Fort Va w Poznaniu
Fort Va (Bonin, Ludwika Mierosławskiego, oryg. Zwischenwerk Va) – jeden z 18 fortów wchodzących w skład Twierdzy Poznań. Znajduje się na Piątkowie pomiędzy ulicami: Wojciechowskiego, Lechicką i Księcia Mieszka I[1].
 nr rej. A-245 z 25 maja 1983[1]
| |
 Wejście frontowe do fortu | |
| Państwo | |
|---|---|
| Miejscowość | |
| Adres |
ul. Tadeusza Szeligowskiego |
| Typ budynku |
fort |
| Architekt |
Komitet Inżynieryjny Głównego Inspektoratu Twierdz |
| Rozpoczęcie budowy |
1887 |
| Ukończenie budowy |
1890 |
| Zniszczono |
1945 |
| Właściciel |
PTOP „Salamandra”[2], |
Położenie na mapie Poznania  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa wielkopolskiego  | |
 52°26′43″N 16°55′00″E/52,445278 16,916667
| |
| Strona internetowa | |
Historia
edytuj
Zbudowany został w latach 1887–1890, w drugim etapie budowy twierdzy fortowej[4]. Fort otrzymał nazwę Bonin na cześć Eduarda von Bonin. W 1931 zmieniono patronów na polskich, Fort Va otrzymał imię generała Ludwika Mierosławskiego.
Podczas bitwy o Poznań, w nocy 13/14 lutego 1945 od północy, oddziały 246 pułku piechoty wraz z bateriami haubic 203 mm szturmowały forty IVa, V i Va[5][6]. Fort Va poddał się po 12 godzinach, jako ostatni (Fort IVa po 2, a Fort V po 10 godzinach)[7].
Teren fortu wchodzi w skład obszaru Natura 2000 (obszar specjalnej ochrony SOO „Fortyfikacje w Poznaniu”, symbol PLH300005)[8].
Fort stanowi własność Polskiego Towarzystwa Ochrony Przyrody „Salamandra”. Z jego upoważnienia obiektem opiekuje się Stowarzyszenie Miłośników Fortyfikacji „Kernwerk”[9], które prowadzi tu prace konserwacyjne, m.in. wycinkę części drzew, których korzenie mogą zagrażać zabytkowym murom[2][10]. Członkowie Towarzystwa odkopują również XIX-wieczny bruk. Obiekt został udostępniony do zwiedzania od 28 kwietnia 2012 roku. Zwiedzanie udostępnione jest tylko z przewodnikiem, który oprowadza gości ubrany w replikę pruskiego munduru piechoty[11].
Lokalizacja i konstrukcja
edytuj
Dojazd do fortu drogą rokadową (ul. Lechicka)[12]. W sąsiedztwie osiedle Bolesława Chrobrego[13] oraz Centrum Handlowe Plaza.
Otoczony suchą fosą (długość 500 m, szerokość 9 m, wysokość 5,5 m)[2]. Posiada trzy kaponiery: 1 szyjową, 2 czołowo-barkowe[2]. Kaponiery były połączone poterną biegnącą pod fosą. Do niedawna zachowany zbiornik na wodę zlokalizowany w poternie głównej[14].
W lutym 1945 zostały zniszczone schrony barkowe oraz schron w wale szyjowym[14]. Po stronie szyi fortu znajduje się zniszczony przez Rosjan blokhauz obrony wjazdu.
Przebudowy
edytujModernizacje prowadzone w latach 1913-1914, wybudowany zbiornik na wodę, studnia, schron dla drużyny przeciwszturmowej na przeciwskarpie[14]. W 1939 wybudowane 3 schrony obserwacyjno-bojowe na wale[14].
Przyroda
edytujCzęść pomieszczeń fortu stanowi ważne w skali regionu zimowisko nietoperzy.
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Miasto Poznań, System Informacji Przestrzennej, Miejski Konserwator Zabytków: Zespół Fortów Zewnętrznego Pierścienia Fortyfikacji Pruskich. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
- ↑ a b c d Kernwerk: Opis fortu Va. Kernwerk. [dostęp 2013-06-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-08-28)]. (pol.).
- ↑ Geopoz: Przeglądarka danych SIP. Miasto Poznań. [dostęp 2013-06-24]. (pol.)., warstwa: Grunty Miasta Poznania
- ↑ Maria Strzałko, Raport o stanie zabytków miasta Poznania, Miasto Poznań, 2007.
- ↑ Szumowski 1985 ↓, s. 349, 353.
- ↑ Tadeusz Świtała. Luty 1945 w Poznaniu. „Kronika Miasta Poznania”. 2/1985, s. 58, 1985. Wydawnictwo Miejskie. (pol.).
- ↑ Szumowski 1985 ↓, s. 353.
- ↑ Instytut na rzecz ekorozwoju: Natura 2000: „Fortyfikacje w Poznaniu”. [dostęp 2013-06-25]. (pol.).
- ↑ my-poznaniacy.org: Fortyfikacje Poznania – rozmowa z Krzysztofem Kłoskowskim. [dostęp 2013-06-28]. (pol.)., strona zarchiwizowana w web.archive.org (2011-10-18)
- ↑ Elżbieta Podolska, Głos Wielkopolski z 12 maja 2012: Poznajemy tajemnice Fortu Bonin. [dostęp 2013-06-28]. (pol.).
- ↑ KaT: Fort Va - kolejny obiekt do zwiedzania. epoznan.pl. [dostęp 2013-06-24]. (pol.).
- ↑ Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 199.
- ↑ Aleksandra Błaszak-Zbierska: Wycieczki po Piątkowie i okolicach. Poznań: Abos, 1995, s. 12. ISBN 83-85337-17-2.
- ↑ a b c d Biesiadka i in. 2006 ↓, s. 202.
Bibliografia
edytuj- Jacek Biesiadka, Andrzej Gawlak, Szymon Kucharski, Mariusz Wojciechowski: Twierdza Poznań. O fortyfikacjach miasta Poznania w XIX i XX wieku.. Poznań: 2006.
- Zbigniew Szumowski: Boje o Poznań 1945. Poznań: Wydawnictwo Poznańskie, 1985, s. 349, 353, 355., ryc.
Linki zewnętrzne
edytuj- Strona Stowarzyszenia Miłośników Fortyfikacji Kernwerk (pol.)
- Zdjęcia fortu. twierdzapoznan.com. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-03-05)]. (pol.)
- Panorama fortu wykonana z powietrza. aeroactif.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-04-24)].