Ruchy eustatyczne

Ten artykuł należy dopracować:

od 2015-06 → dodać przypisy do treści niemających odnośników do źródeł,
→ poprawić styl – powinien być encyklopedyczny.
Dokładniejsze informacje o tym, co należy poprawić, być może znajdują się w dyskusji tego artykułu.
Po wyeliminowaniu niedoskonałości należy usunąć szablon {{Dopracować}} z tego artykułu.

Ruchy eustatyczne (stgr. εὖ „dobrze” i στάσις „stan, trwanie, postawa”) – długookresowe zmiany poziomu wód oceanicznych, spowodowane bilansem obiegu wody w przyrodzie, a przede wszystkim tworzeniem się i topnieniem lądolodów^[1]^[2]^[3]^[4].

Średni poziom morza może zmienić się poprzez wiązanie wielkiej ilości wody światowego oceanu na powierzchni kontynentów w czaszach lądolodów podczas zlodowaceń i uwalnianie jej podczas ociepleń (interglacjałów). Amplituda tych zmian w plejstocenie osiągała wartość 120–150 m.

W skali geologicznej obecny poziom morza jest niski, niższy o 150–400 m od maksymalnych. Gdyby stopiły się wszystkie lądolody, podniósłby się o ok. 70 m ponad obecny poziom morza^[1]. Wyższe geologicznie poziomy morza związane były z rozmieszczeniem, a głównie rozpłaszczeniem kontynentów. Im bardziej lądy są wypiętrzone, tym niższy jest poziom oceanu. Erozja powoduje zasypywanie morza i podnoszenie jego poziomu, wypiętrzanie gór, odwrotnie, jego obniżanie (zob. tektonika płyt, wędrówka kontynentów, cykl superkontynentalny).

Podczas ostatniego zlodowacenia (115 do 11,5 tys. lat temu) najniższy poziom oceanu miał miejsce ok. 25–20 tys. lat temu (niższy od obecnego o około 130 m). Dane te są mierzone bezpośrednio i estymowane na podstawie potencjalnej objętości lądolodów, przy czym lądolód skandynawski, ze względu na objętość, odgrywał tu o wiele mniejszą rolę niż lądolód północnoamerykański (zob. Arktyka, Laurentide Ice Sheet(inne języki)) i lodowce antarktyczne (zob. Antarktyda).

Metody badania poziomu mórz

O poziomie mórz wnioskuje się bezpośrednio poprzez badanie geologicznych śladów linii brzegowej, formowanie się delt rzek i dolin wyżłobionych w dnie morskim, rozwój raf koralowców czy erozję wynurzonych raf, pozostałości organizmów przybrzeżnych, nawarstwienia skał osadowych i nadmorskich piasków. Dane te muszą być przeliczone z uwzględnianiem potencjalnych izostazji. Cennych pośrednich informacji dostarczają dane klimatologiczne. Warstwy lodu zaległego od 200 tys. lat, kwaterowanego w lodzie powietrza, a w nim metanu i CO₂. Dodatkowo aktywność wulkanów, których potężne eksplozje zakłócają cykle lodowcowe, przyspieszając zlodowacenie.

Zbadano setki cykli związanych z wypiętrzaniem i topnieniem lodowców. Jest to proces cykliczny, odwieczny, niewiele zależny od człowieka. Ustalono, że dominującą rolę odgrywają cykle Milankovicia – periodyczne zmiany parametrów orbity ziemskiej – ekscentryczności i nachylenie ekliptyki oraz precesja planetarna.

Badania astrofizyczne innych gwiazd i Słońca pozwalają modelować i lepiej zrozumieć aktywność słoneczną i jej wpływ na cykle zmian poziomu mórz.

Obecnie mamy wysoki poziom oceanów. Stan taki trwał w ostatnim milionie lat stosunkowo krótko (15%). Zwiększona koncentracja CO₂ może zachować tę ciepłą "koniunkturę".

Zmiany poziomu mórz w różnych okresach historii Ziemi
Zmiany poziomu mórz w XX w
Zmiany poziomu mórz w holocenie
Zmiany poziomu mórz w okresie polodowcowym
Zmiany poziomu mórz do 600 mln lat wstecz
Zmiany poziomu mórz do 900 tys. lat wstecz

Zobacz też

Przypisy

↑ ^a ^b van Andel 1997 ↓, s. 30–39.
↑ Nils-Axel Mörner. The Concept of Eustasy: A Redefinition. „Journal of Coastal Research”, s. 49-51, SPRING 1986. Coastal Education & Research Foundation, Inc.. ISSN 0749-0208. (ang.).
↑ Nils-Axel Mörner. Eustasy, paleoglaciation and palaoclimatology. „Geol Rundsch”. 70, s. 691–702, 1981. DOI: 10.1260/0958-305X.24.3-4.509. (ang.).
↑ Nils-Axel Mörner. Sea Level Changes past Records and Future Expectations. „Energy & Environment”, June 1, 2013. DOI: 10.1260/0958-305X.24.3-4.509. ISSN 0958-305X. (ang.).

Bibliografia

Tjeerd H. van Andel: Nowe spojrzenie na starą planetę. Zmienne oblicze Ziemi (eustatyczne zmiany poziomu morza – strony: 67, 134-137, 140-42, 144, 154, 162, 176). Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997.

Linki zewnętrzne

https://web.archive.org/web/20020320212113/http://www.grida.no/climate/ipcc_tar/wg1/fig11-4.htm
mapa szelfu Sunda
http://www.sciencemag.org/cgi/content/abstract/288/5468/1033
Sea level rise – How much and how fast will sea level rise over the coming centuries? Past.. ice.tsu.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-09)].
Sea level rise – How much and how fast will sea level rise over the coming centuries? Present. ice.tsu.ru. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-11-09)].

[CITEREFvan_Andel199730–39-1] van Andel 1997 ↓, s. 30–39.

[Mörner-a-2] Nils-Axel Mörner. The Concept of Eustasy: A Redefinition. „Journal of Coastal Research”, s. 49-51, SPRING 1986. Coastal Education & Research Foundation, Inc.. ISSN 0749-0208. (ang.).

[Mörner-b-3] Nils-Axel Mörner. Eustasy, paleoglaciation and palaoclimatology. „Geol Rundsch”. 70, s. 691–702, 1981. DOI: 10.1260/0958-305X.24.3-4.509. (ang.).

[Mörner-c-4] Nils-Axel Mörner. Sea Level Changes past Records and Future Expectations. „Energy & Environment”, June 1, 2013. DOI: 10.1260/0958-305X.24.3-4.509. ISSN 0958-305X. (ang.).

[1]