormona od 1981[2]. Źródła wskazują niemniej na znaczną różnicę między wymową preferowaną i powszechną współcześnie a tą z wczesnego okresu kolonizacji terytorium[3][4]. Pierwotna wymowa, zwłaszcza ta stosowana przez Josepha Smitha, ma pewne znaczenie w badaniach nazw własnych występujących w Księdze Mormona, choć, na gruncie mormońskiej teologii, nie jest w nich czynnikiem decydującym. Do ustalenia wymowy używanej przez Smitha wykorzystuje się między innymi wydanie Księgi Mormona w alfabecie deseret z 1869[5].

W trakcie procesu określanego przez świętych w dniach ostatnich jako tłumaczenie Księgi Mormona jeden ze skrybów mylnie zapisał te imię jako „Sidgiddonah”. Oliver Cowdery bowiem, inny ze skrybów zaangażowanych w spisywanie tekstu, miał zwyczaj bardzo podobnego zapisu liter g i s. Po korekcie wszelako imię to otrzymało obecnie znaną formę już w pierwszym wydaniu Księgi Mormona (1830)[6].

W Księdze Mormona

edytuj

Na kartach Księgi Mormona pojawia się wyłącznie[7][8] w wersie trzynastym szóstego rozdziału Księgi Mormona[9], w kontekście rozstrzygającej bitwy konfliktu neficko-lamanickiego, mianowicie bitwy na wzgórzu Kumorah (385)[10]. Przez komentatorów uznawany za generała[7], być może nawet za najważniejszego nefickiego dowódcę podlegającego Mormonowi[11]. We wspomnianym starciu dowodził dziesięcioma tysiącami ludźmi[12]. Poległ w niej, wraz ze wszystkimi swymi podkomendnymi[10].

W mormońskiej teologii

edytuj

Istnienie Gidgiddonaha nie znalazło potwierdzenia w źródłach zewnętrznych. Językoznawcy związani z Kościołem Jezusa Chrystusa Świętych w Dniach Ostatnich rozważali etymologię imienia tego wojskowego. Hugh Nibley wywodził ją z języka egipskiego[13]. Ten sam badacz zwracał uwagę, jakoby imię to było identyczne z egipską nazwą fenickiego Sydonu[14]. Niektórzy mormońscy apologeci dostrzegali w tym ślad fenickiej obecności w opisywanych przez Księgę Mormona migracjach na zachodnią półkulę[15].

W badaniach nad Księgą Mormona

edytuj

Imię tego nefickiego żołnierza pojawiało się w badaniach nieortodoksyjnych praktyk nazewniczych obecnych na kartach Księgi Mormona[16][17][18] i wykorzystywane w ten sposób było w dowodzeniu autentyczności mormońskiej świętej księgi[19][20]. Wspominano je także przy okazji prób umiejscowienia wydarzeń z tego tekstu w kontekście mezoamerykańskim[11], zauważając między innymi, iż jego zapis przy pomocy majańskich glifów byłby niemożliwy bez znaczących przekształceń. Miało to rzekomo wskazywać na zachowany w nim pierwotny, mający semickie pochodzenie pierwiastek[21].

Przewijało się jednocześnie w krytycznych analizach tego tekstu, również w kontekście domniemanego zaczerpnięcia go, po dokonaniu odpowiednich modyfikacji, zasadniczo z Biblii[22].

Imię Gidgiddonah (w zapisie Kikirona) występuje wśród wyznających mormonizm Maorysów[23].

Przypisy

edytuj
  1. ↑ a b Brigham Young University: GIDGIDDONAH. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).
  2. ↑ Woodger 2000 ↓, s. 57.
  3. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 59.
  4. ↑ Spendlove 2015 ↓, s. 53.
  5. ↑ Huchel 2000 ↓, s. 58.
  6. ↑ Brigham Young University: Gidgiddonah Variant. [w:] Book of Mormon Onomasticon [on-line]. byu.edu. [dostęp 2021-09-10]. (ang.).
  7. ↑ a b Paul Nolan Hyde: A Comprehensive Commentary of the Book of Mormon. Orem: Parrish Press, 2015, s. 50.
  8. ↑ Index to the Triple Combination: Gidgiddonah. [w:] The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints [on-line]. churchofjesuschrist.org. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).
  9. ↑ George Reynolds: A Complete Concordance to the Book of Mormon. Salt Lake City: Deseret Book, 1900, s. 252.
  10. ↑ a b George Reynolds: A Dictionary of the Book of Mormon, Comprising Its Biographical, Geographical and Other Proper Names. Salt Lake City: Joseph Hyrum Perry, 1891, s. 132.
  11. ↑ a b Jerry L. Ainsworth: 7. Do Remnants of the Maya Language Appear in the Book of Mormon?. [w:] Book of Mormon Archeological Forum [on-line]. bmaf.org, 2015. [dostęp 2021-06-16]. (ang.).
  12. ↑ Gidgiddonah, [w:] Dennis L. Largey (red.), The Book of Mormon Reference Companion [e-book], Salt Lake City: Deseret Book, 2003, lokalizacja 3575, ISBN 978-1-60908-763-0.
  13. ↑ Hugh Nibley: An Approach to the Book of Mormon. Salt Lake City: The Church of Jesus Christ of Latter-day Saints, 1957, s. 248.
  14. ↑ John W. Welch: A Book You Can Respect. [w:] Liahona [on-line]. churchofjesuschrist.org, January 1984. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).
  15. ↑ Alan C. Miner: Mormon 6. [w:] Step-by-Step Through the Book of Mormon [on-line]. stepbystep.alancminer.com. [dostęp 2021-05-26]. (ang.).
  16. ↑ Black 2011 ↓, s. 123.
  17. ↑ Black 2011 ↓, s. 120.
  18. ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 115.
  19. ↑ Black 2011 ↓, s. 128.
  20. ↑ Wilcox 2019 ↓, s. 105.
  21. ↑ Daniel Johnson: NAMES AND MAYA GLYPHS. [w:] Book of Mormon Archeological Forum [on-line]. bmaf.org. [dostęp 2021-06-14]. (ang.).
  22. ↑ Sandra Tanner: Possible Sources for Book of Mormon Names. [w:] Utah Lighthouse Ministry [on-line]. utlm.org. [dostęp 2021-06-14]. (ang.).
  23. ↑ Karaitiana N Taiuru: Baby names: Christian, Mormon and non religious Māori first names and their equivalent English name.. 2016, s. 15. ISBN 978-0-9582597-2-9.

Bibliografia

edytuj
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Gidgiddonah&oldid=73927644”