Bogumiła Sawa

Była wnuczką Austriaczki, córki zamojskiej nauczycielki oraz urzędnika, jednocześnie aktora amatora^[2].

W Zamościu zamieszkała w 1951. W 1957 skończyła Liceum Ogólnokształcące im. Jana Zamoyskiego^[3]. Studiowała historię na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej (1957–1959) i Uniwersytecie Warszawskim (1959–1962). W 1978 na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej obroniła pracę doktorską Przemiany miasta Zamościa w latach 1772–1866^[1]. Promotorem był prof. Tadeusz Mencel^[4].

Od 1962 pracowała jako bibliotekarka i nauczycielka historii oraz j. francuskiego w I LO w Zamościu^[3]. Następne 12 lat poświęciła pracy jako dokumentalistka w Zamojskim Oddziale Państwowego Przedsiębiorstwa Pracowni Konserwacji Zabytków. Pracowała też jako korektorka w „Kronice Tygodnia”^[4]. W latach 90. prowadziła działalność wydawniczą^[5].

Od 1973, kiedy zaczęła publikować, napisała ponad 200 tekstów^[5]. Było wśród nich 6 książek (m.in. publikacje poświęcone szkolnictwu w Zamościu, dwutomowe dzieło Zamość 1772–1866 wydane w 2018 jej własnym kosztem oraz Noce i dnie Zamościa XVI–XX w., t. 1 (2018)^[2][4]), a także cenione studia historyczno-architektoniczne dotyczące Zamościa i jego przedmieść^[4]. Prowadziła kwerendy archiwalne, dzięki którym poznane zostały staropolskie i XIX-wieczne dzieje Zamościa. Publikacje podpisywała jako Bogumiła Sawa, Bogumiła Sroczyńska lub Bogumiła Sawa-Sroczyńska^[5].

Była prezeską Towarzystwa Przyjaciół Zamościa i sekretarką Zamojskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk^[6]. W 2017 została uhonorowana Medalem „Zasłużony dla Zamościa”^[7].

W latach 80. weszła w skład grupy inicjatorów budowy pomnika założyciela miasta Jana Zamoyskiego (w 1986 powołano Społeczny Komitet Budowy Pomnika^[8]). Do grupy należały osoby prywatne oraz przedstawiciele instytucji miasta. W 1988 Bogumiła Sawa sama ofiarowała 150 tys. zł na budowę pomnika, mimo że urządzano zbiórki publiczne^[3]. W 2005 pomnik został odsłonięty^[8].

Bogumiła Sawa odkryła rysunki attyki na kamienicy przy Rynku Wielkim nr 5a (Dom Pański zwany Kamienicą Greka) w Zamościu^[9]. W 2006 z własnych oszczędności (4,5 tys. zł) sfinansowała projekt architektoniczny, co pozwoliło na rekonstrukcję attyki^[10].

Za jej życia nie udało się doprowadzić do rekonstrukcji zabytkowej barokowej studni na zamojskim rynku, o którą zabiegała^[3]. W testamencie wskazała, że przekazuje wszystkie dobra na cele promocji i ochrony dziedzictwa Zamościa, w tym realizację wspomnianej rekonstrukcji^[11]. Spoczęła na cmentarzu parafialnym w Zamościu^[1].