Hamakaze (1940)

„Hamakaze” był trzynastym okrętem z typu dużych japońskich niszczycieli typu Kagerō (numer budowy 29). Był drugim okrętem o tej nazwie, oznaczającej „wiatr na brzegu”, po niszczycielu z 1917 (typu Isokaze).

Stępkę pod budowę okrętu położono 20 listopada 1939 w stoczni Uraga w Tokio, kadłub wodowano 25 listopada 1940, a wszedł do służby 30 czerwca 1941^[1].

Po wejściu do służby „Hamakaze” został przydzielony do 17 Dywizjonu (Kuchikutai) 1 Eskadry Niszczycieli (Suirai Sentai) 1 Floty – wraz z „Urakaze”, „Isokaze” i „Tanikaze”. Pierwszym dowódcą był kmdr por. Tsuneo Orita^[2].

Osłona lotniskowców dokonujących atak na Pearl Harbor (7 grudnia 1941), ataki lotnicze w południowo-wschodniej Azji, atak na Darwin (19 lutego 1942), rajd na Ocean Indyjski (kwiecień 1942). Osłona lotniskowców w bitwie pod Midway (4–5 czerwca 1942). Działania w rejonie Wysp Salomona od sierpnia 1942 do lutego 1943: rejsy transportowe na Guadalcanal i inne wyspy, zadania eskortowe, osłona lotniskowców w bitwie koło wysp Santa Cruz (26 października 1942). 8 lutego uszkodzony przez lotnictwo, od marca do czerwca remontowany w Japonii. Działania w rejonie Nowej Georgii: rejsy transportowe, bitwa w zatoce Kula (5–6 lipca 1943), bitwa pod Kolombangarą (12 lipca) – udział w zatopieniu i uszkodzeniu amerykańskich okrętów, bitwa pod Horaniu (17–18 sierpnia). Uszkodzenie przez lotnictwo 26 sierpnia 1943 – remont i przezbrojenie w Japonii od września do października. Zadania eskortowe w rejonie Truk – Palau. Osłona lotniskowców w bitwie na Morzu Filipińskim (czerwiec 1944), osłona zespołu adm. Kurity w bitwie w zatoce Leyte (październik 1944), potem operacje w rejonie Filipin. Uszkodzenie w kolizji 8 stycznia 1945, remont. Udział w operacji Ten-gō – zatopiony 7 kwietnia 1945 przez amerykańskie lotnictwo na południe od Nagasaki.

W pierwszym okresie II wojny światowej na Pacyfiku, „Hamakaze” osłaniał lotniskowce japońskiego Zespołu Uderzeniowego adm. Chūichi Nagumo, począwszy od ataku na Pearl Harbor 7 grudnia 1941. Osłaniał następnie lotniskowce podczas ataków na Rabaul i Kavieng (20–23 stycznia 1942), ataku na Darwin (19 lutego), Zatokę Staring na Celebes (21 lutego), Cilacap (5 marca) i rajdu na Ocean Indyjski (27 marca-kwiecień 1942). W międzyczasie, 7 marca osłaniał pancerniki „Kongō„ i „Haruna„ bombardujące Wyspę Bożego Narodzenia^[2].

10 kwietnia 1942 17. Dywizjon został przydzielony do 10. Eskadry Niszczycieli 1. Floty Powietrznej. Na przełomie kwietnia i maja „Hamakaze” był dokowany w Kure. W składzie 17. Dywizjonu brał udział w osłonie lotniskowców podczas bitwy pod Midway 4–5 czerwca 1942. Wraz z „Isokaze” ratował rozbitków z tonącego lotniskowca „Sōryū”^[2].

14 lipca 1942 10. Eskadra Niszczycieli została podporządkowana 3. Flocie. 20 lipca nowym dowódcą okrętu został kmdr ppor. Hiroshi Uwai (kmdr por. Orita został dowódcą „Teruzuki”). W sierpniu okręt został skierowany na obszar walk toczonych wokół Guadalcanalu w archipelagu Wysp Salomona, rozpoczynając służbę tam rejsem zaopatrzeniowym z Truk na Guadalcanal 16-18 sierpnia. Następnie głównie bazował w Rabaulu. 25 sierpnia osłaniał siły inwazyjne dokonujące desantu w Zatoce Milne na wschodzie Nowej Gwinei, następnie osłaniał dowiezienie tam posiłków i ostatecznie ewakuację desantu 5-7 września. 16 i 18 września uczestniczył w nocnych misjach wsparcia ogniowego na Guadalcanal, a 21 września w rejsie zaopatrzeniowym na tę wyspę. Wypełniał też w tym okresie zadania eskortowe. Brał udział w składzie osłony lotniskowców w bitwie koło wysp Santa Cruz 26 października 1942.

Pomiędzy 2–7 listopada eskortował lotniskowiec „Zuihō„ i krążownik „Kumano„ z Truk do Japonii, po czym został tam dokowany w celu remontu. Prawdopodobnie wyposażono go wówczas w radar Typ 22, jako pierwszy japoński niszczyciel^[3]. Już 5 grudnia przybył z powrotem do bazy Truk (eskortując krążowniki „Haguro” i „Myōkō„ dostarczające żołnierzy na Truk i do Rabaulu). Pełnił następnie zadania eskortowe, po czym 14 stycznia 1943 odbył kolejny rejs zaopatrzeniowy na Guadalcanal, w czasie którego został lekko uszkodzony bliskimi trafieniami podczas ataku lotniczego 15 stycznia. Uszkodzenia usunięto w Rabaulu, po czym 1 i 4 lutego 1943 brał udział w rejsach ewakuacyjnych z Guadalcanalu^[2].

8 lutego, podczas rejsu ewakuacyjnego z Wysp Russella został uszkodzony przez lotnictwo – trafiona bombą została wieża dziobowa. W dniach 6–16 marca 1943 odholował uszkodzony niszczyciel „Michishio” z Truk do Japonii, po czym był dokowany i remontowany w Kure. W czerwcu eskortował zespół floty z Yokosuki do Truk, po czym wypełniał zadania eskortowe w tamtym rejonie^[2].

5–6 lipca transportował żołnierzy na Kolombangarę, podczas której operacji doszło do bitwy w zatoce Kula. „Hamakaze” nie brał udziału w bitwie, wchodząc w skład zespołu transportowego. 9 lipca brał udział w kolejnej misji transportowej na Kolombangarę, tym razem w zespole osłony, podobnie 12 lipca, kiedy doszło do bitwy pod Kolombangarą. W jej toku „Hamakaze” z innymi niszczycielami wystrzelił salwę torpedową, która zatopiła amerykański niszczyciel USS „Gwin” i uszkodziła krążowniki USS „Honolulu” (CL-48) i USS „St. Louis” (CL-49)^[2]. 19 i 23 lipca ponownie brał udział w rejsach zaopatrzeniowych na Kolombangarę. Po przerwie spowodowanej innymi zadaniami eskortowymi, 17-18 sierpnia wziął udział w osłonie desantu w Horaniu na północy wyspy Vella Lavella, podczas którego doszło do starcia z amerykańskimi niszczycielami pod Horaniu (mimo niewielkich strat japońskich, akcja zakończyła się pomyślnie)^[2].

26 sierpnia 1943 uczestniczył w rejsie ewakuacyjnym z Rekaty i został uszkodzony w ataku lotniczym (36 ofiar, ograniczenie prędkości do 20 węzłów). 12–18 września eskortował stawiacz min „Tsugaru” i okręt zaopatrzeniowy „Irako” z Truk do Yokosuki w Japonii, po czym był remontowany w Kure (prawdopodobnie wówczas wieża nr 2 dział 127 mm została zamieniona przez 2 potrójne stanowiska działek plot 25 mm)^[2]. Około połowy 1943 roku na niszczycielach tego typu zamieniano też dwa dotychczasowe podwójnie sprzężone działka 25 mm na śródokręciu na potrójnie sprzężone oraz dodawano jedno podwójne stanowisko przed mostkiem^[4].

20 września dowódcą został kmdr por. Kazue Maekawa (kmdr por. Uwai przeszedł na dowódcę „Shimakaze„). W dniach 3–8 listopada powrócił do Truk, eskortując krążownik „Kumano”. W dniach 24 listopada-5 grudnia 1943 działał w składzie floty w rejonie Wysp Marshalla w związku z amerykańskim desantem na Tarawę, po czym powrócił do Truk. 21 grudnia ratował rozbitków ze storpedowanego tankowca „Terukawa Maru”. Zajmował się następnie zadaniami eskortowania sił floty i konwojów, głównie w rejonie Truk – Palau^[2].

W dniach 19–20 czerwca 1944 brał udział w bitwie na Morzu Filipińskim, w eskorcie Zespołu B admirała Joshimy. Wraz z „Shigure„ ratował rozbitków ze storpedowanego lekkiego lotniskowca „Hiyō„. Od lipca do października głównie eskortował japońskie pancerniki pomiędzy Japonią, Kure i Lingga Roads^[2].

W dniach 23–25 października 1944 wziął udział w bitwie w zatoce Leyte, eskortując 1 Uderzeniowy Zespół Dywersyjny adm. Kurity. 24 października odniósł niewielkie uszkodzenia przy atakach lotniczych. Pomagał następnie niszczycielowi „Kiyoshimo„ ratować rozbitków z pancernika „Musashi„^[2]. Operował następnie w rejonie Filipin i Brunei. 9-12 listopada eskortował z Brunei siły floty osłaniające operację transportową na Leyte. 15 listopada 17 Dywizjon został przydzielony do 2 Eskadry Niszczycieli 2 Floty. Eskortując następnie siły floty z Brunei do Kure, 21 listopada uratował 146 rozbitków z tonącego pancernika „Kongō„. 28-29 listopada eskortował lotniskowiec „Shinano” z Yokosuki, po czym po jego storpedowaniu pomagał ratować rozbitków. Eskortując od 31 grudnia z Moji konwój HI-87 na Formozę został 8 stycznia 1945 lekko uszkodzony w kolizji ze statkiem „Kaiho Maru” w Shinchiku na Formozie. Naprawiany w Mako na Peskadorach, po czym powrócił do Kure^[2].

Zatopiony 7 kwietnia 1945 roku przez samoloty z lotniskowców zespołu Task Force 58 podczas rajdu eskadry wiceadmirała Seiichi Itō z pancernikiem „Yamato” w kierunku Okinawy (operacja Ten-gō). Trafiony jedną bombą i jedną torpedą, zatonął 150 mil na południe od Nagasaki, w rejonie pozycji 30°47′N 128°08′E/30,783333 128,133333^[5][2]. Straty wyniosły 100 zabitych i 45 rannych. 257 rozbitków wraz z dowódcą uratował niszczyciel „Hatsushimo”. 10 czerwca 1945 został oficjalnie skreślony z listy floty^[2].

Dowódcy:

• kmdr por. Tsuneo Orita (30 czerwca 1941 – 20 lipca 1942)
• kmdr ppor. /kmdr por. Hiroshi Uwai (20 lipca 1942 – 20 września 1943) (awansowany 1 listopada 1942)
• kmdr por. Kazue Maekawa (20 września 1943 – 7 kwietnia 1945)

Opis konstrukcji i szczegółowe dane – w artykule niszczyciele typu Kagerō. Poniżej dane ogólne dla niszczycieli tego typu^[4].

• wyporność:
  • standardowa: 2033 t
  • pełna: ok. 2600 t
• wymiary:
  • długość całkowita: 118,5 m
  • długość na linii wodnej: 116,2 m
  • szerokość: 10,8 m
  • zanurzenie: 3,8 m
• napęd: 2 turbiny parowe o mocy łącznej 52 000 KM, 3 kotły parowe (ciśnienie pary 30 at), 2 śruby
• prędkość maksymalna: 35 w.
• zasięg: 5000 mil morskich przy prędkości 18 w.
• zapas paliwa: 500 t.
• załoga: 240

Uzbrojenie i wyposażenie:

• po wejściu do służby:
  • 6 dział 127 mm w wieżach dwudziałowych (3xII).
    • Długość lufy – L/50 kalibrów, kąt podniesienia 55°
  • 4 działka przeciwlotnicze 25 mm Typ 96 (2xII)
  • 8 wyrzutni torpedowych 610 mm (2xIV, 16 torped Typ 93)
  • 2 miotacze bomb głębinowych (16 bomb głębinowych)

• od końca 1943:
  • 4 działa 127 mm (2xII)
  • 14-28 działek przeciwlotniczych 25 mm Typ 96 (4xIII, 1xII, 0-14xI, ilość zwiększana podczas wojny)
  • 4 wkm plot 13,2 mm
  • 8 wyrzutni torpedowych 610 mm (2xIV)
  • 4 miotacze bomb głębinowych (36 bomb głębinowych)
  • radar Typ 22 (od listopada 1942)^[3]

• Allyn D. Nevitt: IJN Hamakaze: Tabular Record of Movement (ang.) w serwisie Imperial Japanese Navy Page (dostęp: 21-02-2009)
• (ros.) W. Daszjan (В.Дашьян): Korabli Wtoroj mirowoj wojny. WMS Japonii. Czast 2 (Корабли Второй мировой войны. ВМС Японии. Часть 2), seria Morskaja Kollekcja 7/2004