Architektura postmodernistyczna w Polsce

Ten artykuł od 2020-04 wymaga zweryfikowania podanych informacji.

Należy podać wiarygodne źródła w formie przypisów bibliograficznych.
Część lub nawet wszystkie informacje w artykule mogą być nieprawdziwe. Jako pozbawione źródeł mogą zostać zakwestionowane i usunięte.
Sprawdź w źródłach: Encyklopedia PWN • Google Books • Google Scholar • Federacja Bibliotek Cyfrowych • BazHum • BazTech • RCIN • Internet Archive (texts / inlibrary)
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Postmodernizm jako prąd w architekturze przełomu XX i XXI wieku pojawił się w Polsce z dużym opóźnieniem, za jego początek należy uznać przełom lat 80. i lat 90.

W architekturze sakralnej, w której inwestor (głównie Kościół katolicki) i projektujący dla niego architekt nie byli skrępowani centralnie ustalanymi normatywami, a najpoważniejszym ograniczeniem była dostępność materiałów budowlanych, nowoczesne prądy z architektury światowej pojawiły się w Polsce znacznie wcześniej, bo już w połowie lat 70. Jednocześnie narastała krytyka budownictwa uprzemysłowionego i projektów typowych, a w urbanistyce pojawiły się poszukiwania układów przestrzennych nawiązujących do historycznego motywu ulicy. W budownictwie jednorodzinnym powrócono do stosowania dachów spadzistych.

W połowie lat 80. w polskich miastach powstały pierwsze tzw. plomby, czyli budynki wypełniające luki w istniejącej tkance miejskiej. Wznoszono je, aby lepiej wykorzystać istniejącą infrastrukturę, a także poprawić obraz przestrzeni miejskiej, czy to w miejscach po zniszczonej w czasie wojny zabudowy historycznej, czy wśród budynków wielkopłytowych. Budynki plombowe nawiązywały zwykle do obrazu tradycyjnej kamienicy poprzez wprowadzenie mansardy, szczytów, wykuszy czy ryzalitów, nie stanowiąc jednak bezpośredniego pastiszu.

Rozkwit architektury o charakterze postmodernistycznym nastąpił po roku 1989. Obiekty komercyjne, takie jak kina wielosalowe czy centra handlowe stanowią nierzadko przykłady całkowicie funkcjonalnie rozwiązanych obiektów, dodatkowo jednak udekorowanych wieżami, łukami itp. Równolegle powstawały jednak obiekty wyższej klasy, o głęboko przemyślanej formie, często wpisane w trudny kontekst urbanistyczny centrów wielkich miast i interpretujące sąsiadującą z nimi dawną architekturę.

W polskiej architekturze jest obecnych współcześnie kilka nurtów: bardzo silny jest nurt nostalgiczny, dążący do przywrócenia architekturze tradycyjnych form, przejawiający się w podjętej ponownie w latach 90. rekonstrukcji zniszczonych dzielnic historycznych wielu miast (Szczecin, Elbląg, Głogów). Istnieją też tendencje neomodernistyczne, zwłaszcza w architekturze Krakowa i Warszawy.