Émile Zola

Émile Zola werd geboren in Parijs. Hij bracht zijn jeugd en zijn schooljaren door te Aix-en-Provence, waar zijn vader Francesco, van Italiaanse origine, ingenieur was. Hij was bezig met de uitvoering van een plan voor een drinkwatervoorziening, toen hij onverwacht overleed. Er volgden armoedige jaren voor Zola en zijn moeder. In 1858 gingen ze naar Parijs, alwaar Zola, na een mislukt eindexamen, een baan vond bij de publiciteitsafdeling van de uitgeverij Hachette. Daar ontmoette hij schrijvers en raakte hij vertrouwd met de praktische kant van het schrijversbestaan. Verder publiceerde hij als journalist in diverse bladen. Hij werd in Parijs bevriend met Édouard Manet, die hem meermaals in zijn schilderijen afbeeldde, en via Manet kwam hij in contact met de dichter Stéphane Mallarmé. Als criticus viel hij bijzonder scherp uit naar de officiële Salonjury toen De fluitspeler van Manet geweigerd werd. Hij zou trouwens een fervent verdediger worden van het impressionisme.

Zola werd beroemd met romans als Germinal, Nana en L'Assommoir, die onderdeel uitmaken van de grote cyclus Les Rougon-Macquart. In l'Oeuvre schildert hij het tragische leven van schilder, een personage dat grotendeels geïnspireerd lijkt op Cézanne, een jeugdvriend van Zola uit Aix-en-Provence. Na ontvangst van deze roman maakte Cézanne een abrupt eind aan de vriendschap, die al langer niet meer zo intens was.^[1]

Vermaard werd ook Zola's open brief aan president Félix Faure in L'Aurore van 13 januari 1898 onder de titel J'accuse...!. In deze brief over de Dreyfusaffaire kiest hij partij voor de Joodse kapitein Alfred Dreyfus, die ten onrechte van spionage was beschuldigd. Zola beschuldigde de Franse generale staf van het produceren van bewijsmateriaal. Zola werd voor smaad veroordeeld tot een jaar gevangenisstraf en 3000 Francs boete, die voor hem werd betaald door Octave Mirbeau. Op aanraden van vrienden wachtte Zola het hoger beroep niet af en week uit naar Groot-Brittannië. Na een jaar kon hij terugkeren en werd hij als held ontvangen.

Zola huwde in 1870 met Alexandrine 'Gabrielle' Meley, een vrouw uit de arbeidersklasse die model was geweest voor impressionistische schilders zoals Manet. Zij leerde hem de mensen aan de zelfkant van de maatschappij in Parijs kennen. Zij organiseerde voor Zola ook wekelijkse, literaire diners om zijn carrière vooruit te helpen. Zola had ook een maîtresse, Jeanne Rozerot, die wasvrouw was van het gezin. Terwijl zijn huwelijk kinderloos bleef, kreeg hij met Jeanne twee kinderen.^[2]

Émile Zola stierf onverwacht in Parijs op 29 september 1902 in zijn woning aan de Rue de Bruxelles door een koolmonoxidevergiftiging. Zijn echtgenote kon nog net worden gered in het ziekenhuis van Neuilly.^[3] Volgens Philipp Blom zou een dakwerker bekend hebben dat hij een stuk hout op de schoorsteen had gelegd om de schrijver te doden uit wraak voor zijn verdediging van de Joodse kapitein. In 1908 werd zijn lichaam overgebracht naar het Panthéon.

Romans en novellen

• 1861 Un coup de Vent (novelle)
• 1865 La Confession de Claude (roman)
• 1866 Un mariage d'amour (roman)
• 1866 Le vœu d'une morte (roman) (Ned. vert.: 1921; De wensch van een stervende; door Angelica van Hest)
• 1867 Les mystères de Marseille (roman)
• 1867 Thérèse Raquin (roman) (Ned. vert.: 2021; Thérèse Raquin; door Jelle Noorman)
• 1868 Madeleine Férat (roman)
• 1880 Madame Sourdis (novelle)

serie Les Rougon-Macquart, histoire naturelle et sociale d'une famille sous le Second Empire (De complete serie is in het Nederlands uitgegeven door Blankwaardt & Schoonhoven en later ook door Bigot & Van Rossum).

• 1870 La Fortune des Rougon; Het Fortuin der Rougons
• 1871 La curée; (Ned. vert.: 1984; De buit; door: Stephan Saaltink)
• 1873 Le Ventre de Paris; De Buik van Parijs
• 1874 La Conquête de Plassans; De Verovering van Plassans
• 1875 La Faute de l'Abbé Mouret
• 1876 Son Excellence Eugène Rougon
• 1878 L'Assommoir (Ned. vert.: 2004; De Nekslag; door Hans van Cuijlenborg; in 2020 herverschenen als De Kopstoot)
• 1878 Une Page d'amour
• 1880 Nana; (Ned. vert.: 1981; Nana; door: Johan Fredrik)
• 1882 Pot-Bouille
• 1883 Au bonheur des dames; (Ned. vert.: 1967; In het paradijs voor de vrouw; door: David de Jong)
• 1884 La Joie de vivre
• 1885 Germinal; (Ned. vert.: 1993; De Mijn; door: Jan Versteeg)
• 1886 L'Oeuvre (Ned. vert.: 2020; Het meesterwerk; door: Lidewij van den Berg en Marijke Scholts, uitgeverij Oevers, 472 blz.)
• 1887 La Terre
• 1888 Le Rêve
• 1890 La Bête Humaine
• 1891 L'Argent
• 1892 La Débâcle
• 1893 Le Docteur Pascal
• Les Trois Villes
  • 1894 Lourdes
  • 1896 Rome
  • 1898 Paris
• Les Quatres Evangiles
  • 1899 Fécondité
  • 1901 Travail
  • 1903 Vérité
  • Justice; (onvoltooid)

Verhalen

• 1862-64 Contes à Ninon; met:
  • Simplice; Le carnet de danse; Celle qui m'aime; La fée amoureuse; Le sang; Les voleurs et l'Âne; Soeur-des-pauvres
  • Aventures du grand Sodoine et du petit Médéric
• 1874 Nouveaux Contes à Ninon; (met:
  • Un bain; Les fraises; Le grand Michu; Le jeûne; Les épaules de la marquise; Mon voisin Jacques; Le paradis des chats;
  • Lili; La légende du Petit-Manteau bleu de l'amour; Le forgeron; Le chômage; Le petit village;
  • SOUVENIRS
  • Les quatre journées de Jean Gourdon; (bestaande uit:
    • 1. Printemps; 2. Été; 3. Automne; 4. Hiver)
• 1880 Les Soirées de Médan; bundel met bijdrage van vrienden; (Ned. vert.: ; De avonden te Médan; door: Jean A. Schalekamp); met:
  • L'Attaque du moulin; Zola; (De aanval op de molen);
  • Boule de suif; (Guy de Maupassant); (Vetbolletje);
  • Sac au dos; (Joris-Karl Huysmans); (Met de ransel op de rug);
  • La Saignée; (Henry Céard); (De aderlating);
  • L'Affaire du Grand 7; (Léon Hennique); (De affaire van de grote 7);
  • Après la bataille; (Paul Alexis); (Na de veldslag)
• 1882 Le Captaine Burle
• 1884 Naïs Micoulin
• 1981 6 Verhalen (Nederlandse uitgave met een vertaling door: B. Kolthoff); met:
  • Jacques Damour; De overstroming; Drie oorlogen; De aanval op de molen (L'Attaque du moulin); Het bos; Angeline: een spookverhaal

Poëzie

• 1861 Paolo
• 1989 Messidor
• 1897 Messidor; lyrische opera; (met Alfred Bruneau [1857-1934])
• 1901 L'Ouragan; lyrisch drama; (met Alfred Bruneau)
• 1905 L'enfant roi
• 1921 Lazare; (met Alfred Bruneau)
• 1921 Violaine la chevelue
• 1921 Sylvanire ou Paris en amour

Toneel

• 1865 Madeleine; (publicatie in 1889)
• 1873 Thérèse Raquin; (toneelbewerking van roman in 4 bedrijven; opgevoerd 11 juli 1873; is niet aangeslagen bij het publiek)
• 1874 Les Héritiers Rabourdin; (komedie in 3 bedrijven)
• 1878 Le bouton de rose
• 1879 L'Assommoir; (toneelbewerking door Busnach en Gastineau)
• 1881 Nana; (voor toneel bewerkt door William Busnach [1832-1907])
• 1883 Pot-Bouille; (toneelbewerking door Busnach)
• 1887 Le Ventre de Paris; (toneelbewerking door Busnach)
• 1888 Germinal; (toneelbewerking door Busnach)
• La Bête humaine; (toneelbewerking door Busnach; niet opgevoerd)

Kritieken, overig

• 1866 Mes haines, causeries littéraires et artistique
• 1866 Mon Salon
• 1867 Édouard Manet, étude biographique et critique
• 1880 Le Roman Experimental; (uiteenzetting romantheoretische inzichten over de cyclus 'Les Rougon-Macquart')
• 1881 Le Naturalisme au Théâtre
• 1881 Nos auteurs dramatiques
• 1881 Les romanciers naturalistes
• 1882 Une campagne [1880-1881]
• 1881 Documents littéraires
• 1897 Nouvelle campagne [1896]
• 1897 Humanité, vérité, justice. L'affaire Dreyfus. Lettre à la jeunesse
• 1898 J'accuse...!; (manifest over de Dreyfusaffaire)
• 1901 L'affaire Dreyfus, la vérité en marche

Literatuur, een kleine selectie

• 1893 Sous le regard de l'Olympia 1840-1870; Mitterand, Henri
• L'Homme de Germinal 1871-1893; Mitterand, Henri
• L'Honneur 1893-1902; Mitterand, Henri
• 1954 Bonjour Monsieur Zola; Armand, Lanoux
• 1964 Présentation des Rougon-Macquart; Guillemin Henri
• 1997 Zola, légende et vérité, Utovie; Guillemin Henri

• (fr) Site over Zola
• (en) Life of Emile Zola on NotreProvence.fr