Wereldkampioenschappen wielrennen

Wereldkampioenschappen wielrennen
Organisator	UCI
Geschiedenis
Eerste editie	1921
Portaal    Wielersport

De wereldkampioenschappen wielrennen zijn wegwedstrijden en tijdritten die jaarlijks door de Internationale Wielerunie worden georganiseerd voor verschillende categorieën. De eerste maal gebeurde dat in 1921, toen nog enkel voor amateurs. Het eerste wereldkampioenschap voor beroepsrenners werd gehouden in 1927. Voor vrouwen wordt sinds 1958 een wereldkampioenschap georganiseerd. De wedstrijden worden verreden als eendaagse wegwedstrijden, zowel voor eliterenners als beloften en junioren. Sinds 1994 wordt er ook een apart wereldkampioenschap tijdrijden georganiseerd.

In tegenstelling tot de meeste andere wielerwedstrijden rijden de renners niet in merkenteams, maar in teams per land. Overeenkomstig de UCI World Tour-ranglijst vaardigen de landen een bepaald aantal wielrenners af: de tien hoogst geklasseerde wielerlanden mogen negen renners afvaardigen. Tot 2004 kon een landenploeg nog uit maximaal twaalf renners bestaan. Voor de andere landen wordt gebruikgemaakt van een rangschikking volgens continent. Deze levert afhankelijk van de positie zes plaatsen, drie plaatsen of één plaats op. De winnaar van het jaar ervoor mag altijd deelnemen en kan zo zijn land meestal aan een extra startplaats helpen. In 2006 was dit niet het geval: de Belgen gingen met negen renners van start, hoewel Tom Boonen het jaar ervoor wereldkampioen geworden was. Omdat renners de rest van het jaar in een vaak internationale ploeg rijden, komt het voor dat renners van verschillende landen elkaar helpen of dat renners van één land elkaar tegenwerken.

Ook bij de junioren, beloften en vrouwen worden de wereldkampioenschappen in landenteams verreden. Deze zijn echter kleiner dan bij de elite mannen.

De locatie van het wereldkampioenschap verschilt per jaar. Meestal is het parcours licht heuvelachtig, vergelijkbaar met dat van klassiekers. Het zijn daarom ook vaak specialisten in dit type wedstrijden die wereldkampioen worden. Soms gaat het echter om een vrijwel vlak parcours zoals in 2002 in Zolder, of juist een vrij bergachtig parcours zoals in 1995 in Duitama.

Het parcours bestaat traditioneel uit een groot aantal ronden en de lengte van de langste wedstrijd, bij de mannen elite, is meestal ongeveer 250 kilometer. De wedstrijd vindt in het najaar plaats, niet lang nadat de mannen de Ronde van Spanje hebben gereden. De tijdritten vinden enkele dagen eerder plaats, in dezelfde regio als de wegwedstrijd. In 2023 vond de wedstrijd echter niet plaats in het najaar, maar in de zomer, tussen de Tour en de Vuelta in, omdat het voor het eerst werd gecombineerd met het WK baanwielrennen en het WK mountainbiken. Op de oorspronkelijke data vond dat jaar het EK wielrennen plaats.

Voor de wereldkampioen wacht aan de eindstreep de regenboogtrui, die hij of zij een heel jaar lang mag dragen – enkel een leiderstrui in een etappewedstrijd krijgt voorrang. De eerste regenboogtruien werden in 1927 uitgereikt; voordien was er geen speciale trui voor de wereldkampioen. De wereldkampioen mag alleen in de discipline waarin de titel behaald is zijn of haar trui dragen. De gewezen wereldkampioenen mogen de rest van hun carrière regenboogbandjes onderaan hun mouwen en aan de kraag dragen.

Omdat het al verschillende keren is voorgekomen dat een regerend wereldkampioen amper wedstrijden wist te winnen, dan wel veel pech kende (Jean-Pierre Monseré overleed zelfs in de regenboogtrui), wordt wel gesproken van de vloek van de regenboogtrui.^[1][2][3] Dat de regerend wereldkampioen minder vaak wint in de regenboogtrui dan in het voorgaande jaar waarin hij wereldkampioen werd, valt volgens een Britse onderzoeker (dr. Thomas Perneger) logisch te verklaren: omdat er in de media en door fans extra op de regenboogtrui wordt gelet, wordt er ook meer aandacht geschonken aan zijn mindere prestaties en vanwege de regenboogtrui valt de renner meer op in het peloton en kan hij dus niet onopgemerkt demarreren.^[4][5]

Discipline	Winnaar
Wegrit elite mannen	Tadej Pogačar
Wegrit elite vrouwen	Lotte Kopecky
Tijdrit elite mannen	Remco Evenepoel
Tijdrit elite vrouwen	Grace Brown
Ploegentijdrit elite gemengd	Australië
Wegrit beloften mannen	Niklas Behrens
Wegrit beloften vrouwen	Puck Pieterse
Tijdrit beloften mannen	Iván Romeo
Tijdrit beloften vrouwen	Antonia Niedermaier
Wegrit junioren mannen	Lorenzo Finn
Wegrit junioren vrouwen	Cat Ferguson
Tijdrit junioren mannen	Paul Seixas
Tijdrit junioren vrouwen	Cat Ferguson

Editie	Jaar	Land	Plaats	Datum	Categorieën																Winnaar medaillespiegel
					Wegrit							Tijdrit
					ME	VE	MB	VB	MJ	VJ	MA	ME	VE	MB	VB	MJ	VJ	PG	PM	PV
103	2030	België	Brussel		X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
102	2029	Denemarken	Kopenhagen		X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
101	2028	Verenigde Arabische Emiraten	Abu Dhabi		X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
100	2027	Frankrijk	Haute-Savoie		X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
99	2026	Canada	Montreal		X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
98	2025	Rwanda	Kigali	20-25 september	X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X
97	2024	Zwitserland	Zürich	21-29 september	X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X			Australië
96	2023	Verenigd Koninkrijk	Glasgow	5-13 augustus	X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X			België
95	2022	Australië	Wollongong	18-25 september	X	X	X	X	X	X		X	X	X	X	X	X	X			Verenigd Koninkrijk
94	2021	België	Leuven	19-26 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X	X			Italië
93	2020	Italië	Imola	24-27 september	X	X	Afg.		Afg.	Afg.		X	X	Afg.		Afg.	Afg.	Afg.			Nederland
92	2019	Verenigd Koninkrijk	Harrogate	22-29 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X	X			Verenigde Staten
91	2018	Oostenrijk	Innsbruck	23-30 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Nederland
90	2017	Noorwegen	Bergen	17-24 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Nederland
89	2016	Qatar	Doha	9-16 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Duitsland
88	2015	Verenigde Staten	Richmond	19-27 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Verenigde Staten
87	2014	Spanje	Ponferrada	21-28 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Duitsland
86	2013	Italië	Firenze	22-29 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Nederland
85	2012	Nederland	Valkenburg	16-23 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X		X	X	Duitsland
84	2011	Denemarken	Kopenhagen	19-25 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Verenigd Koninkrijk
83	2010	Australië	Geelong	29 september-3 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Australië
82	2009	Zwitserland	Mendrisio	23-27 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Australië
81	2008	Italië	Varese	24-28 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Italië
80	2007	Duitsland	Stuttgart	25-30 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Italië
79	2006	Oostenrijk	Salzburg	20-24 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Duitsland
78	2005	Spanje	Madrid	20-25 september	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Australië
77	2004	Italië	Verona	27 september-3 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Duitsland
76	2003	Canada	Hamilton	7-12 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Nederland
75	2002	België	Zolder	8-13 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Italië
74	2001	Portugal	Lissabon	9-14 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Oekraïne
73	2000	Frankrijk	Plouay	10-15 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Rusland
72	1999	Italië	Verona	4-10 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Italië
71	1998	Nederland	Valkenburg	4-11 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Duitsland
70	1997	Spanje	San Sebastian	7-12 oktober	X	X	X		X	X		X	X	X		X	X				Frankrijk
69	1996	Zwitserland	Lugano	9-13 oktober	X	X	X					X	X	X							Italië
68	1995	Colombia	Duitama	4-8 oktober	X	X					X	X	X								Spanje
67	1994	Italië	Agrigento	21-28 augustus	X	X					X	X	X						X	X	Italië
66	1993	Noorwegen	Oslo	25-29 augustus	X	X					X								X	X	Verenigde Staten
65	1992	Spanje	Benidorm	5-6 september	X															X	Italië  Verenigde Staten
64	1991	Duitsland	Stuttgart	21-25 augustus	X	X				X	X								X	X	Italië
63	1990	Japan	Utsunomiya	29 augustus-2 september	X	X				X	X								X	X	Italië
62	1989	Frankrijk	Chambéry	23-27 augustus	X	X				X	X								X	X	Frankrijk
61	1988	België	Ronse	27-28 augustus	X					X										X	Italië
60	1987	Oostenrijk	Villach	1-6 september	X	X				X	X								X	X	Frankrijk
59	1986	Verenigde Staten	Colorado Springs	4-7 september	X	X					X								X		Italië  Nederland
58	1985	Italië	Giavera del Montello	28 augustus-1 september	X	X					X								X		4 landen
57	1984	Spanje	Barcelona	2 september	X																België
56	1983	Zwitserland	Altenrhein	31 augustus-4 september	X	X					X								X		Zwitserland
55	1982	Verenigd Koninkrijk	Goodwood	26 augustus-5 september	X	X					X								X		Italië
54	1981	Tsjecho-Slowakije	Praag	26 augustus-4 september	X	X					X								X		België  Sovjet-Unie
53	1980	Frankrijk	Sallanches	30-31 augustus	X	X															Frankrijk  Verenigde Staten
52	1979	Nederland	Valkenburg	22-26 augustus	X	X					X								X		Nederland
51	1978	Bondsrepubliek Duitsland	Nürburg	22-27 augustus	X	X					X								X		Nederland
50	1977	Venezuela	San Cristóbal	31 augustus-4 september	X	X					X								X		Italië
49	1976	Italië	Ostuni	4-5 september	X	X															België
48	1975	België	Yvoir	27-30 augustus	X	X					X								X		Nederland
47	1974	Canada	Montreal	21-25 augustus	X	X					X								X		Frankrijk
46	1973	Spanje	Barcelona	1-2 september & 28 september	X	X					X								X		Polen
45	1972	Frankrijk	Gap	5-6 augustus	X	X															Italië
44	1971	Zwitserland	Mendrisio	2-5 september	X	X					X								X		België
43	1970	Verenigd Koninkrijk	Leicester	13-15 augustus	X	X					X								X		Sovjet-Unie
42	1969	België	Zolder	10-24 augustus	X	X					X								X		Denemarken
41	1968	Uruguay	Montevideo	7-10 november							X								X		Italië
		Italië	Imola	31 augustus-1 september	X	X															Italië
40	1967	Nederland	Heerlen	31 augustus - 3 september	X	X					X								X		Verenigd Koninkrijk
39	1966	Bondsrepubliek Duitsland	Nürburg	25-31 augustus	X	X					X								X		Nederland
38	1965	Spanje	San Sebastian	10 augustus & 2-5 september	X	X					X								X		Italië  Frankrijk
37	1964	Frankrijk	Sallanches	3-6 september	X	X					X								X		België
36	1963	België	Ronse	8-11 augustus	X	X					X								X		België
35	1962	Italië	Salò	30 augustus-2 september	X	X					X								X		Italië
34	1961	Zwitserland	Bern	2 september	X	X					X										België
33	1960	DDR	Karl-Marx-Stadt	13 augustus	X	X					X										België
32	1959	Nederland	Zandvoort	15 augustus	X	X					X										België
31	1958	Frankrijk	Reims	30 augustus	X	X					X										3 landen
30	1957	België	Waregem	17-18 augustus	X						X										België
29	1956	Denemarken	Kopenhagen	25-26 augustus	X						X										België
28	1955	Italië	Frascati	27-28 augustus	X						X										Italië
27	1954	Bondsrepubliek Duitsland	Solingen	21-22 augustus	X						X										België  Frankrijk
26	1953	Zwitserland	Lugano	29-30 augustus	X						X										Italië
25	1952	Luxemburg	Luxemburg	23-24 augustus	X						X										Bondsrepubliek Duitsland
24	1951	Italië	Varese	1-2 september	X						X										Italië
23	1950	België	Moorslede	19-20 augustus	X						X										Australië  België
22	1949	Denemarken	Kopenhagen	20-21 augustus	X						X										Nederland
21	1948	Nederland	Valkenburg	21-22 augustus	X						X										België
20	1947	Frankrijk	Reims	2-3 augustus	X						X										Italië
19	1946	Zwitserland	Zürich	31 augustus-1 september	X						X										Zwitserland
1939-1945: geen kampioenschap (Tweede Wereldoorlog)
18	1938	Nederland	Valkenburg	3&5 september	X						X										Zwitserland
17	1937	Denemarken	Kopenhagen	23-24 augustus	X						X										België  Italië
16	1936	Zwitserland	Bern	6 september	X						X										Zwitserland
15	1935	België	Floreffe	18 augustus	X						X										België
14	1934	Duitse Rijk	Leipzig	18 augustus	X						X										België
13	1933	Frankrijk	Montlhéry	12&14 augustus	X						X										Frankrijk  Zwitserland
12	1932	Italië	Rome	31 augustus	X						X										Italië
11	1931	Denemarken	Kopenhagen	26 augustus	X						X										Italië
10	1930	België	Luik	30 augustus	X						X										Italië
9	1929	Zwitserland	Zürich	16-17 augustus	X						X										Italië
8	1928	Hongarije	Boedapest	16 augustus	X						X										Italië
7	1927	Weimarrepubliek	Nürburg	21 juli	X						X										Italië
6	1926	Italië	Milaan	29 juli							X										Frankrijk
5	1925	Nederland	Apeldoorn	22 augustus							X										België
4	1924	Frankrijk	Parijs	2 augustus							X										Frankrijk
3	1923	Zwitserland	Zürich	25 augustus							X										Italië
2	1922	Verenigd Koninkrijk	Liverpool	3 augustus							X										Verenigd Koninkrijk
1	1921	Denemarken	Kopenhagen	4 augustus							X										Zweden
Editie	Jaar	Land	Plaats	Datum	ME	VE	MB	VB	MJ	VJ	MA	ME	VE	MB	VB	MJ	VJ	PG	PM	PV	Winnaar medaillespiegel
					Wegrit							Tijdrit
					Categorieën

Editie	Jaar	Land	Plaats	Datum	Categorieën					Winnaar medaillespiegel
					Wegrit		Tijdrit
					MJ	VJ	MJ	VJ	PJ
22	1996	Slovenië	Novo mesto		X	X	X	X
21	1995	Italië	Forlì		X	X	X	X
20	1994	Ecuador	Quito		X	X	X	X
19	1993	Australië	Perth		X	X			X
18	1992	Griekenland	Olympia		X	X			X
17	1991	Verenigde Staten	Colorado Springs		X	X			X
16	1990	Verenigd Koninkrijk	Middlesbrough		X	X			X
15	1989	Sovjet-Unie	Moskou		X	X			X
14	1988	Denemarken	Odense		X	X			X
13	1987	Italië	Bergamo		X	X			X
12	1986	Marokko	Casablanca		X				X
11	1985	Bondsrepubliek Duitsland	Stuttgart		X				X
10	1984	Frankrijk	Beuvron-en-Auge		X				X
9	1983	Nieuw-Zeeland	Wellington		X				X
8	1982	Italië	Florence		X				X
7	1981	DDR	Grimma		X				X
6	1980	Mexico	Mexico-Stad		X				X
5	1979	Argentinië	Buenos Aires		X				X
4	1978	Verenigde Staten	Washington		X				X
3	1977	Oostenrijk	Wenen		X				X
2	1976	België	Luik		X				X
1	1975	Zwitserland	Le Chalet-à-Gobet		X				X
Editie	Jaar	Land	Plaats	Datum	MJ	VJ	MJ	VJ	PJ	Winnaar medaillespiegel
					Wegrit		Tijdrit
					Categorieën

Plaats	Land	1 Goud	2 Zilver	3 Brons	Totaal
1	Italië	94	77	75	246
2	Nederland	57	53	48	158
3	België	52	44	42	138
4	Frankrijk	47	48	44	139
5	Duitsland	44	46	54	144
6	Verenigde Staten	28	34	25	87
7	Groot-Brittannië	23	16	18	57
8	Zwitserland	22	29	27	78
9	Denemarken	21	20	22	63
10	Sovjet-Unie	20	31	21	72
11	Australië	19	33	28	81
12	Oost-Duitsland	14	4	6	24
13	Rusland	13	19	15	47
14	Spanje	11	15	21	47
15	Noorwegen	10	3	8	21
16	Polen	9	10	10	29
17	Zweden	9	7	12	28
18	Oekraïne	6	10	6	22
19	Litouwen	6	3	7	16
20	Nieuw-Zeeland	4	3	3	10
21	Slowakije	4	1	0	5
22	Canada	3	4	8	15
23	Slovenië	4	2	2	7
24	Wit-Rusland	3	1	1	5
25	Luxemburg	2	3	4	9
26	Tsjechië	2	3	3	8
27	Ierland	2	2	3	7
28	Oostenrijk	2	1	5	8
29	Kazachstan	2	0	2	4
30	Portugal	1	2	1	4
31	Letland	1	1	0	2
32	Colombia	1	0	2	3
33	Oezbekistan	1	0	0	1
34	Tsjecho-Slowakije	0	3	3	6
35	Hongarije	0	2	1	3
	Zuid-Afrika	0	2	1	3
37	Finland	0	1	2	3
38	Brazilië	0	1	0	1
	Eritrea	0	1	0	1
	Moldavië	0	1	0	1
	Tunesië	0	1	0	1
42	Estland	0	0	2	2
43	Albanië	0	0	1	1
	Joegoslavië	0	0	1	1
	Kroatië	0	0	1	1
	Uruguay	0	0	1	1
Totaal		537	537	538	1.612

• 
  De Italiaan Alfredo Binda werd als eerste drie keer wereldkampioen, in 1927, 1930 en 1932.
• 
  De Luxemburgse Elsy Jacobs werd in 1958 de eerste wereldkampioene bij de vrouwen.
• 
  De Belg Eddy Merckx werd eveneens drie keer wereldkampioen, in 1967, 1971 en 1974.
• 
  De Belg Jean-Pierre Monseré (rechts) overleed in maart 1971 als wereldkampioen.
• 
  De Nederlander Joop Zoetemelk was net geen 39 jaar toen hij in 1985 de oudste wereldkampioen werd.
• 
  De Franse Jeannie Longo werd vijfmaal wereldkampioene op de weg en viermaal in de tijdrit.
• 
  De Spanjaard Óscar Freire behaalde in 2004 voor de derde keer de wereldtitel.
• 
  De Australiër Michael Rogers werd drie keer op rij wereldkampioen tijdrijden.
• 
  De Zwitser Fabian Cancellara werd vier keer wereldkampioen tijdrijden.
• 
  De Nederlandse Marianne Vos werd in 2006, 2012 en 2013 wereldkampioene bij de vrouwen.
• 
  Tony Martin werd in 2016 voor de vierde maal wereldkampioen tijdrijden.
• 
  De Slowaak Peter Sagan werd in 2017 voor de derde keer op rij wereldkampioen.

De organisatie van het WK wielrennen is een honorarium verschuldigd aan de UCI, om het wereldkampioenschap te mogen organiseren. Voor de editie van 2018 bedroeg dit honorarium CHF 6.350.000.^[6] Voor de edities van 2025, 2026 en 2027 bedraagt het honorarium CHF 8.000.000 per editie. Voor de edities van 2028, 2029 en 2030 bedraagt de fee CHF 8.500.000 per editie.^[7][8]

Zie de categorie UCI Road World Championships van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.