Caricom

Een voorloper van de Caricom is de West-Indische Federatie. Deze bestond van januari 1958 tot mei 1962 en was een verbond van Britse kolonies.^[5] Bedoeling was dat de daaraan deelnemende gebieden samen een onafhankelijke staat zouden gaan vormen. Om een antwoord te geven op ontmanteling van de federatie, werd in 1968 de Caribbean Free Trade Association (Carifra) opgericht. Met de ondertekening van het Verdrag van Chaguaramas werd deze organisatie in 1973 opgevolgd door de Caribbean Community and Commons Market. Als secretariaat werd het al bestaande Secretariaat van de Common Wealth als hoogste administratieve orgaan ingesteld. Deze internationale organisatie werd met tussentijds genomen besluiten en het herziene Verdrag van Chaguaramas in 2001 omgezet in "The Caribbean Community including the CARICOM Single Market and Economy".^[6][7]

Onderdeel van de afspraken gemaakt in het gewijzigde oprichtingsverdrag, was de vorming van de Caricom Interne Markt en Economie (CSME). Doel is het economische beleid te harmoniseren en uiteindelijk een gemeenschappelijke munt in te stellen. Door meningsverschillen over de verdeling van de opbrengsten duurde het tot januari 2006 voordat de gemeenschappelijke markt een feit werd. De CSME kwam tot stand met alle leden – uitgezonderd Haïti en de Bahama's – en hief de grensbelemmeringen op voor verkeer van goederen, diensten en verschillende categorieën werk.^[6]

Het doel van de Caricom is het bevorderen van samenwerking, onderlinge handel en economische integratie en coördinatie van buitenlands beleid tussen haar lidstaten met als achterliggende idee de ontwikkeling binnen de lidstaten en van de regio te versterken. De belangrijkste activiteiten bestaan uit de coördinatie van beleid en ontwikkeling op economisch gebied. Het doel van de CSME is de vestiging van een vrijhandelszone; naar buiten toe wordt protectionistisch beleid gevoerd. Een toekomstig doel is invoering van een gemeenschappelijke munt voor alle leden.^[6]

Het Caricom-paspoort is voor de inwoners van de lidstaten. Een dergelijk paspoort kan binnen de gemeenschap en internationaal worden gebruikt. Alle inwoners van de lidstaten hebben vrij toegang tot alle andere lidstaten. In 2005 werd het paspoort geïntroduceerd in Suriname en in de loop der jaren ook door de andere lidstaten. In 2021 was dit proces voltooid, met uitzondering van de Bahama's en Montserrat, onderdeel van het Verenigd Koninkrijk. Suriname en Antigua en Barbuda kozen voor een afwijkend ontwerp.^[8][9]

De paspoorten worden gedrukt door de Canadian Bank Note Company en hebben drie verschillende kleuren:^[8]

• Donkerblauw voor burgers
• Groen voor regeringsfunctionarissen
• Rood voor diplomaten

Het Caribbean Festival of the Arts (Carifesta) is een internationaal, multicultureel festival van beeldende en podiumkunsten van de Caricom dat om de circa twee jaar wordt gehouden. Elke editie heeft een eigen thema. Het eerste festival in de huidige vorm werd in 1972 gehouden in Guyana.^[10] Suriname organiseerde het festival in 2003 en 2013.^[11]

In 2014 is het lied Celebrating Caricom van componiste en zangeres Michele Henderson uit Dominica verkozen tot hymne.^[12] Hier ging een competitie aan vooraf met de opdracht een patriottisch lied te componeren met een Caribisch ritme, dat uiting geeft aan de verbondenheid, diversiteit en de gemeenschappelijke visie van de gemeenschap. Iedere lidstaat organiseerde een nationale competitie waar tien finalisten uit voortkwamen.^[12][13][14] Een jury met leden uit de regio koos de winnaar.^[15]

De Vergadering van Regeringsleiders (Conference of Heads of Government) is het meest gezaghebbende orgaan van de Carribean Community (art. 10, § 1(a) oprichtingsverdrag). Het voorzitterschap rouleert halfjaarlijks. De bestuurlijke leiding ligt in handen van de secretaris-generaal, vanaf 2021 is dat de econoom en bankier Carla Barnett uit Belize.^[16][17] Aan de Caricom zijn verschillende instellingen verbonden die verspreid zijn over de lidstaten. Daarnaast zijn er nog allerlei commissies, waaronder de Caricom Reparations Commission die streeft naar herstelbetalingen door voormalige koloniale machten.

De volgende instellingen zijn opgericht door, of gelieerd aan de Caricom:^[18]

De volgende Caricom-instellingen zijn opgeheven:

De Caricom heeft vijftien volwaardige leden en zes geassocieerde leden. Economische zwaargewichten binnen de organisatie zijn Trinidad en Tobago en Jamaica. Deze twee landen namen in 2012 ongeveer de helft van het bruto nationaal product van alle lidstaten voor hun rekening.^[19] Het aandeel van Suriname in dit totaal is ongeveer 6%.^[19] In 2006 woonde meer dan de helft van de totale bevolking in Haïti.^[20]

In 2014 werden er onderhandelingen gevoerd met Guadeloupe, Martinique, en Frans-Guyana over een geassocieerd lidmaatschap.^[21] In maart 2018 gaven Curaçao en Sint Maarten aan te streven naar een geassocieerd lidmaatschap.^[22] Curaçao werd inderdaad op 28 juli 2024 toegelaten als geassocieerd lid tijdens een bijeenkomst in Saint George's.^[23]

Er zijn acht waarnemende leden:

•   Aruba (land binnen het Koninkrijk der Nederlanden)
•   Sint Maarten (land binnen het Koninkrijk der Nederlanden)
•   Puerto Rico (unincorporated territory van de VS)
•   Dominicaanse Republiek
•   Colombia
•   Mexico
•   Venezuela

Nog voor de onafhankelijkheid van 1974 vroeg Suriname het lidmaatschap aan, als eerste niet Engelstalige land.^[24] In de jaren 1990 werd de toetreding voorbereid en de overeenkomst werd op 4 juli 1995 ondertekend door president Ronald Venetiaan.Tegenstanders hadden toen angst dat het land overspoeld zou worden met producten uit de regio. Tussen 2008 en 2010 werden drie instellingen van de Caricom in Suriname gevestigd: het Caribbean Regional Information and Translation Institute (CRITI; 2008), de Caricom Competition Commission (CCC; 2008) en het Caribbean Agricultural Health and Food Safety Agency (CAHFSA; 2010).^[25]

De Surinaamse Manorma Soeknandan was zeven jaar lang, van 2014 tot 2021, plaatsvervangend secretaris-generaal van de Caricom.^[26][27]

Haïti werd in 1997 voorlopig lid en in 2002 volledig lid.^[20] Na de staatsgreep in Haïti in 2004 en afzetting van president Jean-Bertrand Aristide^[28] kwam de relatie met de Caricom onder druk te staan toen Jamaica de nieuwe Haïtiaanse regering niet erkende en Aristide ontving op zijn grondgebied. Haïti's interim-premier Gérard Latortue reageerde verbolgen. Hij trok zijn ambassadeur uit Jamaica terug en schortte het lidmaatschap van de Caricom op.^[29] Tijdens de Conferentie van regeringshoofden in Saint Kitts en Nevis van juli 2006 werd besloten Haïti weer als volledig lid van de gemeenschap op te nemen nadat René Préval tot nieuwe president was verkozen.^[30] Drempels bij de integratie zijn onder andere het juridische systeem dat is gebaseerd op de Code Napoléon (continentaal recht) terwijl het Caraïbisch Hof van Justitie rechtspreekt naar het Engelse common law.

De Caricom voerde aanvankelijk alleen het Engels als officiële taal. Met de toetreding van Suriname in 1995 (Nederlands) en Haiti in 2002 (Frans en Haïtiaans-Creools) kwamen er meer talen bij.^[31][32] Omdat 60 procent van de totale bevolking in Haïti woont (stand 2006), was toen feitelijk Haïtiaans-Creools de meest gesproken taal.^[20]

Niet deze drie talen, maar het Spaans werd in 2003 benoemd tot tweede officiële taal, vanwege de geografische ligging bij Centraal- en Zuid-Amerika en de nauwe banden met Cuba. "Om onze positie te verenigen en mogelijke psychologische barrières te doorbreken, moeten we elkaar goed kunnen begrijpen en met elkaar kunnen communiceren," aldus toenmalig plaatsvervangend secretaris-generaal Lolita Applewhaite.^[33]

In de eerste helft van 2013, tijdens het voorzitterschap van Haïti, werden het Nederlands en Frans ook officiële voertalen. Om vertalingen mogelijk te maken werd in Paramaribo het Caribbean Regional Information and Translation Institute gevestigd.^[34][35] Het toevoegen van extra talen werd in de praktijk echter als te inspannend ervaren, waardoor de volledige implementatie niet doorging.^[36]

Veel Caricom-leden profiteerden van Petrocaribe. Petrocaribe was een initiatief van Venezuela, gestart in 2005, waarbij het land olie leverde tegen gunstige voorwaarden. De deelnemers betaalden een deel van de olie pas na 25 jaar en over de schuld aan Venezuela waren de leden een zeer lage rente verschuldigd. Vanaf 2015 stortte de olieproductie in. In 2017 werden door de Verenigde Staten sancties opgelegd en in 2018 werd Petrocaribe beëindigd.^[37]

De relatie met de Europese Unie (EU) is met name gebaseerd op een economische partnerschapsovereenkomst tussen de EU en het CARIFORUM, waar de vijftien Caricom-lidstaten deel van uitmaken. Dat regelt de im en export van goederen en diensten onderling. Daarnaast organiseert de EU ontwikkelingssamenwerking met de ACS-staten, waar ook de Caricom onderdeel van uitmaakt.

• Associatie van Caribische Staten
• Organisatie van Oost-Caribische Staten

• officiële website
• Verdrag van Chaguaramas (1973)
• Herzien Verdrag van Chaguaramas (2001)