Akt zjednoczenia narodowego

Akt zjednoczenia narodowego – porozumienie zawarte 14 marca 1954 roku w Londynie przez „upełnomocnionych przedstawicieli stronnictw i ugrupowań, zarówno tych, które działały w niepodległej Polsce, jak i powstałych na obczyźnie”^[1]. Miało ono zakończyć konflikt Rady Politycznej z obozem prezydencko-rządowym wywołany wskutek ujawnienia afery Bergu. Brał w nim udział m.in. Kazimierz Sosnkowski.

Treść porozumienia dotyczyła m.in.:

• utworzenia Rady Jedności Narodowej (Tymczasowej Rady Jedności Narodowej) i przejęcia przez nią części uprawnień prezydenta zawartych w konstytucji kwietniowej;
• powołania Kazimierza Sosnkowskiego na następcę prezydenta RP na uchodźstwie Augusta Zaleskiego po upływie jego kadencji, przypadającej na lata 1947–1954.

Akt zjednoczenia narodowego nie został wcielony w życie. 3 czerwca 1954 r. odrzucił go prezydent Zaleski, który w dodatku 9 czerwca, gdy zakończyła się jego konstytucyjna 7-letnia kadencja, odmówił ustąpienia z urzędu i wyznaczenia swojego następcy^[2]. Przyczyniło się to do utrzymania aż do śmierci Zaleskiego w 1972 r. dwóch ośrodków politycznych na uchodźstwie:

• mniejszościowego – uznającego prezydenta Zaleskiego, powołany przez niego rząd i Radę Narodową;
• większościowego – uznającego Radę Trzech, Egzekutywę Zjednoczenia Narodowego, Tymczasową Radę Jedności Narodowej.

Podpisy pod Aktem Zjednoczenia złożyli przedstawiciele:

• PPS (Tomasz Arciszewski i Artur Szewczyk),
• Stronnictwa Narodowego (Tadeusz Bielecki, Władysław Folkierski i Zygmunt Berezowski),
• Polskiego Ruchu Wolnościowego „Niepodległość i Demokracja” (Rowmund Piłsudski, Jan Radomyski i Tymon Terlecki),
• Polskiego Stronnictwa Ludowego Odłam Jedności Narodowej (Mieczysław Thugutt i Kazimierz Łęczyński),
• Ligi Niepodległości Polski (Michał Grażyński i Bohdan Podoski),
• Niezależnej Grupy Społecznej (gen. Zygmunt Podhorski, Stanisław Lis, Krystyn Ostrowski, Zygmunt Szadkowski i dr Tadeusz Bugayski),
• Komitetu Zagranicznego Stronnictwa Pracy (Władysław Bałda i Juliusz Malinowski – prezes),
• Stronnictwa Pracy (gen. Józef Haller i Bronisław Kuśnierz)^[3].