Czartawa

Czartawa
	; Czartawa drobna
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	różopodobne
Rząd	mirtowce
Rodzina	wiesiołkowate
Rodzaj	czartawa
	Nazwa systematyczna
	Circaea L.; Sp.Pl. 9. 1753
	Typ nomenklatoryczny
	Circaea lutetiana L.
Synonimy
	Carlo-stephania Bubani; Ocimastrum Ruprecht; Regmus Dulac;
	Carlo-stephania Bubani; Ocimastrum Ruprecht; Regmus Dulac;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Czartawa (Circaea L.) – rodzaj roślin zielnych z rodziny wiesiołkowatych (Onagraceae). Należy do niego 8^[4]^[5] gatunków (w zależności od ujęcia systematycznego), w obrębie rodzaju częste są mieszańce międzygatunkowe^[5]. Rośliny te rosną na rozległych obszarach na półkuli północnej^[5]. W Polsce występują trzy gatunki, z których najpospolitszym na niżu jest czartawa pospolita (Circaea lutetiana), drugiem jest czartawa drobna (Circaea alpina), a trzecim utrwalony mieszaniec między nimi – czartawa pośrednia (Circaea × intermedia)^[6].

Morfologia

Pokrój: Byliny kłączowe, często tworzące rozległe kolonie^[5].
Liście: Ogonkowe, w dole naprzeciwległe, w górze (w obrębie kwiatostanu) skrętoległe^[5].
Kwiaty: Skupione w grona na szczytach pędu i jego odgałęzień, proste lub rozgałęzione. Kwiaty dwukrotne, działki kielicha i płatki korony naprzemianległe. Płatki białe lub różowe, na szczycie zwykle wycięte. Pręciki naprzeciwległe działkom. Zalążnia jedno- lub dwukomorowa, z pojedynczymi zalążkami w komorze. Szyjka słupka długości równej lub nieco dłuższej od pręcików, na szczycie z rozwidlonym znamieniem^[5].
Owoce: Torebki pokryte haczykowatymi włoskami zawierające gładkie nasiona^[5].

Systematyka

Pozycja systematyczna

Rodzaj należy do podrodziny Onagroideae w rodzinie wiesiołkowatych (Onagraceae). Rodzaj jest blisko spokrewniony z rodzajem fuksja Fuchsia^[7].

Wykaz gatunków^[4]

Circaea alpina L. – czartawa drobna
Circaea canadensis (L.) Hill
Circaea cordata Royle
Circaea × decipiens Boufford
Circaea × dubia H.Hara
Circaea erubescens Franch. & Sav.
Circaea glabrescens (Pamp.) Hand.-Mazz.
Circaea × intermedia Ehrh. – czartawa pośrednia
Circaea lutetiana L. – czartawa pospolita
Circaea × mentiens Boufford
Circaea mollis Siebold & Zucc.
Circaea × ovata (Honda) Boufford
Circaea repens Wall. ex Asch. & Magnus
Circaea × skvortsovii Boufford
Circaea × sterilis Boufford
Circaea × taronensis H.Li

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).
↑ ^a ^b Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].
↑ ^a ^b Circaea L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-08].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jiarui Chen, David E. Boufford: Circaea. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-10].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 374, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-14] (ang.).

[A-3] Index Nominum Genericorum. [dostęp 2009-01-24].

[powo-4] Circaea L.. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-06-08].

[china-5] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jiarui Chen, David E. Boufford: Circaea. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-10].

[checklist-6] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 60, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[mabb-7] David J.D.J. Mabberley David J.D.J., Mabberley’s Plant-Book, Cambridge: Cambridge University Press, 2017, s. 374, DOI: 10.1017/9781316335581, ISBN 978-1-107-11502-6, OCLC 982092200 .

[4]