Michał Puzyna
Michał Puzyna herbu Oginiec (ur. ok. 1664 w Upicie, zm. 1723 w Gwoźdzcu) – książę, polityk, pisarz wielki litewski w 1717 roku, chorąży nadworny litewski w 1712 roku, regent kancelarii mniejszej litewskiej w 1699 roku[1], starosta stęgwilski, dyplomata.
 herb Puzynów | |
| pisarz wielki litewski | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
ok. 1664 |
| Data i miejsce śmierci |
1723 |
| Ojciec | |
| Matka |
Eufrozyna Chrząstowska herbu Krzywda, cywunianka birżańska |
| Żona |
Zofia Potocka herbu Srebrna Pilawa |
| Dzieci |
Jan Andrzej Józef, Andrzej Rajmund, Ewa Franciszka, żona Adama Mrozowickiego h. Prus III, regimentarza koronnego, Konstancja, żona 1v. Andrzeja Krzysztofa Mierzejewskiego h. Szeliga, 2v. Stanisława Kostki Puzyny |
| Rodzeństwo |
Stefan Michał, jezuita, Krzysztof Dominik, wojewoda mścisławski, Józef Antoni, Antoni Michał, Hieronim, Antoni Dominik |
Życiorys
edytujUrodzony około 1664 roku w Upicie, pochodził z upickiej, kalwińskiej gałęzi kniaziów Puzynów. Był synem Andrzeja Kazimierza, kasztelana mińskiego i Eufrozyny Chrząstowskiej herbu Krzywda, cywunianki birżańskiej. Należał do stronnictwa antysapieżyńskiego, wziął udział w bitwie pod Olkiennikami 18 listopada 1700. W wojnie północnej stał po stronie króla Augusta II. 18 sierpnia 1712 został chorążym nadwornym litewskim i otrzymał starostwo stęgwilskie[2]. W 1712 Puzyna i Marcin Wołłowicz (Marcjan Dominik Wołłowicz), marszałek wielki litewski posłowali do cara Piotra I, jako wysłannicy walnej rady warszawskiej. Tamtejsi posłowie sascy (Friedrich Vitzthum von Eckstädt i Johann Adolf von Loß) czynili im trudności, ponieważ bali się, że Piotr Wielki przyzna zdobyte na Szwedach Inflanty Polsce zamiast bezpośrednio Augustowi II, a więc Saksonii. Kolejne poselstwo do Petersburga odbył, wraz z wojewodą mazowieckim Stanisławem Chomentowskim, w 1720 roku. Przypisuje się jemu autorstwo jednego z najwcześniejszych i najobszerniejszych polskich opisów nowo powstałego miasta Petersburga, pt. „Krótkie opisanie miasta Petersburga i dziejów w niem anno 1720”.[2]
Był podobnie jak ojciec katolikiem, ale zapisał się chlubnie w pamięci ewangelików, bowiem w 1682 ocalił podczas tumultu w Wilnie kaznodziejów ewangelickich, ukrywając ich w klasztorze franciszkańskim, o czym z dużym uznaniem wspominał Henryk Merczyng, sądząc, iż prawdopodobnie na jego zachowanie miała wpływ pamięć o ewangelickich przodkach.[3]
Jako poseł powiatu starodubowskiego był uczestnikiem Walnej Rady Warszawskiej 1710 roku[4]. W 1718 był posłem na sejm z powiatu upickiego[5]. W 1716 zakupił w Gdańsku drukarnię jezuicką i ofiarował ją kolegium warszawskiemu oraz w 1721 odnowił z żoną kościół pod wezwaniem Niepokalanego Poczęcia NMP w Gwoźdźcu oraz ufundował z żoną przy nim klasztor Bernardynów[2]. Był posłem powiatu upickiego na sejm 1720 roku[6].
Był dziedzicem znacznego majątku, wzbogaconego posagiem żony Zofii z Potockich, która wniosła do domu Puzynów rozległe dobra w ziemi halickiej z Gwoźdzcem, był dziedzicem również miasta Kamionki w Lubelskiem oraz posiadał Pałac tzw. Puzynowski na Podwalu w Warszawie, który zapisał córkom: Ewie Franciszce Mrozowickiej i Konstancji Mierzejewskiej[7].
Zmarł w 1723 roku w Gwoźdzcu.
Jego żoną była Zofia Potocka herbu Srebrna Pilawa, córka Andrzeja Jerzego, starosty jabłonowskiego i Bogumiły Elżbiety Suchodolskiej herbu Janina. Po śmierci Puzyny wdowa wyszła ponownie za mąż za Ludwika Kalinowskiego herbu Kalinowa na Sidorowie i Hańsku, kasztelanica kamienieckiego, starostę winnickiego i dobrzyniowskiego, rotmistrza chorągwi pancernej.[2]
Miał synów Jana Andrzeja Józefa[8] i Andrzeja Rajmunda[9], zmarłych w dzieciństwie. Pozostawił córki: Ewę Franciszkę, zamężną za Adamem Mrozowickim herbu Prus III, starostą stęgwilskim i regimentarzem wojsk koronnych[10] oraz Konstancję, zamężną 1v. za Andrzejem Krzysztofem Mierzejewskim herbu Szeliga, kasztelanem sochaczewskim, 2v. za Stanisławem Kostką Puzyną, starostą upickim i próchnickim.[11]
Wywód przodków
edytuj| 4. Hieronim Puzyna | ||||||
| 2. Andrzej Kazimierz Puzyna | ||||||
| 5. Estera Skrobowicz | ||||||
| 1. Michał Puzyna | ||||||
| 6. Stefan Chrząstowski | ||||||
| 3. Eufrozyna Chrząstowska | ||||||
| 7. Konstancja Średzińska | ||||||
Przypisy
edytuj- ↑ Urzędnicy centralni i dygnitarze Wielkiego Księstwa Litewskiego XIV-XVIII wieku. Spisy / opracowali Henryk Lulewicz i Andrzej Rachuba. Kórnik, 1994, s. 232.
- ↑ a b c d Polski Słownik Biograficzny, tom XXIX, 1986, s. 497-498.
- ↑ Henryk Merczyng, Czterokrotne zburzenie Zboru, [w:] W. Gizbert-Studnicki, Zarys historyczny wileńskiego Kościoła ewangelicko-reformowanego i jego biblioteki, Wilno 1932, s. 30.
- ↑ Volumina Legum, t. VI, Petersburg 1860, s. 100.
- ↑ Pamiętniki Krzysztofa Zawiszy, wojewody mińskiego, (1666-1721). Warszawa, 1862, s. 350.
- ↑ Teka Gabriela Junoszy Podoskiego, t. II, Poznań 1855, s. 106.
- ↑ Archiwum Państwowe w Białymstoku, Teka Glinki, teka 285, s. 10-12, 14, 15.
- ↑ Akt urodzenia: Warszawa św. Krzyż (obecn. m. Warszawa), [bez nru]/1717 [online].
- ↑ Akt urodzenia: Warszawa św. Krzyż, [bez nru]/1718 [online].
- ↑ Wenanty Tyszkowski, Kostka Nayosobliwsza Całey Polski Korpus mocny y nieprzełamany Szczegulnie Czyniąca. S. Stanisław Kostka Kazaniem Panegirycznym na Fest Iego mianym dowodnie w Kościele S. J. Collegium Lwowskiego Ukazana, a J. W. Wielmożnym Adamowi Mrozowickiemu y Ewie z Puzynow Mrozowickiey Stęgwilskim &c. Starostom Przy Imieninach Oboyga, na SS. SS. Adama y Ewy za Wiązanie Ofiarowana..., Lwów 1746
- ↑ http://www.antoniego26.pl/genealogia/puzyna.htm [dostęp: 2018-12-16]
Bibliografia
edytuj- Historia Dyplomacji Polskiej. T. II : 1572–1795 / pod red. Zbigniewa Wójcika. Warszawa: PWN, 1982, s. 364.
- Marek Jerzy Minakowski: PUZYNA Michał (zm. 1723) pisarz wielki litewski. [W: Ci wielcy Polacy to nasza rodzina. T. 29, wyd. 3. Kraków, 2008, s. 497.
- Ewa Szklarska: Puzyna Michał h. Oginiec (zm. 1723). W: Polski Słownik Biograficzny. T. XXIX: Morztyn Zbigniew – Niemirycz Teodor. Wrocław – Warszawa – Kraków – Gdańsk – Łódź: Narodowy im. Ossolińskich, 1986, s. 497–498.