Batalion ON „Jarosław”

Batalion został sformowany na podstawie zarządzenia Ministra Spraw Wojskowych L.dz. 1135/Tjn. z 6 kwietnia 1938, w składzie Podkarpackiej Brygady ON, według etatu batalionu ON typu I.

Jednostką administracyjną i mobilizującą dla batalionu ON „Jarosław” był 39 pułk piechoty Strzelców Lwowskich w Jarosławiu

Latem 1939 zamierzano przeformować pododdział według etatu batalionu ON typu IV, lecz brak uzbrojenia nie pozwolił na realizację tego przedsięwzięcia.

Od lipca 1939 batalion wraz z macierzystą Podkarpacką Brygadą Obrony Narodowej wszedł w skład formowanego Pododcinka obronnego nr 3 „Sanok”. 27 sierpnia w związku z mobilizacją alarmową Jarosławski batalion ON został podporządkowany dowódcy 3 Brygady Górskich Strzelców powstałej z przemianowania pododcinka nr 3. W trakcie mobilizacji pod względem materiałowym uzyskał uzupełnienia z 39 pułku piechoty w Jarosławiu. Podczas mobilizacji młodsza kadra dowódcza i młodsi rezerwiści zostali wycofani z batalionu celem mobilizacji do jednostek liniowych. Uzupełniono batalion ochotnikami od lat 17 po przeszkoleniu w Przysposobieniu Wojskowym i starszymi rezerwistami do lat 42. Część młodszych oficerów i podoficerów zastąpiono starszymi oficerami rezerwy i stanu spoczynku. Batalion etatowo liczył ok. 400 żołnierzy i posiadał broń starego typu francuską w postaci kb i kbk, rkm i ckm. Do broni francuskiej posiadano niezbyt dużą ilość amunicji, granatów ręcznych wystarczyło dla 50% stanu^[1]. Batalion ON „Jarosław” w całości był od 15 sierpnia na ćwiczeniach w rejonie Komańczy.

Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku^[2][3] [a]:

• dowódca batalionu – kpt. Władysław Bolesław Bochenek (*)^[b]
• dowódca 1 kompanii ON „Jarosław” – kpt. Stanisław Kubarski (*)^[b]
• dowódca 2 kompanii ON „Przeworsk” – kpt. adm. (piech.) Marcin Kosiński (*)^[b]
• dowódca 3 kompanii ON „Lubaczów” – kpt. adm. (piech.) Wincenty Stanisław Loster (*)^[b]

Batalion wszedł w skład pododcinka „Połonna” i został podporządkowany dowódcy 2 pułku piechoty KOP „Karpaty” ppłk. Janowi Zachodnemu. W związku z tym, zadaniem oddziału była osłona przełęczy karpackich na kierunku: Medzilaborce-Przełęcz Łupkowska-Radoszyce-Komańcza-Zagórz. Od chwili mobilizacji do 8 września batalion w tym rejonie prowadził prace inżynieryjno-fortyfikacyjne. Był wsparty przez pododdział saperski ze składu 4 pułku saperów z Przemyśla, który przygotował do wysadzenia tunel łupkowski i most na granicy słowackiej do Komańczy. Ponieważ planowano przygotowanie obrony na Sanie, 8/9 września batalion przegrupował się w rejon Zarszyna w celu zablokowania drogi Sanok-Rymanów. Po opanowaniu Rymanowa przez oddziały niemieckiej 1 Dywizji Górskiej. Ok. godz. 16.00 Jarosławski batalion ON dotarł do Sanoka następnie na rozkaz batalion wycofał się do Krościenka, który osiągnął 10 września o godz. 19.00. 1 kompania ON „Jarosław” pozostała jako ubezpieczenie na zachód od miasta^[6]. Po przełamaniu obrony batalionu Obrony Narodowej „Sanok” w Uhercach Mineralnych i batalionu Obrony Narodowej „Przemyśl” w Stefkowej oddział pościgowy „Geiger” z niemieckiej 1 Dywizji Górskiej zaatakował pozycje 1 kompanii i o godz. 23.00 wdarł się do Krościenka. Wywołało to panikę wśród żołnierzy batalionu, którzy w rozproszeniu wycofali się w kierunku Starzawy. Tam po uporządkowaniu szeregów, uszczuplony znacznie batalion wycofał się pod Chyrów, by 11 września znaleźć się w rejonie Starego Sambora. Następnie marszem przez Stary Sambor, Spas dotarł do Wołczy. Dowództwo 3 Brygady Górskiej Strzelców przeprowadziło reorganizację rozbitych batalionów ON i 13 września kpt. Władysław Bochenek sformował II batalion, który wszedł w skład 3 pułku strzelców górskich mjr. Wacława Wawrzyńca Majchrowskiego^[7]. Wziął on udział w natarciu na Stary Sambor przeciwko niemieckiej 57 Dywizji Piechoty (15-17 września). Działania te trwały do wieczora 17 września, kiedy to zgrupowanie płk. Jana Stefana Kotowicza otrzymało zadanie utrzymania Turki. Zadanie to batalion wykonał i 19 września na Przełęczy Użockiej przekroczył granicę węgierską^[8].

• dowódca batalionu – kpt. Władysław Bolesław Bochenek
  • adiutant batalionu – por. rez. Henryk Wincenty Klimczyk
  • oficer gospodarczy – ppor. rez. […] Stec
  • lekarz – por. rez. lek. dr Władysław Michał Armeński
  • dowódca plutonu ckm –

• 1 kompania ON „Jarosław”
  • dowódca kompanii – ppor. kontr. Mieczysław Eugeniusz Szybkowski
    • dowódca I plutonu – ppor. rez, Wiesław Felicjan Porębski
    • dowódca II plutonu – ppor. rez. Czesław Bojarski
    • dowódca III plutonu – ppor. rez. Andrzej Błyszczak

• 2 kompania ON „Przeworsk”
  • dowódca kompanii – kpt. Marcin Kosiński
    • dowódca I plutonu – por. rez. Seweryn Przedzimirski
    • dowódca II plutonu – ppor. rez. Józef Wiktor Sroka
    • dowódca III plutonu – ppor. rez. Władysław Pilipiec

• 3 kompania ON „Lubaczów”
  • dowódca kompanii – kpt. Wincenty Loster
    • dowódca I plutonu – ppor.rez. Stanisław Łuczyński
    • dowódca II plutonu – ppor. rez. Józef Walenty Tuczyński
    • dowódca III plutonu – ppor. rez. Eugeniusz Siwak
    • szef kompanii – sierż. Romuald Sochajko

• KazimierzK. Pindel KazimierzK., Obrona Narodowa 1937-1939, Warszawa: Wydaw. Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979, ISBN 83-11-06301-X, OCLC 69279234 . Brak numerów stron w książce
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. T. 29. Kraków: Fundacja Centrum Dokumentacji Czynu Niepodległościowego. Biblioteka Jagiellońska, 2006. ISBN 83-7188-899-6.
• Batalion ON „Jarosław”. Obrona Narodowa II RP 1937-1939. Serwis poświęcony formacjom Obrony Narodowej II RP i Przysposobienia Wojskowego Konnego. [dostęp 2018-08-20].
• Tomasz Sufin: 3. Brygada Strzelców Górskich w kampanii wrześniowej 1939 roku. WP II RP tom 2. Pruszków: Oficyna Wydawnicza Ajaks, 2004. ISBN 83-88773-87-9.
• Przemysław Dymek: 24. Dywizja Piechoty 1921-1939. Tom I Meritum. Poznań: Wydawnictwo PIU Geopertius, 2020. ISBN 978-83-951987-6-2.
• Zygmunt Kubrak: 39 Pułk Piechoty. Zarys historii wojennej pułków polskich w kampanii wrześniowej, zeszyt 109. Pruszków: Oficyna Wydawnicza „Ajaks”, 1999. ISBN 978-83-87103-84-2.