Coregonus

Coregonus
	Een soort Coregonus
Taxonomische indeling
Rijk:	Animalia (Dieren)
Stam:	Chordata (Chordadieren)
Superklasse:	Osteichthyes (Beenvisachtigen)
Klasse:	Actinopterygii (Straalvinnigen)
Onderklasse:	Teleostei (Beenvissen)
Superorde:	Protacanthopterygii (Zalmachtigen)
Orde:	Salmoniformes (Zalmen)
Familie:	Salmonidae (Zalmen)
Onderfamilie:	Coregoninae (Houtingen)
Geslacht
	Coregonus;
Synoniemen
	Leucichthys Dybowski, 1874; Tripteronotus Lacepède, 1803; Argyrosomus Agassiz, 1850; Corregonus Linnaeus, 1758;
	Afbeeldingen op Wikimedia Commons
	Coregonus op Wikispecies
	(en) World Register of Marine Species
Portaal	Biologie ; Vissen

Coregonus vormt samen met de geslachten Stenodus en Prosopium de onderfamilie van de houtingen. Dit zijn zalmachtige vissen die behoren tot de orde Salmoniformes. Over de taxonomische status van de houtingen als onderfamilie bestaat geen consensus. Kottelat en Freyhof (2007) beschouwen de houtingen als aparte familie, gevormd door de drie genoemde geslachten.^[1]

In het gebied rond het Bodenmeer heet een houting een Felchen. In Beieren en Oostenrijk is de naam Renke en in Noord-Duitsland heten houtingen Maränen (marenen in het Nederlands). In het Engels heten ze whitefish^[2] of cisco en in het Noors en het Zweeds heet een houting een sik. De naam is afgeleid van de Griekse woorden Kora (oogpupil) en gonia (hoek).^[3]

Nadere beschrijving

Coregonus heeft binnen de familie van de zalmachtigen de meeste soorten. Deze soorten zijn op uiterlijke kenmerken bijzonder lastig van elkaar te onderscheiden. De vorm, rangschikking en het aantal kieuwboogaanhangels vormen de belangrijkste kenmerken. Veel soorten zijn ontstaan na de laatste IJstijd in meren die de gletsjers achter lieten.

Houtingen leven meestal in diepe meren (meer dan 50 m), bijvoorbeeld in de Alpenmeren zoals het Bodenmeer, Meer van Neuchâtel en Meer van Genève, de Italiaanse meren en ook de Noord-Duitse meren zoals de Schaalsee bij Ratzeburg, Schweriner See en het meer van Plön. Maar ook in de Grote Meren in Noord-Amerika en het Baikalmeer leven houtingsoorten. Sommige soorten leven of leefden als anadrome vissen in de Oostzee en de Noordzee. Houtingen eten - afhankelijk van het type - plankton of macrofauna. Nauw verwante soorten hebben vaak verschillende ecologische niche. Sommige soorten foerageren vooral in het open water, andere zijn meer gericht op benthisch voedsel (van de meerbodem).

Visserij

Houtingen zijn als consumptievis zeer gewild, vooral gebraden of gerookt. Speciaal de houting uit het Bodenmeer (Coregonus wartmanni, ook wel beschouwd als ondersoort van de grote marene) is zeer populair. Op deze vis bestaat reeds lang een beroepsvisserij en verder is de vis bij sportvissers zeer geliefd. Hetzelfde geldt voor een houtingsoort uit het Baikalmeer, de omoel.

Natuurbescherming

Veel houtingen behoren tot de meest bedreigde vissoorten. Zowel in Noord-Amerika als in Europa zijn de populaties gedurende de 19de en 20ste eeuw overbevist of werden ze weggeconcurreerd door de uitzetting van verwante vissoorten uit totaal andere gebieden. Negen soorten worden als uitgestorven beschouwd: Coregonus alpenae, Coregonus bezola, Coregonus fera, Coregonus gutturosus, Coregonus hiemalis, Coregonus johannae, Coregonus nigripinnis, Coregonus oxyrinchus en Coregonus restrictus. Verder zijn er drie soorten ernstig bedreigd, vijf bedreigd en 14 soorten kwetsbaar.^[4]

Soortenoverzicht van het geslacht: Coregonus

Coregonus albellus Fatio, 1890
Coregonus albula (Linnaeus, 1758) – Kleine marene
Coregonus alpenae (Koelz, 1924)
Coregonus alpinus Fatio, 1885
Coregonus anaulorum Chereshnev, 1996
Coregonus arenicolus Kottelat, 1997
Coregonus artedi Lesueur, 1818
Coregonus atterensis Kottelat, 1997
Coregonus austriacus Vogt, 1909
Coregonus autumnalis (Pallas, 1776)
Coregonus baerii Kessler, 1864
Coregonus baicalensis Dybowski, 1874
Coregonus baunti Mukhomediyarov, 1948
Coregonus bavaricus Hofer, 1909
Coregonus bezola Fatio, 1888
Coregonus candidus Goll, 1883
Coregonus chadary Dybowski, 1869
Coregonus clupeaformis (Mitchill, 1818)
Coregonus clupeoides Lacepède, 1803
Coregonus confusus Fatio, 1885
Coregonus danneri Vogt, 1908
Coregonus duplex Fatio, 1890
Coregonus fatioi Kottelat, 1997
Coregonus fera Jurine, 1825
Coregonus fontanae Schulz & Freyhof, 2003
Coregonus gutturosus (Gmelin, 1818)
Coregonus heglingus Schinz, 1822
Coregonus hiemalis Jurine, 1825
Coregonus hoferi Berg, 1932
Coregonus holsata Thienemann, 1916
Coregonus hoyi (Milner, 1874)
Coregonus huntsmani Scott, 1987
Coregonus johannae (Wagner, 1910)
Coregonus kiletz Michailovsky, 1903
Coregonus kiyi (Koelz, 1921)
Coregonus ladogae Pravdin, Golubev & Belyaeva, 1938
Coregonus laurettae Bean, 1881
Coregonus lavaretus (Linnaeus, 1758) – Grote marene
Coregonus lucidus
Coregonus lucinensis Thienemann, 1933
Coregonus lutokka Kottelat, Bogutskaya & Freyhof, 2005
Coregonus macrophthalmus Nüsslin, 1882
Coregonus maraena (Bloch, 1779) – Deense houting
Coregonus maraenoides Berg, 1916
Coregonus maxillaris Günther, 1866
Coregonus megalops Widegren, 1863
Coregonus migratorius (Georgi, 1775)
Coregonus muksun (Pallas, 1814)
Coregonus nasus (Pallas, 1776)
Coregonus nelsonii Bean, 1884
Coregonus nigripinnis (Milner, 1874)
Coregonus nilssoni Valenciennes, 1848
Coregonus nipigon (Koelz, 1925)
Coregonus nobilis Haack, 1882
Coregonus oxyrinchus (Linnaeus, 1758) – Noordzeehouting
Coregonus palaea Cuvier, 1829
Coregonus pallasii Valenciennes, 1848
Coregonus peled (Gmelin, 1789) – Peledmarene
Coregonus pennantii Valenciennes, 1848
Coregonus pidschian (Gmelin, 1789)
Coregonus pollan Thompson, 1835
Coregonus pravdinellus Dulkeit, 1949
Coregonus reighardi (Koelz, 1924)
Coregonus renke (Schrank, 1783)
Coregonus restrictus Fatio, 1885
Coregonus sardinella Valenciennes, 1848
Coregonus stigmaticus Regan, 1908
Coregonus subautumnalis Kaganowsky, 1932
Coregonus suidteri Fatio, 1885
Coregonus trybomi Svärdson, 1979
Coregonus tugun
- Coregonus tugun lenensis
- Coregonus tugun tugun (Pallas, 1814)
Coregonus ussuriensis Berg, 1906
Coregonus vandesius Richardson, 1836
Coregonus vessicus Dryagin, 1932
Coregonus wartmanni (Bloch, 1784)
Coregonus widegreni Malmgren, 1863
Coregonus zenithicus (Jordan & Evermann, 1909)
Coregonus zuerichensis Nüsslin, 1882
Coregonus zugensis Nüsslin, 1882

Noten

↑ Kottelat, M. & Freyhof, J. 2007. Handbook of European Freshwater Fishes. Kottelat, Cornol, Switzerland. ISBN 9782839902984
↑ Vaak abusievelijk vertaald als witvis. Dit is fout omdat de term witvis in het Nederlands ook wordt gebruikt voor ondermaatse blankvoorn, brasem en andere karperachtigen. Ook soorten uit het alleen in Noord-Amerika voorkomende geslacht Prosopium worden whitefish of cisco genoemd
↑ Fishbase.com: Coregonus pallasii
↑ IUCN 2017. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2017.2. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 6 July 2017.

[Kott-1] Kottelat, M. & Freyhof, J. 2007. Handbook of European Freshwater Fishes. Kottelat, Cornol, Switzerland. ISBN 9782839902984

[2] Vaak abusievelijk vertaald als witvis. Dit is fout omdat de term witvis in het Nederlands ook wordt gebruikt voor ondermaatse blankvoorn, brasem en andere karperachtigen. Ook soorten uit het alleen in Noord-Amerika voorkomende geslacht Prosopium worden whitefish of cisco genoemd

[3] Fishbase.com: Coregonus pallasii

[4] IUCN 2017. IUCN Red List of Threatened Species. Version 2017.2. <www.iucnredlist.org>. Downloaded on 6 July 2017.

[1]