Diecezja suburbikarna

Członowie Kolegium Kardynalskiego podzieleni są na trzy stopnie, odpowiadające trzem stopniom święceń. Najniższy stanowią kardynałowie diakoni, wyżej sytuują się kardynałowie prezbiterzy, a najwyższą grupę stanowią kardynałowie biskupi, których w jednym czasie jest maksymalnie sześciu. Zwykle są nimi dostojnicy sprawujący najwyższe urzędy w Kurii Rzymskiej, w tym dziekan Kolegium Kardynalskiego. Przez wiele wieków każdy z kardynałów biskupów był jednocześnie ordynariuszem jednej z diecezji położonych w pobliżu Rzymu. Diecezje te zwane są diecezjami suburbikarnymi. Ich szczególny status jest poświadczony już w pierwszej połowie VIII wieku, a w 1059 otrzymali oni prawo wyboru papieża (początkowo wyłączne, z czasem dzielono z kardynałami niższych stopni). Początkowo kardynałów biskupów było siedmiu, a w XII wieku ich liczba została zredukowana do sześciu^[1]. W roku 2018 papież Franciszek poszerzył grono kardynałów biskupów o czterech hierarchów, jednak żadnemu z nowo mianowanych nie przydzielono diecezji suburbirkanej^[2].

Kardynałowie biskupi często nie byli w stanie poświęcać wystarczająco dużo czasu swoim diecezjom, bowiem pochłaniała ich praca w Watykanie. Dlatego ustanawiano dla nich biskupów pomocniczych, którzy de facto sprawowali w diecezjach samodzielne rządy. W 1910 papież Pius X w konstytucji apostolskiej Apostolicae Romanorum wprowadził obowiązek powoływania takiego biskupa pomocniczego dla każdej z diecezji suburbikarnych^[3]. W 1962 papież Jan XXIII przeprowadził kolejny etap reformy diecezji suburbikarnych, wydając w tej sprawie motu proprio Suburbicariis sedibus. W dokumencie tym zarządził, aby diecezje te miały biskupów diecezjalnych powoływanych na normalnych zasadach. Równocześnie utrzymał prawo kardynałów-biskupów do tytułowania się biskupami tych diecezji^[4].

Tym samym diecezje suburbikarne są dziś jedynymi w Kościele katolickim, które równocześnie są zwykłymi diecezjami terytorialnymi i zarazem stolicami tytularnymi, przy czym biskupem diecezjalnym i biskupem tytularnym są zawsze dwie różne osoby. Nie dotyczy to diecezji Ostii, która w 1966 przeszła pod jurysdykcją wikariatu diecezji rzymskiej (administratorem apostolskim jest wikariusz rzymski)^[5]. Od tego czasu, choć formalnie nadal jest wymieniana jako jedna z diecezji suburbikarnych, faktycznie stanowi tylko stolicę tytularną, zajmowaną przez dziekana Kolegium Kardynałów obok jego pierwotnie nadanej diecezji suburbikarnej.

Krąg diecezji suburbikarnych był zmienny na przestrzeni wieków. Obecnie zaliczają się do nich:

• Diecezja Albano
• Diecezja Frascati
• Diecezja Palestrina
• Diecezja Porto-Santa Rufina
• Diecezja Sabina-Poggio Mirteto
• Diecezja Velletri-Segni
• Diecezja Ostii.