Antoni Rehman
Antoni Rehman (ur. 13 maja 1840 w Krakowie, zm. 13 stycznia 1917 we Lwowie) – polski geograf, geomorfolog, geobotanik i podróżnik. Związany swą pracą naukową z Krakowem i Lwowem. W publikacjach niemieckojęzycznych można spotkać także: Anton Rehmann. Niesłusznie uważany czasem za botanika austriackiego ze względu na to, iż Lwów w owych czasach należał do Austro-Węgier. Mimo to prawdą jest, że publikował dużo w języku niemieckim oraz w czasopismach austriackich.
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Profesor nauk o Ziemi | |
| Specjalność: geomorfologia, geobotanika | |
| Alma Mater | |
| Doktorat | |
| Habilitacja | |
| Profesura | |
| Nauczyciel akademicki | |
| Uczelnia |
Uniwersytet Jagielloński |
| Rektor Uniwersytetu Lwowskiego | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys
edytujBył synem Józefa (ur. 1812, zm. 1882, mistrza kominiarskiego) i Anny z Piotrowskich. W latach 1860–1863 studiował nauki przyrodnicze i geografię na Uniwersytecie Jagiellońskim, gdzie w 1864 uzyskał doktorat filozofii w zakresie botaniki.
W latach 1864–1867 był na krakowskiej uczelni asystentem Ignacego Rafała Czerwiakowskiego[1]. W 1865 badał stepy Podola, brzegi Dniestru i Czarnohory, a w latach 1866-1867 specjalizował się w anatomii roślin w Monachium u prof. Carla Wilhelma Naegelego. W 1868 odbył podróż po południowej Rosji, a w 1869 habilitował się w Uniwersytecie Jagiellońskim z zakresu anatomii roślin.
Od 1882 profesor Uniwersytetu Lwowskiego. Kierował na nim Katedrą Geografii[1]. W latach 1884–1897 wykładał botanikę na Akademii Medycyny Weterynaryjnej we Lwowie. W latach 1873–1874 odbył podróż na Kaukaz i Krym. W latach 1875–1877 i 1879–1880 — wędrował po Afryce Południowej, gdzie na terenach Kraju Przylądkowego i pustyni Kalahari pokonał trasę w sumie ponad 5 tys. kilometrów. W trakcie tych podróży zebrał do zielnika ok. 5 tys. okazów tamtejszych roślin. Prowadził badania cech antropologicznych Buszmenów, Hotentotów, Zulusów i ludów Bantu oraz studiował ich język i zwyczaje. Jego korespondencje z podróży ukazywały się w "Kurierze Warszawskim", "Wędrowcu" i krakowskim "Czasie"[2].
Profesorem zwyczajnym Uniwersytetu Lwowskiego był od 1887, w roku akademickim 1887/1888 pełnił funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego, a 1897/8 rektorem Uniwersytetu Lwowskiego[3]. Był członkiem Komisji Fizjograficznej (od 1865) Akademii Umiejętności[4], Towarzystwa Przyrodników im. Mikołaja Kopernika (1888-1889 prezes). W 1910 r. przeszedł na emeryturę. Z tej okazji otrzymał Order Korony Żelaznej III klasy[5]. W latach 1910–1917 działacz Polskiego Stronnictwa Postępowego[6].
Pochowany na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie[7].
Podczas swojej pracy oraz podróży zgromadził olbrzymi materiał zielnikowy. Do dziś jego kolekcje znajdują się w herbariach na całym świecie, z czego najważniejsze w Krakowie oraz we Lwowie.
Opisał wiele nowych taksonów roślin m.in. w 1868 r. bylicę piołun w odmianie pienińskiej (Artemisia absinthium L. var. calcigena Rehm.) obecnie uznawaną za endemit w Pieninach i uwzględnioną na "Czerwonej liście roślin i grzybów Polski". Interesował się jako jeden z pierwszych polskich uczonych geografią roślin[8]. W 1870 opublikował pracę O formacjach roślinnych Galicji i w kolejnych latach, jako kierownik lwowskiej katedry geografii poświęcił się jej głównie i geomorfologii[1].
Był bratem Stanisława, mistrza kominiarskiego, krakowskiego działacza społecznego. Córka Antoniego Rehmana, Maria Wanda (ur. 1888, zm. 1967), wyszła za mąż za historyka literatury Zygmunta Łempickiego.
Wydał książki:
- Szkice z podróży do południowej Afryki (1881)[9]
- Echa z południowej Afryki (1884)[10]
- Tatry pod względem fizyczno-geograficznym (1895)
- Ziemie dawnej Polski i sąsiednich krajów słowiańskich" opisane pod względem fizyczno geograficznym. Część I. Karpaty(1896)[11][12]
- Niżowa Polska opisana pod względem fizyczno-geograficznym (1904)[13]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Zdzisław Kosiek: Botanika. W: Historia nauki polskiej. Tom IV, cz. III. Andrusiak W., Kościelecka H. (red.). Wrocław, Warszawa, Kraków, Gdańsk, Łódź: Zakład Narodowy Imienia Ossolińskich, Wydawnictwo PAN, 1987, s. 342. ISBN 83-04-02800-X.
- ↑ Czytelnicy do Redakcji, Redakcja do Czytelników [w:] "Poznaj Świat" R. XV, nr 10 (179), październik 1967, s. 45
- ↑ Rektorem lwowskiego uniwersytetu Dziennik Krakowski 1897 nr 439 s. 5
- ↑ Piotr Köhler: Botanika w Towarzystwie Naukowym Krakowskim, Akademii Umiejętności i Polskiej Akademii Umiejętności (1815-1952).. Kraków 2002.
- ↑ Odznaczenia Kurier Lwowski 1910 nr 441 s. 3
- ↑ Walentyna Korpalska, Niepodległościowa działalność Władysława Sikorskiego a program Polskiego Stronnictwa Postępowego (przyczynek do nieznanych dziejów polskich partii politycznych w Galicji w latach 1910-1914), "Zeszyty Naukowe Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Bydgoszczy - Studia z Nauk Społecznych" z. 2, 1979, s. 11-13
- ↑ Pogrzeb ś.p. dra Antoniego Rehmana Kurier Lwowski 1917 nr 26 s. 2-3
- ↑ Alicja Zemanek, Bohdan Zemanek, Wkład Antoniego Rehmana (1840-1917) w rozwój polskiej geografii roślin "Kwartalnik Historii Nauki i Techniki", 1991, nr 2, s.51-65.
- ↑ Antoni Rehman, Szkice z podróży do Południowej Afryki odbytej w latach 1875-1877 [online], polona.pl [dostęp 2019-06-08].
- ↑ Antoni Rehman, Echa z Południowej Afryki [online], polona.pl [dostęp 2019-06-08].
- ↑ otrzymał za nią nagrodę z Fundacji Franciszka Kochmana dla dzieł w języku polskim kronika. Z fundacji Franciszka Kochmana Kurier Lwowski 1896 nr 174 s.4
- ↑ Antoni Rehman, Ziemie dawnej Polski i sąsiednich krajów słowiańskich, opisane pod względem fizyczno geograficznym. Cz. 1, Karpaty opisane pod względem fizyczno-geograficznym [online], polona.pl [dostęp 2019-06-08].
- ↑ Antoni Rehman: Niżowa Polska opisana pod względem fizyczno-geograficznym. Lwów: Drukarnia Ludowa, 1904, s. 352.
Linki zewnętrzne
edytuj- Dzieła Antoniego Rehmana w bibliotece Polona