Aleksander Kobzdej

Aleksander Kobzdej
	; Aleksander Kobzdej
Data i miejsce urodzenia	12 września 1920 ; Olesko
Data i miejsce śmierci	25 września 1972 ; Warszawa
Narodowość	polska
Alma Mater	Politechnika Gdańska
Dziedzina sztuki	architektura; sztuki plastyczne
	Ważne dzieła
	Podaj cegłę; Ceglarki;
	Odznaczenia
	;
	Multimedia w Wikimedia Commons

Aleksander Kobzdej (ur. 12 września 1920 w Olesku, zm. 25 września 1972 w Warszawie) – polski architekt, malarz, rysownik, także scenograf, plakacista i ilustrator, od 1951 profesor w Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie.

Życiorys

Urodził się w rodzinie Teofila, lwowskiego fabrykanta, zamordowanego przez NKWD w 1940, i Karoliny z domu Szlachetko (1898–1968). Brat Władysława, architekta, Wojciecha, dominikanina, i Tadeusza, architekta, wykładowcy geometrii wykreślnej na Politechnice Gdańskiej. Od wczesnego dzieciństwa mieszkał we Lwowie, gdzie w 1939 zdał maturę. Jesienią 1939 rozpoczął studia architektoniczne na Politechnice Lwowskiej, jednocześnie zaczął malować pod okiem Władysława Lama.

W 1944 został wywieziony na roboty przymusowe do Wiednia, skąd uciekł do Jugosławii. W 1945 powrócił do kraju. Po wojnie krótko studiował w Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie u prof. Eugeniusza Eibischa by pod koniec 1945 objąć stanowisko asystenta prof. Władysława Lama na Wydziale Architektury Politechniki Gdańskiej. Pracując, ukończył politechnikę z dyplomem inżyniera. W latach 1947–1951 był wykładowcą Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych w Sopocie^[1]. Następnie przeniósł się do ASP w Warszawie, gdzie uczył aż do śmierci. W 1955 otrzymał dyplom, w 1958 tytuł profesora nadzwyczajnego, wielokrotnie był dziekanem Wydziału Malarstwa, w latach 60. prowadził Katedrę Malarstwa Ściennego (potem zwaną Katedrą Problemów Malarstwa w Architekturze).

W początkowym okresie malował obrazy zbliżone do realizmu socjalistycznego, z których najsłynniejszym jest dyptyk Podaj cegłę (1950) i Ceglarki (1950), później jednak odszedł od przedstawień figuralnych i zaczął tworzyć abstrakcyjne dzieła przekraczające granicę malarstwa, łączone z nurtem malarstwa materii. Należą do nich m.in. Szeroka szczelina między fioletami (1968), czy Szczelina w zieleni (1967); płótno w nich jest podzielone na dwie części, pomiędzy którymi przebiega pozioma szczelina wypełniona reliefem. Obraz Podaj cegłę znajduje się w kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jest eksponowany w Pawilonie Czterech Kopuł^[2].

Jest współautorem zespołu budynków Ambasady Chińskiej Republiki Ludowej w Warszawie, ul. Bonifraterska 1 (1956–1959).

Był członkiem Ogólnopolskiego Komitetu Frontu Jedności Narodu w 1958^[3].

Żonaty z Maryną z domu Czubówną (1932–2019), tłumaczką filmową. Ojciec Mikołaja (1969–2011) i Katarzyny (ur. 1954), pierwszej żony Ludwika Stommy.

Zmarł w Warszawie, pochowany na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B32-20-12)^[4].

Ordery i odznaczenia

Order Sztandaru Pracy II klasy (11 lipca 1955)^[5]
Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski (26 marca 1954)^[6]
Złoty Krzyż Zasługi (22 lipca 1952)^[7]
Medal 10-lecia Polski Ludowej (19 stycznia 1955)^[8]

Nagrody

Nagroda Państwowa II stopnia za cykl rysunków z Wietnamu (1955)^[9]
Nagroda za obraz Stolik na V Biennale w São Paulo (1959)
Nagroda im. Gottfrieda Herdera przyznana przez Uniwersytet Wiedeński (1966)
Nagroda Polskiego Radia i Telewizji za osiągnięcia w dziedzinie scenografii (1967)
Nagroda indywidualna I stopnia Ministerstwa Kultury i Sztuki (1971)

Przypisy

↑ KOBZDEJ ALEKSANDER, malarz, grafik, scenograf – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-10-14] .
↑ O słynnym obrazie Kobzdeja [online], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 1 maja 2021 [dostęp 2022-03-25] (pol.).
↑ Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.
↑ Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 25.
↑ M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1954 r. nr 39, poz. 524 „za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej oraz za zasługi w pogłębianiu przyjaźni między narodem polskim i narodem wietnamskim”.
↑ M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.
↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.
↑ Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].

Linki zewnętrzne

Ważniejsze dzieła Aleksandra Kobzdeja
Obrazy Aleksandra Kobzdeja w Galerii Sztuki Katarzyny Napiórkowskiej
Aleksander Kobzdej w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”

[1] KOBZDEJ ALEKSANDER, malarz, grafik, scenograf – Encyklopedia Gdańska [online], gdansk.gedanopedia.pl [dostęp 2022-10-14] .

[2] O słynnym obrazie Kobzdeja [online], Muzeum Narodowe we Wrocławiu, 1 maja 2021 [dostęp 2022-03-25] (pol.).

[3] Trybuna Robotnicza, nr 4 (4350) 7 stycznia 1958, s. 2.

[4] Juliusz Jerzy Malczewski: Cmentarz komunalny (dawny wojskowy) na Powązkach. Warszawa: Krajowa Agencja Wydawnicza, 1975, s. 25.

[5] M.P. z 1955 r. nr 91, poz. 1144 „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[6] M.P. z 1954 r. nr 39, poz. 524 „za osiągnięcia w dziedzinie twórczości artystycznej oraz za zasługi w pogłębianiu przyjaźni między narodem polskim i narodem wietnamskim”.

[7] M.P. z 1952 r. nr 70, poz. 1078 „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”.

[8] M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 - Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 - na wniosek Ministra Kultury i Sztuki.

[9] Nagrody Państwowe za osiągnięcia w dziedzinie nauki, postępu technicznego, literatury i sztuki. „Życie Warszawy”. Rok XII, Nr 173 (3656), s. 5, 22 lipca 1955. Warszawa: Instytut Prasy „Czytelnik”. [dostęp 2024-07-02].

[1]