Łówcza

Łówcza
	wieś
	; Nowy kościół z 2001
Państwo	Polska
Województwo	podkarpackie
Powiat	lubaczowski
Gmina	Narol
Liczba ludności (2021)	404
Strefa numeracyjna	16
Kod pocztowy	37-614
Tablice rejestracyjne	RLU
SIMC	0606903
	Położenie na mapie gminy Narol Łówcza
	Położenie na mapie Polski Łówcza
	Położenie na mapie województwa podkarpackiego Łówcza
	Położenie na mapie powiatu lubaczowskiego Łówcza
	50°17′32″N 23°17′25″E/50,292222 23,290278
	Multimedia w Wikimedia Commons

Łówcza (ukr. Лівча) – wieś w Polsce położona w województwie podkarpackim, w powiecie lubaczowskim, w gminie Narol^[5]^[4].

W latach 1975–1998 miejscowość administracyjnie należała do województwa przemyskiego.

Wierni Kościoła rzymskokatolickiego należą do parafii św. Michała Archanioła w Płazowie. We wsi jest kościół filialny Matki Bożej Bolesnej^[6].

Położenie

Łówcza leży na pograniczu Płaskowyżu Łówczy (należącego do Roztocza) i Płaskowyżu Tarnogrodzkiego. W tym miejscu południowo-wschodnia krawędź Roztocza jest wysoka. Dolna część Łówczy leży na wysokości 256 m n.p.m. a górna na wysokości 340 m n.p.m. Wieś rozciąga się wzdłuż potoku Łówcza na długości ok. 4 km ze wschodu na zachód i składa się z przysiółków: Wola, Samulaki, Koziejówka, Łówcza Stara, Łówcza Nowa, Garby i Koniec. Potok zwany jest też Łówczanką lub Łotoczą, wypływa w górnej części wsi i uchodzi do Brusienki w Nowym Lublińcu.

Części wsi

Integralne części wsi Łówcza^[5]^[4]
SIMC	Nazwa	Rodzaj
0606910	Garby	część wsi
0606926	Samolaki	część wsi
0606932	Wola	część wsi

Historia

Najstarsza wzmianka o Łówczy (Lowcze) pochodzi z 1484 r. W 1618 r. stanowiła własność królewską. Z 1685 r. pochodzi akt erekcyjny (przypuszczalnie powtórny) tutejszej parafii, wydany przez właściciela wsi, Adama Antoniego Bełżeckiego, kasztelana bełskiego. W 1880 r. Łówcza miała 1134 mieszkańców, w większości Ukraińców. Działał tu tartak wodny, młyn, cegielnia i wapiennik.

W II Rzeczypospolitej wieś w powiecie lubaczowskim województwa lwowskiego^[7]. 21 września 1939 r. w okolicy Łówczy złożyły broń otoczone przez Niemców resztki 75. pułku piechoty. Tutaj także został wzięty do niewoli dowódca Armii Kraków gen. Antoni Szylling.

W latach 1939-1941 przez Łówczę przechodziła niemiecko-radziecka linia demarkacyjna. Po stronie niemieckiej znajdował się przysiółek Wola. Ciągi dawnych wałów są na terenie wsi widoczne do dziś. Zachodnia część Łówczy Wola (pod nazwą Łówcza) utworzyła wtedy jedną z pięciu gromad gminy Lipsko w powiecie zamojskim w dystrykcie lubelskim Generalnego Gubernatorstwa. Natomiast Łówcza właściwa (część wschodnia) weszła w skład rejonu horynieckiego w ZSRR jako sielsowiet^[8]. Wraz z wybuchem wojny niemiecko-radzieckiej 22 czerwca 1941, także Łówcza właściwa weszła w skład Generalnego Gubernatorstwa, lecz jej odrębność względem Woli zachowano. Wola – pod nazwą Łówcza – z 294 mieszkańcami należała nadal do gminy Lipsko w powiecie zamojskim w dystrykcie lubelskim, natomiast Łówcza (właściwa) z 1153 mieszkańcami – do gminy Horyniec w powiat rawskim w dystrykcie Galicja^[9]. Po wojnie miejscowości znów połączono.

W latach 1944–1945 na terenie wsi miały miejsce starcia z oddziałami UPA. Jednym z nich był napad na posterunek MO w nocy z 27 na 28 marca 1945 r., podczas którego zginął komendant, trzech milicjantów i cztery osoby cywilne a 15 gospodarstw zostało spalonych. Nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA zamordowali tutaj łącznie 28 Polaków^[7].Ku czci zabitych funkcjonariuszy milicji w październiku 1974 roku odsłonięto pomnik^[10]. Ludność ukraińska została wysiedlona w latach 1945 i 1947.

Zabytki

Dawna cerkiew greckokatolicka pw. św. Paraskewy z 1808 r., rozbudowana w 1899 r., drewniana, z zachowanym ikonostasem. Od końca lat 40. XX w. do czasu wybudowania nowego kościoła w 2001 r. służyła jako kaplica filialna parafii rzymskokatolickiej w Płazowie.
Drewniana dzwonnica z 1920 r.
Resztki cmentarza przycerkiewnego, m.in. ciekawy nagrobek właściciela Łówczy, I. Thullie, z wierszowanym epitafium: Żona mężowi. Patrz! o to posąg z kamienia wykuty / Nad zimnym grobem śmierci upominek / Zapłacz wyrazem żalu i pokuty / Tu mąż i ojciec znalazł swój spoczynek.
Cmentarz greckokatolicki z licznymi nagrobkami bruśnieńskimi
Resztki zespołu dworskiego; założenia parku geometrycznego i brama.

Cerkiew pw. św. Paraskewy z 1808
Nagrobek właściciela Łówczy, I. Thullie, z wierszowanym epitafium
Krzyże bruśnieńskie na cmentarzu greckokatolickim

Przypisy

↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73601
↑ Wieś Łówcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-23] , liczba ludności na podstawie danych GUS.
↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 751 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .
↑ ^a ^b ^c GUS. Wyszukiwarka TERYT
↑ ^a ^b Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
↑ Opis parafii na stronie diecezji
↑ ^a ^b SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 488, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .
↑ Головне Управління Геодезії і Kартографії при НКР СРСР (1941). Cписок адміністративних районів Львівської област. Харків.
↑ Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GGAmtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG
↑ Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 596

Linki zewnętrzne

Łówcza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 751 .
Mapa katastralna wsi Łówcza z 1856

Bibliografia

P. Wład, M. Wiśniewski - Roztocze Wschodnie, Wyd. Nauk. Turyst. i Eduk., Mielec 2004
Losy cerkwi w Polsce po 1944 r., Reg. Ośr. Studiów i Ochr. Środ. Kulturowego w Rzeszowie, 1977

[prng-1] Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 73601

[pwl-2] Wieś Łówcza w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2023-01-23] , liczba ludności na podstawie danych GUS.

[poczta-3] Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 751 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22] .

[teryt-4] GUS. Wyszukiwarka TERYT

[roz-5] Rozporządzenie w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)

[par-6] Opis parafii na stronie diecezji

[:0-7] SzczepanS. Siekierka SzczepanS., HenrykH. Komański HenrykH., KrzysztofK. Bulzacki KrzysztofK., Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie lwowskim 1939–1947, Wrocław: Stowarzyszenie Upamiętnienia Ofiar Zbrodni Ukraińskich Nacjonalistów, 2006, s. 488, ISBN 83-85865-17-9, OCLC 77512897 .

[8] Головне Управління Геодезії і Kартографії при НКР СРСР (1941). Cписок адміністративних районів Львівської област. Харків.

[9] Amtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GGAmtliches Gemeinde- und Dorfverzeichnis fuer das GG

[10] Rada Ochrony Pomników Walki i Męczeństwa ”Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939- 1945", Sport i Turystyka 1988, ISBN 83-217-2709-3, str. 596

[5]