Efa piaskowa, korbacz pospolity (Echis carinatus) – gatunek jadowitego węża z rodziny żmijowatych.

Efa piaskowa
Echis carinatus[1]
(Schneider, 1801)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

zauropsydy

Podgromada

diapsydy

Rząd

łuskonośne

Podrząd

węże

Rodzina

żmijowate

Podrodzina

żmije

Rodzaj

Echis

Gatunek

efa piaskowa

Podgatunki
  • E. c. astolae Mertens, 1970
  • E. c. carinatus (Schneider, 1801)
  • E. c. multisquamatus Cherlin, 1981
  • E. c. sinhaleyus Deraniyagala, 1951
  • E. c. sochureki Stemmler, 1969[2][1]

Występowanie

edytuj

Ma największy zasięg występowania spośród żmijowatych. Występuje w północnej Afryce po Ghanę, Kamerun, Ugandę i płn. Kenię na płd., oraz na Półwyspie Arabskim i w płd. - zach. Azji aż po Sri Lankę, Indie i Nepal na wsch. oraz Azję Środkową na płn[2][3].

Budowa ciała

edytuj

Osiąga długość 70–90 cm[4].

Ubarwienie grzbietu brązowe z rzędem jasnych, poprzecznie wydłużonych plam z czerwonymi obwódkami. Na bokach tułowia występują falisto-zygzakowate, szerokie czarne wstęgi, jasno obrzeżone od strony grzbietowej. Na głowie znajduje się charakterystyczny znak w kształcie białego krzyża[3].

Biologia i ekologia

edytuj

Tryb życia

edytuj

Przeważnie występuje na piaszczystych lub piaszczysto-kamienistych i porośniętych skąpą roślinnością półpustyniach, jednak spotykana też jest na pustyniach, stepach i sawannach. Na niektórych obszarach występuje masowo[3].

Jest aktywna nocą, w dzień kryje się w norach, szczelinach skalnych lub pod kamieniami. Na piasku sposób poruszania się jest charakterystyczny dla węży piaskowych, mianowicie porusza się bokiem do podłużnej osi ciała. Często zagrzebuje się w podłożu. W razie zagrożenia efa paskowa zwija się w kłębek, chowa głowę oraz pociera ciasno splecionymi bokami o siebie. W czasie pocierania łuski, posiadające poprzeczne rogowe żeberka wydają odstraszający szelest[3].

Odżywianie

edytuj

Jest drapieżnikiem. Żywi się głównie jaszczurkami i drobnymi ssakami (głównie gryzoniami[3]), a także płazami oraz wężami (w tym własnego gatunku)[3].

Rozród

edytuj

Przeważnie jest jajożyworodna, jedynie populacje z płn. Afryki są jajorodne. W sierpniu samica rodzi 5 do 15 młodych od długości 10–16 cm[3].

Zagrożenie dla człowieka

edytuj

Jest gatunkiem bardzo agresywnym, a jej jad zagraża życiu człowieka - śmiertelność wynosi około 5%[3]. Jad efy zawiera ekarynę, proteazę wywołującą zaburzenia krzepnięcia.

Przypisy

edytuj
  1. a b Echis carinatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b Echis carinatus (SCHNEIDER, 1801). The Reptile Database. [dostęp 2010-09-08]. (ang.).
  3. a b c d e f g h Mały słownik zoologiczny gady i płazy. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1986. ISBN 83-214-0464-2.
  4. E. Keller, prof. dr J.H. Reichholf, G. Steinbach, i inni: Leksykon Zwierząt: Gady i płazy. Warszawa: Świat Książki, 2003. ISBN 83-7311-873-X.