Dampbil

Ein dampbil er ein bil dreven av ei dampmaskin.

Den fyrste som er laga ein dampdriven bil tykkjest ha vore belgiaren Ferdinand Verbiest, som rundt 1680 (truleg i 1679) laga ei lita dampdriva vogn^[1] med ei lengd på rundt 60 cm^[2]. Dette skjedde medan han budde i Kina og vogna vart truleg laga for å imponera keisaren. Dampmaskina hadde ikkje stempel, men nytta damptrykket til å driva eit skovelhjul, som så dreiv framhjula på vogna. Verbiest let vogna køyra rundt på gardsplassen til keisarpalasset i ein times tid ^[3]. Vogna vart sett på som ein kuriositet og vart ikkje vidareutvikla.

I 1748 eksperimenterte den franske presten Nolet med eit liknande køyretøy som Verbiest^[4]. På same vis som vogna til Verbiest retta Nolet òg dampstrålen mot eit skovelhjul, som så dreiv drivhjula via nedgiring i fleire trinn. Vogna til Nolet vart demonstrert i Paris i 1775^[4]. Det skal finnast eit ekemplar av ei slik vogn i Karlsruhe i Tyskland.

I 1769 bygde den franske militæringeniøren Joseph Cugnot ein damplastebil i full skala^[5]. Vogna var meint for å transportera tungt artelleri og vart kalla «la fardier de Cugnot». «Fardier» tyder ei vogn laga for å transportera svært tunge lass («fardeau»). Etter som det var eld under kjelen vart òg køyretøyet kalla «chariot à feu» (eldvogn). I motsetning til Verbiest nytta Cognout ei stempeldampmaskin, så dette ser ut til å ha vore det første køyretøyet drive av ei stempeldampmaskin. Det var òg den fyrste lastebilen i soga.

I 1784 monterte engelskmannen William Murdock ei dampmaskin på ei vogn, som vart kalla «Sauterelle»^[6]. Motoren i vogna til Murdock var ei stempeldampmaskin (truleg produsert av Boulton and Watt) med ein vertikal sylinder. Denne vogna står no på Museum of Science and Industry i Birmingham. Murdock køyrte ei strekning på to-tre kilometer^[6]. I 1791/1792 bygde Murdock fleire eksperimentelle vogner.

• Damplastebil
• Damptraktor
• Dampmaskin