Bitwa pod Radziwiłłowem
Bitwa pod Radziwiłłowem, także jako wyprawa na Radziwiłłów[4] wzgl. bitwa o Radziwiłłów[2] – atak sił polskich podczas powstania styczniowego na miasto Radziwiłłów 2 lipca 1863, zakończony niepowodzeniem[5].
| powstanie styczniowe | |||
| Czas | |||
|---|---|---|---|
| Miejsce |
pod Radziwiłłowem | ||
| Terytorium | |||
| Wynik |
odparcie ataku przez Rosjan | ||
| Strony konfliktu | |||
| |||
| Dowódcy | |||
| |||
| Siły | |||
| |||
Położenie na mapie Guberni Królestwa Polskiego (1904)  | |||
 50°07′43″N 25°15′52″E/50,128611 25,264444
| |||
Przebieg
edytujWyprawa sił polskich na Wołyń była w planowana od kwietnia 1863, jednakże dopiero pod koniec czerwca tego roku doczekała się realizacji[3]. Pod koniec tego miesiąca od Łuczyc do Sieńkowa gromadziły się siły powstańcze[3]. Zamierzano przypuścić atak na słabo – według oceny dowództwa – obsadzoną załogę miasta Radziwiłłów (miała ona liczyć około 500 ludzi)[3]. Zorganizowała wyprawa składała się z trzech zgrupowań. Pierwszym oddziałem, stanowiącym lewe skrzydło, dowodził płk Franciszek Horodyński (360 ochotników)[3]. Drugi oddział, tj. środkowy, był dowodzony przez gen. Józefa Wysockiego (zorganizowany w lasach berlińskich, liczył 800 piechoty i 200 jazdy)[3]. Trzeci oddział stanowił prawe skrzydło i był kierowany przez płk. Józefa Miniewskiego[3]. Według przyjętego planu oddział Wysockiego miał zaatakować miasto od południa czyli przedmieścia Lewiatyn[3]. Następnie do ataku miał przejść oddział Horodyńskiego od strony Krzemieńca (tj. od strony wschodniej), natomiast siły Miniewskiego miały uderzyć od strony północnej[3].
Siły polskie po przekroczeniu granicy miała dotrzeć do Radziwiłłowa[2]. Oddział Wysockiego dotarł pod miasto z opóźnieniem, bo o godz. 7 rano w dniu 2 lipca 1863[3]. Wcześniej, bo o godz. 4 rano atak rozpoczął oddział Horodyńskiego, który sam poległ w walce, a wobec śmierci także kilku oficerów, zgrupowanie to uległo przerzedzeniu i rozproszeniu[3]. Podjęte najwcześniej działania tego oddziału skutkowały wzmocnieniem przez Rosjan rejonu Lewiatyna, który zgodnie z planem miał zostać zajęty przez Polaków bez względnych komplikacji[3]. Przybyły tam oddział gen. Wysockiego po trudnych zmaganiach zdobyły to miejsce[3]. Tym niemniej po 5 godzinach bojów siły te (szefem sztabu został płk Jan Stella-Sawicki w miejsce rannego Domagalskiego)[3] około godz. 14 wycofały się i zajęły pozycje obronne w oczekiwaniu na atak wroga[3]. W czasie walk ich liczba uszczupleniu wynosiła około 500[3]. W konsekwencji rozprężenia, zdemoralizowania oraz przewagi wojsk rosyjskich oddział Wysockiego kontynuował odwrót i ostatecznie przekroczył kordon austriacki[5].
Trzeci z udziałów, dowodzony przez Miniewskiego ostatecznie nie wziął udziału w ataku, jako że na czas nie dotarł do miasta „z winy organizacji cywilnej”[6]. Przez kilka dni przemieszczał się wzdłuż kordonu i finalnie 4 lipca 1863 wrócił na obszar zaboru austriackiego[6].
Przyczyną klęski sił powstańczych był źle skoordynowany atak[2].
Przypisy
edytuj- ↑ Andrzej Włusek: 2 lipca 1863 roku miała miejsce bitwa pod Radziwiłłowem. historykon.pl, 2021-07-02. [dostęp 2022-01-18].
- ↑ a b c d Tomasz Gąsowski: Bitwa o Radziwiłłów (2 lipca 1863). twojahistoria.pl. [dostęp 2022-01-18].
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p Zieliński 1913 ↓, s. 346.
- ↑ Nieco szczegółów biograficznych dotyczących uczestników organizacyi i partyzantki r. 1863/64. W: Józef Białynia Chołodecki: Księga pamiątkowa opracowana staraniem Komitetu Obywatelskiego w czterdziestą rocznicę powstania r. 1863/1864. Lwów: 1904, s. 221, 281, 291, 307-308, 309.
- ↑ a b Zieliński 1913 ↓, s. 346-347.
- ↑ a b Zieliński 1913 ↓, s. 347.
Bibliografia
edytuj- Stanisław Zieliński: Bitwy i potyczki 1863-1864; na podstawie materyałów drukowanych i rękopiśmiennych Muzeum Narodowego w Rapperswilu. Rapperswil: Fundusz Wydawniczy Muzeum Narodowego w Rapperswilu, 1913, s. 1-559.