Park Narodowy Dunaj-Ipola

Obszar Gór Pilis i Gór Wyszehradzkich – stanowiący niegdyś królewski teren łowiecki – ze względu na swoje wyjątkowe walory krajobrazowe już w 1978 roku został ustanowiony obszarem chronionego krajobrazu. W 1980 roku założono Rezerwat Biosfery Pilis MAB-UNESCO^[4]. Park narodowy w tym miejscu utworzono natomiast w listopadzie 1997 roku celem ochrony rzek i zasobów wód podziemnych, lasów i żyznych gleb oraz walorów krajobrazowych, przyrodniczych, kulturowych i historycznych^[5].

Obszar charakteryzuje się dużym zróżnicowaniem terenu i obejmuje Góry Pilis, Góry Wyszehradzkie i masyw Börzsöny, dolinę rzeki Ipoli między Hont a Balassagyarmat i dolinę Dunaju między Göd a Ostrzyhomiem oraz fragmenty wyspy Szentendrei-sziget o łącznej powierzchni 60 314,3 ha^[5]. Na terenie parku narodowego podłoże jest zbudowane zarówno ze skał wulkanicznych, jak i osadowych. Miejscami w dolinach rzecznych występują aluwia. Źródła i strumienie charakteryzują się zmiennym przepływem i wpadają do Dunaju lub Ipoli^[5]. Znajdujące się na terenie parku Zakole Dunaju jest cennym krajobrazowo obszarem łączącym rzekę z wyniesieniami, a także łącznikiem między florą Średniogórza Zadunajskiego i Średniogórza Północnowęgierskiego^[5].

Roślinność na obszarze parku ma charakter przejściowy zarówno ze względu na zróżnicowane warunki glebowe, jak również z powodu lokalizacji na styku klimatu kontynentalnego i śródziemnomorskiego. Występują tu zespoły roślinne teras zalewowych, przez murawy kserotermiczne i roślinność stepową, lasy bukowe i dębowe, aż po roślinność charakterystyczną dla gór średniej wysokości^[6][5]. Na terenie parku wykazano występowanie bardzo rzadkiego gatunku zapaliczki – Ferula sadleriana – będącego reliktem pannońskim^[5]. Łąki łęgowe w dolinie Ipoli porasta m.in. powojnik całolistny^[5]. Wiele gatunków roślin osiąga na terenie Parku narodowego Dunaj-Ipola granicę swojego występowania^[5].

Fauna obszaru również jest złożona i zróżnicowana. Spośród zwierząt wykazano na terenie parku obecność ponad 700 gatunków chronionych^[5]. Żwirowe dno Dunaju na obszarze jego zakola, gdzie nurt rzeki jest przyspieszony, jest siedliskiem endemicznych gatunków ślimaków, takich jak rozdepka rzeczna i rozdepka dunajska, oraz cennego gatunku ichtiofauny – brzany peloponeskiej^[5]. Podmokłe doliny w górach Börzsöny zamieszkuje licznie salamandra plamista, zaś gady reprezentuje m.in. żyjący w górach Pilis i Börzsöny ablefarus panoński^[5]. Awifaunę na terenie parku reprezentują liczne ptaki śpiewające i drapieżne, a wzdłuż rzek można zaobserwować osobniki gatunków wodnych – przybrzeżnych i brodzących^[5]. Występuje tu raróg zwyczajny, orzeł cesarski, gadożer i bocian czarny. W lasach Börzsöny liczna jest populacja dzięcioła białogrzbietego, zaś nad Dunajem masowo zimują kaczki krzyżówki przylatujące z północy^[5]. W jaskiniach występują kolonie nietoperzy, natomiast z dużych ssaków drapieżnych w lasach sporadycznie pojawia się ryś^[5].