Naar inhoud springen

Amerikaanse presidentsverkiezingen 2024

Uit Wikipedia, de vrije encyclopedie
Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024
Harris (l) en Trump (r) in 2024
Harris (l) en Trump (r) in 2024
Datum 5 november 2024
Land Vlag van Verenigde Staten Verenigde Staten
Te verdelen zetels 270 van de 538 kiesmannen nodig om te winnen
Stemmen
Genomineerde Donald Trump
Partij Republikeinse Partij
Percentage
Kiesmannen
50,0%
312
Genomineerde Kamala Harris
Partij Democratische Partij
Percentage
Kiesmannen
48,3%
226
Resultaat
Nieuwe president Donald Trump (R)
Vorige president Joe Biden (D)
Begin regeerperiode Kabinet-Trump II
De gekleurde rondjes in de staten Maine en Nebraska geven de uitslag in het in dat deel van de staat gelegen congresdistrict aan, die afwijkt van de uitslag voor de staat als geheel.
De gekleurde rondjes in de staten Maine en Nebraska geven de uitslag in het in dat deel van de staat gelegen congresdistrict aan, die afwijkt van de uitslag voor de staat als geheel.
Opvolging verkiezingen
2020     2028
Portaal  Portaalicoon   Politiek
Verenigde Staten

De Amerikaanse presidentsverkiezingen van 2024 zijn de 60e presidentsverkiezingen van de Verenigde Staten, die plaatsvonden op 5 november 2024. Donald Trump won de verkiezing voor de Republikeinen, met senator J.D. Vance als running mate. Bij de Democraten waren Kamala Harris en gouverneur Tim Walz de kandidaten voor president en vice-president.[1]

Het is de eerste presidentsverkiezing nadat het aantal kiesmannen per staat is bijgewerkt als gevolg van de volkstelling van 2020. Om hun kandidaat te bepalen hadden de grote partijen voorverkiezingen georganiseerd in de loop van 2024. Donald Trump zal op 20 januari officieel beëdigd worden.

De verkiezing viel samen met de congres- en gouverneursverkiezingen en de verkiezing van tal van de parlementen voor staten en lokale mandatarissen.

Op basis van de resultaten van de volkstelling in 2020 wordt het aantal kiesmannen aangepast in 13 van de 50 staten. Texas krijgt als enige staat twee extra kiesmannen, bij alle andere staten gaat het telkens om een winst of verlies van 1. Op basis van de uitslag van de verkiezing in 2020 zou het resultaat met deze nieuwe verdeling een verschuiving geven van 306 naar 303 voor winnend kandidaat Joe Biden en van 232 naar 235 voor verliezend kandidaat Donald Trump. Het aantal kiesmannen is gebaseerd op het aantal inwoners per staat met een minimum van 1 en een maximum van 53, niet op het daar aantal uitgebrachte stemmen. Elke staat krijgt daarbovenop ook nog eens twee kiesmannen toegewezen (gelijk aan het aantal senatoren per staat).

Kiesmannen per staat evolutie 2020 / 2024
Staat Biden
2020
Trump
2020
Aantal
2024
Verschil
2020
2024
Alabama 9 9 0
Alaska - 3 3 0
Arizona 11 11 0
Arkansas 6 6 0
Californië 55 54 -1
Colorado 9 10 +1
Connecticut 7 7 0
Delaware 3 3 0
District of Columbia 3 3 0
Florida 29 30 +1
Georgia 16 - 16 0
Hawaï 4 4 0
Idaho 4 4 0
Illinois 20 19 -1
Indiana 11 11 0
Iowa 6 6 0
Kansas 6 6 0
Kentucky 8 8 0
Louisiana 8 8 0
Maine* 3 1 4 0
Maryland 10 10 0
Massachusetts 11 11 0
Michigan 16 15 -1
Minnesota 10 10 0
Mississippi 6 6 0
Missouri 10 10 0
Montana 3 4 +1
Nebraska* 1 4 5 0
Nevada 6 6 0
New Hampshire 4 4 0
New Jersey 14 14 0
New Mexico 5 5 0
New York 29 28 -1
North Carolina - 15 16 +1
North Dakota 3 3 0
Ohio 18 17 -1
Oklahoma 7 7 0
Oregon 7 8 +1
Pennsylvania 20 19 -1
Rhode Island 4 4 0
South Carolina 9 9 0
South Dakota 3 3 0
Tennessee 11 11 0
Texas 38 40 +2
Utah 6 6 0
Vermont 3 3 0
Virginia 13 13 0
Washington 12 12 0
West Virginia 5 4 -1
Wisconsin 10 10 0
Wyoming 3 3 0
Totaal 306 232 538 0

*Maine en Nebraska verkiezen slechts twee kiesmannen over de hele staat; de overige (respectievelijk twee en drie) kiesmannen worden per congresdistrict verkozen.

Democratische Partij

[bewerken | brontekst bewerken]
Democratische presidentskandidaat Kamala Harris (r) en vicepresidentskandidaat Tim Walz (l) in maart 2024

Zittend president Joe Biden zei in maart 2021 dat hij van plan was aan de presidentsverkiezingen van 2024 mee te doen.[2] Biden stelde zich op 25 april 2023 officieel kandidaat. Daarnaast dienden advocaat en milieuactivist Robert F. Kennedy jr. en schrijfster Marianne Williamson begin 2023 een kandidatuur in. Zakenman Dean Phillips stelde zich eind 2023 kandidaat. Kennedy trok zich al terug voor de voorverkiezingen. Hij ging verder als onafhankelijke kandidaat. Begin februari 2024 beëindigde Williamson haar campagne. Het Democratic National Committee steunde de kandidatuur van president Biden en organiseerde geen debatten tussen kandidaten in de voorverkiezingen.[3]

Zie Terugtrekking Joe Biden als presidentskandidaat 2024 voor het hoofdartikel over dit onderwerp.

Op 27 juni 2024 in een politiek debat met de Republikeinse kandidaat Donald Trump op de televisiezender CNN gaf Biden een zeer slechte indruk, waardoor eigen partijleden openlijk hun twijfels uitten over zijn fysieke en mentale paraatheid en hem vroegen een stap opzij te zetten voor een jongere kandidaat. Op 21 juli trok hij zijn kandidatuur in en schoof zijn vicepresident Kamala Harris naar voren als presidentskandidaat. Zij kreeg onmiddellijk massale steun binnen haar partij. Op 6 augustus koos zij voor gouverneur van Minnesota Tim Walz als haar running mate.[4] Harris werd gekozen op de Democratische Partijconventie, die liep van 19 tot 22 augustus.[5]

Republikeinse Partij

[bewerken | brontekst bewerken]
Republikeinse presidentskandidaat Donald Trump (l) en vicepresidentskandidaat J.D. Vance (r) in september 2024

Bij de Republikeinen gaf oud-president Donald Trump in april 2021 te kennen zeer serieus te overwegen zich kandidaat te stellen als de Republikeinse Partij de juiste personen voor Capitol Hill zouden weten te vinden.[6] Voormalig secretary of state (hoofdgriffier) van de staat Montana Corey Stapleton verkende officieel een mogelijke kandidatuur.[7] Andere Republikeinen die hun interesse wereldkundig hebben gemaakt, waren Ron DeSantis, Chris Christie, Ted Cruz, Marjorie Taylor Greene, Larry Hogan en Adam Kinzinger.

Op 15 november 2022 kondigde Trump aan zich officieel verkiesbaar te hebben gesteld voor de voorverkiezing bij de Republikeinse Partij.[8] Op 14 februari 2023 werd zijn partijgenote Nikki Haley de tweede kandidaat.[9] Anderen die zich kandidaat hebben gesteld, zijn radiopresentator Larry Elder, jurist, politicus en zakenman Asa Hutchinson, schrijver en zakenman Perry Johnson, zakenman Vivek Ramaswamy[10] en op 24 mei 2023 stelde Ron DeSantis, gouverneur van Florida, zich kandidaat.[11] Op 5 juni 2023 stelde Mike Pence, vicepresident in de termijn van Donald Trump, zich officieel kandidaat, maar trok zich terug op 28 oktober.[12][13]

Op 16 januari 2024 waren de eerste voorverkiezingen in de staat Iowa. Donald Trump won met 51 procent van de stemmen. Ron DeSantis werd tweede met 21 procent en Nikki Haley derde met 19 procent. Vivek Ramaswamy (8 procent) en Asa Hutchinson (0,2 procent) stopten dezelfde dag met hun campagne.[14] Op 21 januari stapte DeSantis uit de presidentsrace en sprak zijn steun uit voor Trump.[15] Op 23 januari waren de tweede voorverkiezingen in de staat New Hampshire met enkel nog Trump en Haley als kandidaten. Trump won met 54,4 procent van de stemmen en Haley haalde 43,3 procent binnen.[16] Na alle voorverkiezingen was Trump de duidelijke overwinnaar. In juli op de Republikeinse Partijconventie werd hij officieel aangeduid als hun presidentskandidaat en koos hij voor senator J.D. Vance als zijn running mate.[17]

Third Parties

[bewerken | brontekst bewerken]
Libertarische presidentskandidaat Chase Oliver (l) en Groene presidentskandidaat Jill Stein (r) in debat in juli 2024

Behalve de Democraten en Republikeinen nemen doorgaans ook kandidaten van zogenaamde Third Parties deel aan de presidentsverkiezingen. Hoewel geen enkele van deze kandidaten een kans maakt om verkozen te worden, kunnen zij mogelijk wel een rol spelen in de swing states waar de door hen behaalde stemmen, die op die manier verloren gaan voor de Democratische of Republikeinse kandidaat, de balans in de ene of andere richting kunnen doen doorslaan. Het verlies van presidentskandidate Hillary Clinton in 2016 in de staat Michigan werd door haar aanhangers onder meer toegeschreven aan een dergelijk scenario. Clinton verloor immers met zowat 10.000 stemmen, terwijl Jill Stein voor de Green Party meer dan 51.000 stemmen behaalde.

Van de verschillende Third Parties die genomineerden hebben aangeduid zijn de Libertarian Party en Green Party de belangrijkste. Zij scoren doorgaans tussen een en drie procent van de stemmen. Andere zijn o.a. de Party for Socialism and Liberation, de Constitution Party, en the American Solidarity Party. Voor de Libertarian Party won Chase Oliver de nominatie. Voor de Green Party is dit Jill Stein, die al eerder kandidate was in 2012 en 2016. Chase Oliver is vermeld op het stembiljet in 47 staten en is erkend write-in-kandidaat in de drie overige staten en Washington D.C.. Stein staat voor de Green Party in 38 staten op het stembiljet en is erkend write-in-kandidaat in zeven andere staten.

Onafhankelijken

[bewerken | brontekst bewerken]

In maart 2024 waren er twee onafhankelijke kandidaten: Robert F. Kennedy jr. en hoogleraar Cornel West. In augustus trok Kennedy jr. zich terug, waarna hij zich achter Trump schaarde.[18][19]

Vlak voor de verkiezingen was er in totaal ongeveer $4,5 miljard uitgegeven aan advertenties door Democraten en ongeveer $3,5 miljard door Republikeinen. In aanloop naar de verkiezingen werd de uitspraak van de Amerikaanse rechter over een zwijggeldzaak van Trump uitgesteld van juli tot september en vervolgens tot na de verkiezingen.[20] Minder dan een maand voorafgaand aan de verkiezingen kwam de film The Apprentice in de Amerikaanse bioscopen, over het zakenleven van Trump.[21] In aanloop naar de verkiezingen weigerde Trump de uitslagen van de verkiezingen van 2020 te erkennen en sprak hij over verkiezingsfraude bij de verkiezingen van 2024.[22][23]

In aanloop naar de verkiezingen werden enkele debatten georganiseerd. Een debat tussen Biden en Trump op 27 juni 2024 bij CNN werd gekenmerkt door persoonlijke aanvallen, waarbij zorgen over de gezondheid van Biden groter werden.[24] Een tweede debat stond gepland voor 10 september 2024 bij ABC. Nadat Harris Biden verving als Democratische presidentskandidaat, wilde Trump echter nieuwe afspraken voor het debat.[25] Enkele dagen later zeiden beide presidentskandidaten aanwezig te zullen zijn bij het debat.[26] Harris werd beschouwd als winnaar van het debat, waarin Trump regelmatig gefactcheckt werd.[27] Vlak na het debat zei Trump geen tweede debat met Harris te willen voeren.[28] Op 1 oktober 2024 werd nog wel een debat gevoerd tussen de vicepresidentskandidaten Tim Walz en J.D. Vance bij CBS News. Het debat bleef relatief beleefd en inhoudelijk, waarbij beide running mates zich richtten op elkaars presidentskandidaten.[29]

Voorspellingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Arizona, Georgia, Michigan, Nevada, North Carolina, Pennsylvania en Wisconsin worden beschouwd als de swing states bij de verkiezingen, waarbij Pennsylvania werd beschouwd als de belangrijkste staat voor Harris en North Carolina als de belangrijkste staat voor Trump.[30][31] Vooraf is voorspeld dat deze Amerikaanse presidentsverkiezingen de spannendste sinds die van 2000 zouden zijn. Er werd een historisch groot verschil in stemgedrag tussen mannen en vrouwen voorspeld.[32]

Trump raakte op 13 juli 2024 gewond aan zijn oor bij een moordaanslag bij een campagnebijeenkomst in Butler, Pennsylvania.[33] De president en destijds Democratische presidentskandidaat Joe Biden riep vervolgens op de aanslag te veroordelen.[34] Vervolgens werd gedacht dat de aanslag een grote impact zou hebben op de presidentsverkiezingen, waarbij Trump een reputatie als vechter zou winnen en de Democraten en andere toon moesten kiezen.[35][36] Op 15 september 2024 werd een tweede moordaanslag op Trump verijdeld.[37]

Steunbetuigingen

[bewerken | brontekst bewerken]

Harris werd in aanloop naar de verkiezingen gesteund door onder anderen eerdere Amerikaanse presidenten Jimmy Carter, Bill Clinton,[38] Barack Obama[39] en Joe Biden,[40] de Braziliaanse president Lula da Silva,[41] voormalig gouverneur van Californië Arnold Schwarzenegger, de kranten The Economist,[42] The Guardian[43] en The New York Times,[44] zakenman Bill Gates,[45] acteurs Jennifer Aniston, Leonardo DiCaprio, Oprah Winfrey en Tom Hanks en artiesten Beyoncé, Eminem, Bruce Springsteen en Taylor Swift.

Trump kreeg steunbetuigingen van onder anderen de Argentijnse president Javier Milei,[46] de Hongaarse premier Viktor Orbán,[47] mede-presidentskandidaat Robert F. Kennedy jr., de kranten New York Post[48] en The Washington Times,[49] zakenman Elon Musk, astronaut Buzz Aldrin, artiesten 50 Cent en Kanye West, boksers Mike Tyson[50] en Andrew Tate[51] en youtuber Logan Paul.[52][53]

De uitslag zal officieel bekrachtigd worden in het Capitool op 6 januari 2025.[54]

Uitgebrachte stemmen en behaald aantal kiesmannen

[bewerken | brontekst bewerken]
Naam Partij Running mate Thuisstaat Kiesmannen Gewonnen staten Aantal stemmen[55] Percentage
Kamala Harris Democratische Partij Tim Walz Californië 226 19 + DC 74.666.439 48,30%
Donald Trump Republikeinse Partij J.D. Vance Florida 312 31 77.100.099 49,88%
Chase Oliver Libertarische Partij Mike ter Maat South Carolina 0 0 641.089 0,41%
Jill Stein Groene Partij Butch Ware New York 0 0 781.703 0,51%
Overige - - - 0 0 1.390.845 0,90%
Totaal 538 50 + DC 154.580.175 100,0%
  • Voorlopig resultaat getelde stemmen op 28-11-2024 (bron NBC News)

Donald Trump wint behalve in kiesmannen ditmaal ook de zogenaamde popular vote en strandt met 49,89% op een fractie van een absolute meerderheid van 50%. Ten opzichte van 2020 wint Trump bijna 3 miljoen stemmen en Harris verliest meer dan 6,5 miljoen stemmen t.o.v. het resultaat van Joe Biden. In de swingstates slaagt Harris er in ongeveer hetzelfde aantal stemmen te behalen als Biden in 2020 (12,6 miljoen tegenover 12,7 voor Biden) maar Trump scoort hier beduidend beter dan in 2020 (13,2 miljoen tegenover 12,4). Harris verliest de popular vote vooral door de lagere opkomst van haar kiezers in de grote traditioneel democratisch stemmende staten waar Trump er in slaagt, ondanks de lagere opkomst, zijn stemmenaantal te verhogen. Het aandeel van de kleinere kandidaten is met 1,8% vrijwel onveranderd gebleven ten opzichte van 2020. Hierbij valt vooral de score op van de als onafhankelijke kandidaat opkomende Robert F. Kennedy jr. die 0,5% van de stemmen behaalt (tot 1,9% in Montana), ongeveer evenveel als de kandidaten voor de Green Party en Libertarian Party, en dit ondanks zijn oproep niet voor hem maar voor Trump te stemmen nadat hij zijn campagne voor de verkiezing op 23 augustus 2024 officieel had gestopt.

Met ongeveer 154,5 miljoen uitgebrachtte stemmen ligt de opkomst ongeveer 2,5% lager dan de recordopkomst in 2020 maar blijft deze zeer hoog in vergelijking met eerdere presidentsverkiezingen. Deze evolutie is echter niet algemeen, opvallend is dat in de zes swingstates die beslissend waren de opkomst nog hoger ligt dan in 2020 (meer dan 5% hoger in Georgia en Nevada). In de grote staten die traditioneel Democratisch stemmen (Californie, New York, Illinois en New Jersey) is de terugval het grootst (van - 10% tot -6%), in de grootste traditioneel republikeins stemmende staat Texas is de opkomst echter gestegen en in het republikeinse Florida is ze slechts licht gedaald.

Kiesmannen per kandidaat per staat

[bewerken | brontekst bewerken]

Op een kandidaat dienen 270 van de 538 kiesmannen te stemmen om verkozen te geraken door het kiescollege. Het aantal van 538 kiesmannen is gelijk aan het totaal aantal Congresleden (100 voor de Senaat en 438 voor het Huis van Afgevaardigden). Net als voor de Senaat telt het kiescollege twee leden per staat. De 438 andere kiesmannen worden proportioneel toegekend volgens het aantal inwoners per staat, echter met een minimum van 1 en een maximum van 53. Door deze samenstelling wegen staten met een klein aantal inwoners zwaarder door dan louter op basis van het aantal inwoners het geval zou zijn en het omgekeerde geldt voor dichtbevolkte staten. De uitersten zijn resp. Wyoming, dat op basis van zijn bevolking slechts 1 kiesman zou hebben i.p.v. 3 (2+1), en Californië, dat 64 kiesmannen zou krijgen i.p.v. 54 (2+52).

De volgende tabel geeft per staat:

  • het aantal inwoners
  • het % uitgebrachte stemmen t.o.v. het aantal inwoners
  • het stemmenaandeel voor Harris en Trump
  • het aantal kiesmannen geassocieerd aan resp. Harris of Trump

Staten die in 2024 een andere meerderheid hadden dan in 2020, ofwel de swing states, zijn aangeduid met (S) achter hun naam.

Stemaandeel en Kiesmannen per staat
Staat Inwoners
census 2020
Stem%/
Inwoners
Harris
Stem%
Trump
Stem%
Harris
Kiesmannen
Trump
Kiesmannen
Alabama 5.024.296 44,9% 34,1-% 64,6-% 9
Alaska 733.391 46,1% 41,4% 54,5% - 3
Arizona (S) 7.151.502 47,4% 46,7% 52,2% 11
Arkansas 3.011.524 39,3% 33,6% 64,2% 6
Californië 39.538.223 39,6% 58,6% 38,2% 54
Colorado 5.773.714 55,3% 54,2% 43,2% 10
Connecticut 3.605.944 49,0% 56,4% 41,9% 7
Delaware 989.948 51,7% 56,6% 41,9% 3
District of Columbia 689.545 47,3% 90,3% 6,5% 3
Florida 21.538.187 50,6% 43,0% 56,1% 30
Georgia(S) 10.711.908 49,0% 48,5% 50,7% 16
Hawaï 1.455.271 35,5% 60,6% 37,5% 4
Idaho 1.839.106 49,2% 30,4% 66,9% 4
Illinois 12.812.508 43,5% 54,6% 43,8% 19
Indiana 6.785.528 43,5% 39,6% 58,7% 11
Iowa 3.190.369 52,1% 42,5% 55,7% 6
Kansas 2.937.880 44,1% 41,0% 57,2% 6
Kentucky 4.505.836 45,9% 33,9% 64,6% 8
Louisiana 4.657.757 43,1% 38,2% 60,2% 8
Maine* 1.362.359 60,6% 52,1% 45,5% 3 1
Maryland 6.177.224 48,0% 62,7% 34,6% 10
Massachusetts 7.029.917 48,4% 60,9% 36,4% 11
Michigan(S) 10.077.331 56,3% 48,2% 49,7% 15
Minnesota 5.706.494 56,8% 51,1% 46,9% 10
Mississippi 2.961.279 39,4% 37,4% 61,3% 6
Missouri 6.154.913 48,4% 40,0% 58,4% 10
Montana 1.084.225 55,9% 38,3% 58,1% 4
Nebraska* 1.961.504 48,2% 39,1% 59,6% 1 4
Nevada (S) 3.104.614 47,8% 47,5% 50,6% - 6
New Hampshire 1.377.529 60,0% 50,7% 47,9% 4
New Jersey 9.288.994 46,0% 51,8% 45,9% 14
New Mexico 2.117.522 43,6% 51,9% 45,9% 5
New York 20.201.249 39,1% 55,6% 43,9% 28
North Carolina 10.439.388 54,6% 47,7% 50,9% - 16
North Dakota 779.094 47,3% 30,5% 67,0% 3
Ohio 11.799.448 48,9% 43,9% 55,0% 17
Oklahoma 3.959.353 39,6% 31,9% 66,2% 7
Oregon 4.237.256 52,4% 55,3% 41,0% 8
Pennsylvania (S) 13.002.700 54,1% 48,7% 50,4% 19
Rhode Island 1.097.379 46,6% 55,4% 41,9% 4
South Carolina 5.118.425 49,8% 40,4% 58,2% 9
South Dakota 886.667 48,4% 34,2% 63,4% 3
Tennessee 6.910.840 44,4% 34,4% 64,1% 11
Texas 29.145.505 38,9% 42,4% 56,2% 40
Utah 3.271.616 45,5% 37,8% 59,4% 6
Vermont 643.077 57,5% 63,9% 32,3% 3
Virginia 8.631.393 52,2% 51,8% 46,1% 13
Washington 7.705.281 50,5% 57,6% 39,2% 12
West Virginia 1.793.716 42,5% 28,1% 70,0% 4
Wisconsin (S) 5.893.718 58,0% 48,8% 49,6% 10
Wyoming 576.851 46,6% 25,8% 71,6% 3
Totaal 331.449.298 46,5% 48,3% 49,9% 226 312
*Maine en Nebraska verkiezen slechts twee kiesmannen over de hele staat; de overige (respectievelijk twee en drie) kiesmannen worden per congresdistrict verkozen.