Ulica Wszystkich Świętych we Wrocławiu

ulica we Wrocławiu na Starym Mieście

Ulica Wszystkich Świętychulica położona we Wrocławiu na Starym Mieście. Łączy ulicę Świętego Mikołaja z ulicą Antoniego Cieszyckiego[1][2][3][4]. Ma 219 m długości[2].

ulica Wszystkich Świętych
Stare Miasto
Ilustracja
Początek ulicy.
Państwo

 Polska

Województwo

 dolnośląskie

Miejscowość

Wrocław

Długość

219 m

Przebieg
św. Mikołaja
ul. św. Barbary
ul. Cieszyńskiego
Położenie na mapie Wrocławia
Mapa konturowa Wrocławia, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Wszystkich Świętych”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, blisko centrum po lewej na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Wszystkich Świętych”
Położenie na mapie województwa dolnośląskiego
Mapa konturowa województwa dolnośląskiego, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Wszystkich Świętych”
51°06′43,565″N 17°01′27,644″E/51,112101 17,024346
ul. A. Cieszyńskiego, w tle pierzeja zachodnia ulicy Wszystkich Świętych.
ul. Wszystkich Świętych.

Historia

edytuj

Pierwotnie w okolicy znajdował się cmentarz św. Barbary z kaplicą. Istniała też w pobliżu strzelnica, następnie w połowie XV wieku zamieniona na obiekt fortyfikacyjny typu bastejowego, w miejscu którego w 1526 r. zbudowano szpital[3][4]. W latach 1544–1551 przystąpiono do rozbudowy systemu fortyfikacji miejskich w systemie włoskim poprzez budowę bastionów. W północno-zachodnim narożniku linii murów miejskich, na tyłach szpitala Wszystkich Świętych, powstał Bastion Kleszczowy, którego zadaniem była obrona murów aż po Bramę Mikołajską i zachodniego odcinka nabrzeża Odry[5]. Sam cmentarz oddzielony był on od ulicy św. Mikołaja murem, który został rozebrany w 1825 r. Wtedy powstałą ulica, którą nazwano do istniejącego już wówczas kościołaAn der Barbarakirche[3][4]. Od 1963 r. kościół stał się prawosławną katedrą Przenajświętszej Bogurodzicy[4][6][7][8].

Podczas oblężenia Wrocławia w 1945 r. w wyniku prowadzonych działań wojennych zabudowa tego rejonu miasta uległa znacznemu zniszczeniu bądź uszkodzeniu. Po wojnie sama ulica została skrócona. Biegła od ulicy św. Mikołaja w kierunku północnym i stanowiła ślepą uliczkę kończącą się przed terenem Szpitala Wojewódzkiego im. Babińskiego, który wchłonął północy odcinek ulicy, bowiem powstały tu dla jego potrzeb obiekty techniczne, takie jak między innymi budynek kuchni i pralni. W tamtym czasie łączyła się w swoim biegu jedynie z ulicą św. Barbary. Od 1969 r. ulica została zamknięta dla ruchu kołowego na podstawie uchwały podjętej przez Radę Narodową 15 stycznia 1969 r.[3][4][9][10][11].

Obecnie przywrócono ulicę dla ruchu kołowego i pieszego na całej długości[2][12][13].

W swojej historii ulica nosiła następujące nazwy:

Pierwotna nazwa ulicy An der Barbarakirche nawiązuje do położonej tu świątyni pw. św. Barbary[3][14][15], co w tłumaczeniu na język polski oznacza „Przy kościele św. Barbary”[3]. Późniejsza nazwa odnosi się do szpitala Wszystkich Świętych, po 1945 r. Wojewódzki Szpital im. Józefa Babińskiego, obecnie nieużytkowany (przebudowa przez I2 Development), którego budynki tworzą pierzeję zachodnią ulicy[7][16]. Współczesna nazwa ulicy została nadana przez Zarząd Miejski i ogłoszona w okólniku nr 94 z 20.12.1945 r.[2].

Układ drogowy

edytuj

Do ulicy przypisana jest droga gminna o długości 219 m[2] klasy dojazdowej[12][13].

Ulice i place powiązane z ulicą Wszystkich Świętych:

Zabudowa i zagospodarowanie

edytuj

Zachodnią pierzeję stanowią budynki dawnego szpitala Wszystkich Świętych, później Szpitala Wojewódzkiego im. J. Babińskiego[7], a obecnie zespół budynków mieszkalno-usługowych. Tylko na początku jej biegu przy ulicy św. Mikołaja znajduje się zabytkowa kamienica, obecnie użytkowana dla potrzeb plebanii i lokali usługowo-handlowych. Wschodnia pierzeja to przede wszystkim Katedra Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy z okalającym ją terenem, dalej na północ zabudowa mieszkalna przy ul. św. Barbary, zabudowa dawnej stołówki i pralni szpitalnej obecnie użytkowana dla potrzeb prowadzonej działalności gospodarczej i na północnym krańcu ulicy początek zabudowy południowej pierzei ulicy Antoniego Cieszyckiego[1][3][4][9][10][16].

Ochrona i zabytki

edytuj

Obszar, na którym położona jest ulica Wszystkich Świętych, podlega ochronie w ramach zespołu urbanistycznego Starego Miasta z XIII-XIX wieku, wpisanego do rejestru zabytków pod nr. rej.: 196 z 15.02.1962 oraz A/1580/212 z 12.05.1967 r.[19][20]. Inną formą ochrony tych obszarów jest ustanowienie historycznego centrum miasta, w nieco szerszym obszarowo zakresie niż wyżej wskazany zespół urbanistyczny, jako pomnik historii[21][22]. Samo miasto włączyło ten obszar jako cenny i wymagający ochrony do Parku Kulturowego "Stare Miasto", który zakłada ochronę krajobrazu kulturowego oraz uporządkowanie, zachowanie i właściwe kształtowanie krajobrazu kulturowego i historycznego charakteru najstarszej części miasta[23].

Przy ulicy i w najbliższym sąsiedztwie znajdują się następujące zabytki:

obiekt, położenie powstanie, nr rej.[a] foto
Kamienica, obecnie budynek plebanii Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej oraz handlowo-usługowy
ulica św. Mikołaja 40[16][24][25]
1 poł. XVII w., 1690 r., po 1945 r.[16]
XVII i XIX wiek[25]
A/3147/96 z dn. 12.02.1962[16][24][25]
 
Kaplica cmentarna parafii św. Elżbiety pw. św. Feliksa i Adaukta, następnie kościół pw. św. Barbary, ob. Katedra Polskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego Narodzenia Przenajświętszej Bogurodzicy
ulica św. Mikołaja 40[16][26][27]
wzm. 1268 r., l. 1400-1417 (odb- i rozbudowa), 1448 – konsekracja, XVI-XVII w., 1704, 1868-1869 i 1897 (remonty), 1945 r. zniszczony, l. 1947-1948 i 1964-1967 (odbudowa), od 1966 r. - remonty[16]
XIII, XV-XVI wiek[28]
11 z 27.11.1947 r.[26] 288/15 z dn. 23.10.1961[16][26][27].
 
Zespół Szpitala Wszystkich Świętych, po 1945 r. Wojewódzki Szpital im. Józefa Babińskiego, ob. nieużytkowany (przebudowa przez I2 Development)
plac Jana Pawła II 8[16][29][30]
1526 r. (brama wodna), l. 1799-1801, l. 1821-1823, 1856 r., 1869 r., l. 1901-1902, l. 1935-1936
gez, mpzp[16]
1776-1936, A/5945/1-7 z 2.12.2014 r.[29][30]
 

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b c d e SIP 2019 ↓, Mapa podstawowa.
  2. a b c d e f g h ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 6177 (Wszystkich Świętych).
  3. a b c d e f g h i Antkowiak 1970 ↓, s. 288-289 (Wszystkich Świętych).
  4. a b c d e f g h Harasimowicz 2006 ↓, s. 994 (Wszystkich Świętych).
  5. Burak 2012 ↓, s. 9–10.
  6. Harasimowicz 2006 ↓, s. 421 (Kościół św. Barbary).
  7. a b c Harasimowicz 2006 ↓, s. 873 (Szpital Wszystkich Świętych).
  8. Harasimowicz 2006 ↓, s. 968 (Wojewódzki Szpital im. J. Babińskiego).
  9. a b Antkowiak 1970 ↓, s. 13-15 (Św. Barbary).
  10. a b Harasimowicz 2006 ↓, s. 886 (Św. Barbary).
  11. Harasimowicz 2006 ↓, s. 887-888 (Św. Mikołaja).
  12. a b Uchwała RMWr 2002 ↓, §5 ust. 5 pkt 4.
  13. a b Uchwała RMWr 2002 ↓, §12 ust. 7.
  14. a b c Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 13 (An der Barbarakirche).
  15. Wratislavia.net n-p 2012 ↓, s. 21 (Barbaragasse).
  16. a b c d e f g h i j SIP 2019 ↓, Gminna Ewidencja Zabytków.
  17. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 5560-5562 (św. Mikołaja).
  18. ZDiUM ulice 2019 ↓, poz. 685 (Cieszyńskiego).
  19. NID 2018 ↓, s. 207.
  20. GEZ 2019 ↓, poz. 68.
  21. NID 2013 ↓.
  22. MP 1994 ↓.
  23. wroclaw.pl 2018 ↓.
  24. a b GEZ 2019 ↓, poz. 4740.
  25. a b c NID 2018 ↓, s. 227.
  26. a b c NID 2018 ↓, s. 217.
  27. a b GEZ 2019 ↓, poz. 4739.
  28. NID 2018 ↓, s. 2017.
  29. a b NID 2018 ↓, s. 220.
  30. a b GEZ 2019 ↓, poz. 2299-2306.

Bibliografia

edytuj

Linki zewnętrzne

edytuj