Guadalajara (Jalisco)

Guadalajara

Stad en gemeente in Mexico
(Details)
Situering
Deelstaat	Jalisco
Gemeente	Guadalajara
Coördinaten	20° 40′ NB, 103° 21′ WL
Algemeen
Oppervlakte	188 km²
Inwoners (2020)	1.385.621
Hoogte	1.590 m
Politiek
Burgemeester	Pablo Lemus Navarro
Gesticht	14 februari 1542
Overig
Tijdzone	UTC−6
Website	guadalajara.gob.mx
Portaal    Mexico

Guadalajara is de hoofdstad van de staat Jalisco, gelegen in het westen van Mexico. Het is de op zes na grootste stad van het land, met een bevolking van 1.380.621 (2020). De stad ligt 1590 meter boven zeeniveau. De agglomeratie Guadalajara bevat ook de gemeentes Zapopan, Tlaquepaque, Tonalá, Tlajomulco, en Ixtlahuacan. Het aantal inwoners van de agglomeratie bedraagt ruim 5 miljoen (2020), en is daarmee de derde agglomeratie van het land en ongeveer de tiende van Latijns-Amerika. Inwoners van Guadalajara worden in het Spaans tapatíos genoemd.

Guadalajara werd in 1532 onder de naam Espíritu Santo door de Spanjaarden onder leiding van Nuño de Guzmán gesticht. Guadalajara werd later hernoemd naar de gelijknamige stad in Spanje. De naam van de stad komt van het Arabische Wad-al-hidjara, wat "Rivier die stroomt tussen rotsen" betekent. Het is de een na oudste koloniale stad van Mexico. De beginjaren van Guadalajara waren bijzonder woelig. Guzmán stond bekend als een wreed man, en na opstanden van indianen veranderde de stad meerdere keren van plaats. In 1542 stichtte Cristóbal de Oñate de stad op haar huidige plek.

De stad werd al snel de een na belangrijkste stad van de Spaanse kolonie Nieuw-Spanje, na Mexico-Stad. Guadalajara werd de hoofdstad van Nieuw-Galicië, een taak die het overnam van Compostela. Het werd de zetel van een bisdom en na 1560 van de Audiencia van Guadalajara, waardoor op papier het hele westen van Noord-Amerika tot Alaska aan toe door de Spaanse autoriteiten vanuit Guadalajara bestuurd werd. De eerste universiteit opende haar deuren in 1791.

Na het uitbreken van de Mexicaanse Onafhankelijkheidsoorlog had Miguel Hidalgo een tijdje zijn provisorische hoofdstad in Guadalajara gevestigd. Na de onafhankelijkheid van Mexico werd het in 1824 de hoofdstad van Jalisco. In 1859 was Guadalajara opnieuw kortstondig hoofdstad van Mexico, en wel van de liberale regering van Benito Juárez in tegenstand tegen de conservatieven.

In 1818 en 1875 werd de stad getroffen door aardbevingen; beide keren is de stad heropgebouwd. Tijdens het Porfiriaat groeide Guadalajara uit tot een belangrijk economisch centrum, en de groei zette zich door in de twintigste eeuw. Omstreeks de jaren 1950 werd de kaap van een miljoen inwoners gepasseerd. De Metro van Guadalajara werd in 1989 geopend

Op 22 april 1992 voltrok zich een ramp in Guadalajara. Twee gasexplosies in het rioolsysteem vernietigden kilometers aan straat. De ramp werd veroorzaakt doordat de zinken waterleiding in een vochtige omgeving was gaan reageren met een stalen gasleiding. Beiden roestten, en gas lekte door de gaten in het hoofdriool. Bewoners klaagden dagenlang over een gaslucht, maar ondanks de maatregelen en het imminente explosiegevaar weigerden de autoriteiten de stad te evacueren. Volgens officiële cijfers kwamen 206 mensen om, waren er 500 gewonden en 15.000 daklozen door de ramp.

Vanaf 2010 is de stad de thuishaven van het Jaliscokartel, een machtig drugskartel.

Hoewel Guadalajara een miljoenenstad is, heeft het het karakter van een provinciestad behouden. In heel Mexico staat Guadalajara bekend als een plaats waar het goed toeven is. De stad wordt dan ook wel als 'meest Mexicaanse stad van Mexico' gezien. De hoedendans jarabe tapatío komt van oorsprong uit Guadalajara, en ook veel mariachi-orkesten vinden hier hun oorsprong.

Guadalajara staat bekend als een conservatief bolwerk. 95% van de bevolking is katholiek, nog meer dan het gemiddelde in Mexico. De stad is zetel van het aartsbisdom Guadalajara. Ook de omstreden Kerk van het Licht van de Wereld heeft haar hoofdzetel in Guadalajara.

Bezienswaardig zijn het Palacio de Gobierno, de zetel van de staatsoverheid met muurschilderingen van José Clemente Orozco, de Kathedraal van Guadalajara' en het kerkhof Panteón de Belén. Het Hospicio Cabañas staat op de lijst van werelderfgoed.

De stad bezit twee grote universiteiten, de Universiteit van Guadalajara en de Autonome Universiteit van Guadalajara. De luchthaven van Guadalajara is de Don Miguel Hidalgo y Costilla International Airport.

Van oudsher bestaat er een rivaliteit tussen inwoners van Guadalajara en die van Mexico-Stad. Volgens het stereotype vinden de tapatíos mensen uit Mexico-Stad arrogant, ongemanierd en platvloers, terwijl andersom mensen uit Mexico-Stad inwoners van Guadalajara achterlijk, conservatief en kleinburgerlijk vinden.

Guadalajara heeft de economische crisis van de jaren 80 en 90 beter doorstaan dan veel andere steden in het land. De stad is de economische motor van het westen van Mexico en noemt zichzelf wel de Silicon Valley van het land. Technologiebedrijven als General Electric, IBM, Hitachi, en Hewlett Packard hebben vestigingen in de stad of in de buitenwijken. Naast hoogwaardige technologie zijn ook textiel en metaal belangrijke takken van de economie.

De stad Guadalajara is identiek aan de gemeente Guadalajara, die qua bevolking de op zes na grootste gemeente van het land is. De voorsteden die samen de agglomeratie Guadalajara vormen, vallen onder andere gemeentes.

Vanaf de jaren 90 was Guadalajara een van de eerste grote steden in Mexico waar de voorheen vrijwel oppermachtige Institutioneel Revolutionaire Partij (PRI) het veld moeten ruimen. Mede naar aanleiding van de gasramp kwam in 1994 de Nationale Actiepartij (PAN) aan de macht in de persoon van César Coll, die nationaal opzien baarde wegens zijn uitgesproken conservatieve standpunten. De PAN leverde nog zeven burgemeesters totdat in 2009 heeft de PAN de macht weer moest afstaan aan de PRI in de persoon van Aristóteles Sandoval. De PRI behield de burgemeesterspositie tot 2015 waarna de Partij van de Burgerbeweging aan de macht kwam in Guadalajara in de persoon van Enrique Alfaro Ramírez, die later gouverneur van de deelstaat werd. Ook nadat Alfaro gouverneur van Jalisco werd, bleef de Partij van de Burgerbeweging de burgemeester van Guadalajara leveren. De functie van burgemeester van Guadalajara is vaak een opstapje naar die van gouverneur van Jalisco; ook Emilio González was bijvoorbeeld in het verleden burgemeester van de stad.

Guadalajara is de thuisbasis van een van de meest populaire voetbalteams van de Mexicaanse competitie: "Las Chivas," (letterlijk: "de Geiten"), dragen rood-wit gestreepte shirts, blauwe broeken en rode sokken. Ze zijn populair omdat ze geen spelers uit het buitenland in hun team opnemen en hebben elf landskampioenschappen gewonnen. Twee andere voetbalclubs uit de stad zijn Atlas Guadalajara en Universidad de Guadalajara.

Guadalajara organiseerde in 2011 de Pan-Amerikaanse Spelen.

In 2017 zou Guadalajara het WK zwemmen organiseren, maar kreeg de financiering niet rond en moest de organisatie teruggeven. Boedapest nam dit WK daarom over.

Bijnamen van de stad zijn La Perla de Occidente ("Parel van het westen"), la Perla Tapatía en Ciudad de las Rosas ("Stad van de rozen"). Als afkorting van de stad wordt wel GDL gebruikt, zoals de IATA-luchthavencode van de luchthaven van de stad. Inwoners van Guadalajara worden Tapatios genoemd. In de eerste jaren na de stichting heette Guadalajara Espíritu Santo ("Heilige Geest").

Guadalajara heeft stedenbanden (gehad) met:^[1]

Zie Lijst van personen uit Guadalajara voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

• De roman De opstand van Guadalajara van J. Slauerhoff speelt zich af in Guadalajara.

Zie de categorie Guadalajara, Mexico van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.