Forth (programmeertaal)

Forth is een programmeertaal die nogal afwijkt van de meeste andere programmeertalen. LISP is misschien nog het meest verwant maar mist de in Forth centraal aanwezige parameter- en return-stacks. Forth is door Charles Moore bedacht toen hij rond 1968 computerprogramma's schreef om radiotelescopen te bedienen. De interactieve natuur van de taal maakt deze zeer geschikt voor dit soort besturingen.

Forth
Paradigma	imperatief
Verschenen	1968
Ontworpen door	Charles Moore
Typesysteem	geen
Implementaties	GNU Forth en anderen
Beïnvloed door	Lisp, APL
Besturingssysteem	Multiplatform
Website	https://forth-standard.org/
Portaal    Informatica

De naam Forth is een variant op het woord fourth (vierde), aangevend dat het een zogenaamde vierdegeneratietaal betreft. Het systeem waarop de eerste Forth-interpreter werd geschreven kende slechts bestandsnamen van maximaal vijf tekens, daarom werd de u uit de naam geschrapt.

Forth bestaat uit een basisset van commando's of subroutines (in Forth woorden genoemd) die altijd voorhanden zijn; de programmeur maakt met behulp van deze woorden nieuwe woorden die daarna meteen volwaardig deel uitmaken van de taal. De voor de programmeur vrij toegankelijke parameter-stack, waar de te bewerken waarden worden klaargezet en waar de uitkomsten van berekeningen verschijnen, maakt het gebruik van globale variabelen vrijwel onnodig. Woorden in Forth mogen alle ASCII-tekens bevatten, met uitzondering van de spatie: deze laatste vormt de scheiding tussen de woorden. Dat is dan meteen de complete definitie van de taal, want alle andere zaken (operatoren, condities, enzovoort) worden door normale Forth-woorden afgehandeld. Dit betekent onder meer dat een programmeur de werking van de taal compleet kan veranderen door deze woorden te herdefiniëren (zie het voorbeeld verderop met het woord "1").

Ieder Forth-programma is eigenlijk een applicatie-specifieke uitbreiding van de taal. Forth levert extreem compacte programma's af met een heel goede executiesnelheid omdat het aanroepen van een subroutine in hoge mate geoptimaliseerd is. Een simpele Forth, met de circa 50 minimaal benodigde woorden waarmee alle andere commando's kunnen worden gemaakt, kan al in 2 of 3 kilobyte worden geprogrammeerd. Omdat de implementatie zo eenvoudig gaat, is Forth dan ook meestal een van de eerste hogere talen die voor een nieuwe microprocessor beschikbaar komt.

Het belangrijkste nadeel van Forth is dat via het beschreven uitbreidingsmechanisme het aantal mogelijkheden van de taal zo groot wordt. Een niet uitvoerig documenterende programmeur zal zijn werk moeilijk aan een ander kunnen overdragen — programma's dragen sterk het stempel van hun maker. Een standaard Forth-stijl bestaat niet.

Forth werkt interactief, en het verschil tussen interpreteren en compileren bedraagt slechts twee leestekens (":" en ";"). Omdat Forth bestaat uit zeer veel kleine incrementeel opgebouwde en direct testbare subroutines, en omdat bij een goede programmeerstijl zonder variabelen de data verborgen blijft, beschouwen sommige programmeurs Forth als een object-georiënteerde programmeertaal avant la lettre.

Forth is vrij gemakkelijk op een chip te implementeren en er zijn dan ook speciale RISC-microprocessoren die Forth-instructies als machinetaal hebben.

De in veel printers gebruikte pagina-opmaaktaal PostScript is gebaseerd op Forth.