Gałąź

Ten artykuł dotyczy części roślin. Zobacz też: inne znaczenia tego słowa.

Gałąź – fragment pędu stanowiący boczne odgałęzienie pnia roślin drzewiastych. Grube gałęzie odchodzące bezpośrednio od pnia nazywane są konarami^[1].

Sposób wzrostu gałęzi ma istotny wpływ na kształt korony drzewa. Zwykle kąt nachylenia gałęzi zmienia się od ostrego w górnej części korony, poprzez zbliżony do prostego w środkowej części korony, po opadające gałęzie w dolnej części. Położenie gałęzi ulega zmianie w trakcie ontogenezy. Młode odgałęzienia zwykle odrastają pod kątem ostrym w stosunku do pnia. W miarę wzrostu uginają się zwiększając kąt do rozwartego. Nierzadko końce gałęzi ponownie wznoszą się ku górze zapewniając liściom odpowiedni dostęp do światła^[2].

Układ i kąt nachylenia gałęzi ma istotne znaczenie dla dostępu rośliny do wody opadowej. Drzewa o gałęziach wyrastających pod kątem ostrym zbierają wodę do środka korony po czym spływa ona po pniu. Dzieje się tak zwłaszcza u młodych drzew, o rozwijającym się dopiero systemie korzeniowym. W miarę wzrostu drzewa gałęzie odchylają się, dzięki czemu woda przenoszona jest na zewnątrz korony, czyli w strefę najsilniejszego rozwoju korzeni absorbujących^[2].

Gałęzie odchylające się pod kątem ostrym są typowe dla drzew o koronie kopulastej, podczas gdy rozpostarte dla tych o pokroju stożkowatym (większość gatunków iglastych)^[2].

Poza kątami nachylenia istotny dla kształtu korony drzewa jest też sposób wyrastania w okółkach lub bezokółkowo. W pierwszym przypadku, typowym dla drzew iglastych, powstają korony bardziej symetryczne, a drewno ma regularnie rozmieszczone sęki. Ponieważ co roku powstaje jeden okółek gałęzi – po ich liczbie można określić wiek drzewa^[3].

W gospodarce leśnej gałęzie stanowią surowiec na drewno opałowe (grubiznę jeśli mają do 30 cm średnicy i drobnicę do 7 cm, zwaną gałęziówką). Z gałęzi wyrabia się także zrębki przeznaczane na cele energetyczne^[1].