Nasreddin Hodja

Hij zou omstreeks 1300 ergens in Groter Khorasan in het huidige Iran en Afghanistan geleefd hebben, maar het kan ook enkele eeuwen later zijn geweest. Aangezien dit alles op overlevering is gebaseerd, is niet eens bekend of Nasreddin wel bestaan heeft. In de Midden-Anatolische stad Aksehir is wel zijn mausoleum te vinden en er zijn jaarlijks feestelijkheden tussen 5 juli en 10 juli ter ere van Nasreddin.

Hoewel de verhalen omtrent Nasreddin hun oorsprong in Turkije lijken te vinden, hebben zij zich verbreid tot in Noord-Afrika, maar ook tot in Chinees Turkestan.

De verhalen dragen veelal het karakter van schelmenverhalen, en doen dus denken aan de fratsen van personages als Dik Trom, Tijl Uilenspiegel en Don Quichot. Het verschil is echter dat Nasreddin noch een dwaas, noch de hoofdpersoon uit een kinderboek is. De toonzetting van de verhalen kan ook als positief worden gekenschetst: er komt wel spot, maar geen cynisme in voor. Ze zijn in diverse handschriftverzamelingen te vinden^[1], en zijn ook gecanoniseerd in de officiële literatuur; de Turkse schrijfster Halide Edib Adıvar verwerkte ze, en er is een Franse versie, Nasreddin et son épouse uit 1918, van de hand van Paul Mille.

• Goedkoop winkelen
• De kat heeft het opgegeten
• De olijfolie
• De achterdeur
• Djha en de kat
• Djha en de juwelier
• Djha als rechter
• De uitnodiging van Djha

Soms wordt Nasreddin ook moella of hodja (hoca, soms djoha of djha (Marokko)) genoemd; het gaat daarbij om geestelijke titels.

Vergelijk met;

• De streken van Djonaha uit Indonesië
• Oom Tompa uit Tibet

• Molla Nasreddin (Azerbeidzjan): dit artikel beschrijft de verhalen zoals die in Azerbeidzjan in omloop waren, en die tot maatschappelijke kritiek en tot een emancipatorisch tijdschrift aanleiding hebben gegeven.
• Karagöz en Hacivat (Karagöz betekent 'Zwartoog')

• Ufuk Kobas (tekst en ill.), Nasreddin Hodja: achterstevoren tóch de goede kant op, 's-Hertogenbosch/'s-Gravenhage 1987 (Aldus Uitgevers/Nederlands Bibliotheek en Lektuur Centrum/Novib)
• Zwan, W. van der: Moella Nasroeddin, de sleutel in het donker. Altamira-Becht 2008 (tweede druk)
• A.G.H. Bachrach, M. de Grève, G. Stuiveling, J. Weisgerber, M.H. Würzner (hoofdred.), Moderne Encyclopedie van de Wereldliteratuur, Haarlem/Antwerpen 1980—84², s.v. "Nasreddin Hodja"
• List & bedrog, volksverhalen uit kleurrijk Nederland, 1990, ISBN 90-6069-718-9
• Moella Nasroeddin in Aisha & Arif en het diamanten Zwaard. EJ te Winkel, 2019. Redcondor Uitgeverij. Kinderboek. ISBN 9789082989205