Akademia Straki

Nazwę budynkowi nadała tajna rada cesarska hrabiego Jana Petra Straki z Nezabylic^[4]. W 1710 przekazał on swój majątek fundacji na rzecz edukacji biednych potomków czeskiej szlachty^[2]. Jednakże interwencja administracyjna rządu wiedeńskiego utrudniała spełnienie ostatniej woli hrabiego^[4]. Stypendyści otrzymywali wprawdzie wsparcie finansowe, ale sama akademia została otwarta dopiero w 1897^[5].

Reprezentacyjny neobarokowy budynek akademii został zaprojektowany przez architekta Václava Roštlapila i miał jak na tamte czasy luksusowe i nowoczesne wyposażenie. Budowa kompleksu trwała pięć lat (1891–1896)^[2], a jego powierzchnia osiągnęła 4000 m²^[6]. Przylegający ogród ma 17 000 m²^[6]. Koszty związane z budową przekroczyły milion koron^[7]. W tym czasie rozebrano kaplicę św. Ignacego^[8].

Na parterze budynku znajdowały się gabinety, administracja oraz sala z pomocami dydaktycznymi^[9]. Pierwsze i drugie piętro były przeznaczone dla studentów^[9]. Znajdowały się tutaj pokoje do nauki, sypialnie i kaplice. Budynek został wyposażony w centralne ogrzewanie (jako pierwszy budynek w Pradze), łaźnie z basenem oraz salę gimnastyczną. Miał również własny szpital^[10][11].

Uczono tu między innymi śpiewu, rysunku, muzyki, stenografii, jeździectwa i szermierki. Po dwóch latach funkcjonowania Akademii otwarto również czesko-niemieckie gimnazjum^[11][12]. Podczas I wojny światowej Akademia była własnością Czerwonego Krzyża, który założył tu szpital z 470 łóżkami^[6].

Po likwidacji szpitala i utworzeniu Czechosłowacji w 1918 sytuacja w Akademii Straki uległa zmianie: władze potrzebowały pomieszczeń dla pracowników nowo tworzonych organów państwa, a jednocześnie doszło do zniesienia szlachectwa^[1]. Część budynku została przejęta przez instytucje administracji państwowej (Ministerstwo Zasobów Ludowych, Ministerstwo Obrony Narodowej i Urząd Statystyczny). Większą część budynku przejął Centralny Związek Studentów Czechosłowackich. Mieściła się tutaj biblioteka akademicka związku, archiwum, a później Dom Akademicki^[3]. Formalnie budynek nadal należał do Fundacji Straki, która pobierała symboliczny czynsz i ponosiła koszty wszelkich napraw i konserwacji, do czasu jej likwidacji decyzją z 25 maja 1938^[4].

Od kwietnia 1939 z budynków Akademii Straki zaczął korzystać Rząd Protektoratu Czech i Moraw^[1]. W latach 1939–1941 odbywały się tu prace budowlane rozpoczęte przez Ladislava Machonia. Zwiastowały one chęć dalszego użytkowania budynku. W styczniu 1942 nazistowski sąd specjalny (Sondergericht) nabył teren Akademii^[4].

Po wojnie (od 15 maja 1945) budynek służył celom rządowym^[4]. Akademia stała się siedzibą rządu i pierwszego powojennego premiera Czechosłowacji, Zdenka Fierlingera. Była nią do rozpadu Czechosłowacji w 1993.

Obecnie w budynku mieści się Biuro Rządu Republiki Czeskiej^[4].

• Zdeněk Bezecný. Die Akademie des Grafen Straka w: Ivo Cerman, Luboš Velek. Adelige Ausbildung. Die Herausforderung der Aufklärung und die Folgen. München: Martin Meidenbauer, 2006. Svazek Studien zum mitteleuropäischen Adel. 1.. S. 169–174.
• Lucie Wittlichová. Sto let Strakovy Akademie. Lucie Wittlichova. Dějiny a současnost. 1997, vol. 19, nr 2, s. 33–37.
• Alena Wagnerová, Sidonie Nádherná a konec střední Evropy. Wydawca Argo. 2010, s. 40–41.