Pantserwantsen
De pantserwantsen of juweelwantsen (Scutelleridae) zijn een familie van wantsen, die behoort tot de onderorde wantsen (Heteroptera) en tot de orde halfvleugeligen (Hemiptera). De familie wordt ook wel met 'schildwantsen' aangeduid maar er zijn meer families die deze naam dragen wat tot verwarring leidt. De groep werd voor het eerst wetenschappelijk beschreven door William Elford Leach in 1815.
Pantserwantsen | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Eurygaster maura | |||||||||||||
Taxonomische indeling | |||||||||||||
| |||||||||||||
Familie | |||||||||||||
Scutelleridae Leach, 1815 | |||||||||||||
Afbeeldingen op Wikimedia Commons | |||||||||||||
Pantserwantsen op Wikispecies | |||||||||||||
|
Uiterlijke kenmerken
bewerkenDe wantsen zijn 5 tot 20 mm lang en hebben een eironde tot langwerpig-eivormige lichaamsbouw. De soorten in Nederland zijn onopvallend gekleurd, maar er zijn ook zeer opvallend gekleurde soorten met een breed scala van rode, blauwe, groene of gele tinten en vaak met een metallic glans, waardoor ze tot de meest kleurrijke wantsen behoren. Voor die soorten is de naam juweelwants meer van toepassing. Opvallende geslachten zijn Calidea, Chrysocoris, Cryptacrus, Cosmocoris, Poecilocoris en Scutellera. De pantserwantsen hebben een sterk vergroot, gebogen scutellum (schildje), dat het achterlijf geheel of bijna bedekt. Vandaar de wetenschappelijke naam Scutelleridae. Schildwants zou dus een juiste naam zijn, maar dat levert verwarring op met de familie schildwantsen (Pentatomidae). Daarom is voor de naam pantserwantsen gekozen. Ze kunnen makkelijk verward worden met kevers. Net als veel andere wantsensoorten hebben wantsen uit de familie Scutelleridae stinkklieren.
Verspreiding
bewerkenVertegenwoordigers van de familie pantserwantsen komen wereldwijd voor. De meeste soorten zijn te vinden in de tropen en subtropen, waar de meeste felgekleurde soorten voorkomen.
Leefwijze
bewerkenAlle soorten voeden zich door het opzuigen van plantensappen. Sommige soorten worden beschouwd als schadelijk omdat ze aan landbouwgewassen zuigen. Tectocoris diophthalmus is bijvoorbeeld in Australië een plaag voor katoenplanten en andere gewassen uit de kaasjeskruidfamilie. Bij een aantal soorten is broedzorg gedocumenteerd. Zo bewaken de vrouwtjes van Pachycoris torridus, Tectocoris diophthalmus en Canato ocellatus hun eieren.
Voorbeelden van opvallend gekleurde Scutelleridae
bewerken-
Cantao ocellatus uit Azië
-
Een juweelwants uit de Filipijnen
Taxonomie
bewerkenWilliam Elford Leach beschreef Scutelleridae in 1815 voor het eerst. Fever (1861) en Stål (1867) heeft de groep als familie beschreven. Kirkaldy (1909) classificeerde de Scutelleridae als een onderfamilie van schildwantsen (Pentatomidae), Van Duzee (1917) zag ze weer als familie. Deze visie volgde ook de meeste latere auteurs. Schuh & Slater (1995) verdeelde de familie in de vier onderfamilies Eurygastrinae, Odontotarsinae, Pachycorinae en Scutellerinae. McDonald & Cassis (1984) beschreven Tectocorinae en Elvisurinae ook als onderfamilie. Deze indeling wordt nog steeds aangehouden.
De familie Scutelleridae door McDonald & Cassis en Grazia onderverdeeld in onderfamilies.[1]
- Onderfamilie: Elvisurinae Stål, 1872
- Austrotichus Gross, 1975
- Coleotichus White, 1839
- Elvisura Spinola, 1837
- Solenosthedium Spinola, 1837
- Solenotichus Martin, 1897
- Onderfamilie: Pachycorinae Amyot & Audinet-Serville, 1843
- Acantholomidea Sailer, 1945
- Agonosoma Laporte, 1833
- Ascanius Stål, 1868
- Brailovskylus Eger, 2017
- Camirus Stål, 1862
- Chelycoris Bergroth, 1891
- Chelyschema Bergroth, 1891
- Coptochilus Amyot & Serville, 1843
- Crathis Stål, 1861
- Diolcus Mayr, 1864
- Dystus Stål, 1862
- Ephynes Stål, 1868
- Galeacius Distant, 1889
- Homaemus Dallas, 1851
- Lobothyreus Mayr, 1864
- Misippus Stål, 1868
- Nesogenes Horváth, 1921
- Orsilochides Kirkaldy, 1909
- Pachycoris Burmeister, 1835
- Polytes Stål, 1868
- Sphyrocoris Mayr, 1864
- Stethaulax Bergroth, 1891
- Symphylus Dallas, 1851
- Testrina Walker, 1867
- Tetyra Fabricius, 1803
- Thanasimosphaeria Kirkaldy, 1909
- Tiridates Stål, 1868
- Onderfamilie: Eurygastrinae Amyot & Audinet-Serville, 1843
- Eurygaster Laporte, 1833
- Polyphyma Jakovlev, 1877
- Ceratocranum Reuter, 1890
- Periphima Jakovlev, 1889
- Periphymopsis Schouteden, 1904
- Promecocoris Puton, 1886
- Psacasta Germar, 1839
- Xerobia Stål, 1873
- Chrysophara Stål, 1873
- Onderfamilie: Hoteinae Carapezza, 2008
- Deroplax Mayr, 1864
- Ellipsocoris Mayr, 1864
- Hotea Amyot & Serville, 1843
- Onderfamilie: Odontoscelinae Amyot & Serville, 1843
- Holonotellus Horváth, 1890
- Irochrotus Amyot & Serville, 1843
- Odontoscelis Laporte, 1833
- Onderfamilie: Odontotarsinae Mulsant & Rey, 1865
- Ahmadocoris Carapezza, 2009
- Alphocoris Germar, 1839
- Melanodema Jakovlev, 1880
- Odontotarsiellus Hoberlandt, 1955
- Odontotarsus Laporte, 1833
- Urothyreus Horváth, 1921
- Euptychodera Bergroth, 1908
- Fokkeria Schouteden, 1904
- Morbora Distant, 1899
- Phimodera Germar, 1839
- Vanduzeeina Schouteden, 1904
- Onderfamilie: Scutellerinae Leach, 1815
- Anoplogonius Stål, 1873
- Augocoris Burmeister, 1835
- Bathistaulax Bergroth, 1912
- Brachyaulax Stål, 1871
- Calidea Laporte de Castelnau, 1832
- Calliphara Germar, 1839
- Cantao Amyot & Audinet-Serville, 1843
- Choerocoris Dallas, 1851
- Chrysocoris Hahn, 1834
- Cosmocoris Stål, 1865
- Cryptacrus Mayr, 1864
- Eucorysses Amyot & Audinet-Serville, 1843
- Fitha Walker, 1867
- Gonaulax Schouteden, 1903
- Graptocoris Stål, 1865
- Graptophara Stål, 1865
- Heissiphara Cassis & Vanags, 2006
- Lamprocoris Stål, 1864
- Lampromicra Stål, 1873
- Nissania Lehmann, 1922
- Notacalliphara Lyal, 1979
- Paracalliphara Lyal, 1979
- Poecilocoris Dallas, 1848
- Procilia Stål, 1865
- Scutellera Lamarck, 1801
- Scutiphora Guérin-Méneville, 1831
- Tetrarthria Dallas, 1851
- Chiastosternum Karsch, 1895
- Hyperoncus Stål, 1871
- Sphaerocoris Burmeister, 1835
- Steganocerus Mayr, 1864
- Onderfamilie: Tectocorinae McDonald & Cassis, 1984
- Tectocoris Hahn, 1834
Het volgende geslacht is niet onder een van de onderfamilies ingedeeld:
- Rhinolaetia Schouteden, 1965
In Nederland waargenomen soorten
bewerken- Genus: Eurygaster
- Eurygaster austriaca - (Grote pantserwants)
- Eurygaster maura - (Schaarse pantserwants)
- Eurygaster testudinaria - (Gewone pantserwants)
- Genus: Odontoscelis
- Odontoscelis fuliginosa - (Grote behaarde pantserwants)
- Odontoscelis lineola - (Kleine behaarde pantserwants)
- Genus: Phimodera
- Phimodera humeralis - (Zandzeggepantserwants)
Externe link
bewerken- ↑ Scutelleridae Genus Informatie BioLib. biolib.cz. Geraadpleegd op 17 november 2023.