Łężyce (województwo dolnośląskie)

Łężyce to duża wieś łańcuchowa leżąca na południowo-zachodnich zboczach Narożnika, na granicy Gór Stołowych i Wzgórz Lewińskich, na wysokości 560–750 m n.p.m.^[5]

W latach 1954–1972 wieś należała i była siedzibą władz gromady Łężyce. W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa wałbrzyskiego.

Łężyce powstały w XIII lub na początku XIV wieku jako część państwa homolskiego^[6]. Pierwsza wzmianka o wsi pochodzi z 1330 roku, a kolejna z roku 1401 w której figurują one pod nazwą Lussicz^[6]. Po upadku państwa homolskiego Łężyce zostały włączone do królewszczyzny, a w 1650 roku kupił je i przyłączył do klucza dóbr w Szczytnej Isaias von Sachs^[6]. Pod koniec XVIII wieku właścicielami wsi została rodzina Stillfriedów^[6]. W XIX wieku dzięki obfitości ziem uprawnych Łężyce były typową wsią rolniczą^[6]. W drugiej połowie XIX wieku w sąsiedztwie miejscowości powstał kamieniołom, w którym jeszcze po 1945 roku wydobywano piaskowiec^[6]. Na terenie wyrobiska nazwanego Skałami Puchacza znajduje się punkt widokowy^[6].
Do 1945 miejscowość należała do Niemiec i nazywała się Friedersdorf. Stacjonował tutaj batalion pionierów pancernych o tej samej nazwie.

Za część wsi, pod potoczną nazwą Łężyce Górne, uważa się współcześnie zanikłą niemal całkowicie wieś Łężno (niem. Friedrichsberg), położoną na wysokości 780–790 m n.p.m. W początku XX wieku liczyła ona 32 budynki zamieszkałe przez 160 osób^[7]. Inną zanikłą (w latach 60. XX wieku) częścią wsi były Młyny (niem. Mühlhäuser), położone nad brzegami Kamiennego Potoku i Mostowej Wody (niem. Brückenwasser) na wysokości 550–600 m n.p.m. i zamieszkiwane na początku XX wieku przez 117 osób, co było maksymalnym stanem zaludnienia tej osady. Ze wsi pozostał jeden budynek opuszczonego gospodarstwa oraz ruiny młyna, istniejącego w tym miejscu od początków XVIII wieku^[8].

Jako kolonia Łężyc założona została w 1707 inna opuszczona dziś miejscowość o nazwie Góra Anny (niem. Annaberg). Pomimo formalnej przynależności gospodarczo zawsze była ona mocniej związana była z bliżej położonym Batorowem oraz ze Szczytną. W 1840 r. zamieszkiwało ją 31 osób, a w pierwszych latach XX w. wieś liczyła zaledwie 12 budynków (łącznie mieszkalnych i gospodarskich). Pewne ożywienie zaobserwowano w drugiej połowie XVIII w., kiedy na wzniesieniu między Górą Anny a Batorowem wzniesiono kaplicę i wybudowano kalwarię, a trasą tą prowadziła jedna z dróg pielgrzymkowych do sanktuarium w Wambierzycach. Mimo to Góra Anny nie rozwinęła się jako miejscowość turystyczna, a po II wojnie światowej została opuszczona przez mieszkańców^[9].

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest^[10]:

• kościół pomocniczy pw. św. Marii Magdaleny z 1694 roku, z wieżą przebudowaną w 1860 roku^[6]. Jest to skromna barokowa budowla z zachowanym wyposażeniem wnętrza z około 1740 roku takim jak: ołtarz główny, dwa ołtarze boczne i ambona^[6]. Najcenniejszym zabytkiem w kościele jest drewniana polichromowana rzeźba Madonny z XV wieku^[6].

Inne zabytki:

• dawny dwór i folwark położone w dolnej części wsi^[5].

•   Karłów – Narożnik - Kopa Śmierci – Skały Puchacza - Łężyce - Duszniki-Zdrój – Schronisko PTTK „Pod Muflonem” – Biesiec - Schronisko PTTK „Jagodna” (Przełęcz Spalona)^[5].

• Łężyce

• WaldemarW. Brygier WaldemarW., TomaszT. Dudziak TomaszT., IwonaI. Chomiak IwonaI., Ziemia Kłodzka, Pruszków: Oficyna Wydawnicza "Rewasz", 2010, ISBN 978-83-89188-95-3, OCLC 751422625 . Brak numerów stron w książce
• Słownik geografii turystycznej Sudetów. Marek Staffa (redakcja). T. 13: Góry Stołowe. Warszawa-Kraków: Wydawnictwo PTTK „Kraj”, 1992, ISBN 83-7005-301-7