Australië (continent)
Australië is een continent dat het vasteland van Australië, Tasmanië en Nieuw-Guinea omvat, inclusief de omliggende eilanden. Het is het kleinste van de traditionele zeven continenten. Nieuw-Zeeland behoort niet tot het continent Australië maar wordt, als deel van Oceanië, wel meestal daartoe gerekend. Het werelddeel wordt vaak Oceanië genoemd alhoewel dit uitgebreider is. Over de exacte definitie van het werelddeel is vaak verwarring.
| Australië | ||||
|---|---|---|---|---|
.svg)
| ||||
Australië ten opzichte van andere continenten
| ||||
| Oppervlakte | 8.560.000 km² | |||
| Inwoners | 36 miljoen (4,2 inw./km²) | |||
| Landen | 3 (onafhankelijk en erkend) | |||
| Tijdzones | UTC+8 – UTC+10 | |||
| Afbeeldingen | ||||
| ||||
Het vasteland van Australië en het continentaal plat (lichtblauw) dat zich uitstrekt tot de eilanden Nieuw-Guinea in het noorden en Tasmanië in het zuiden. Van Timor en de Molukken in het noordwesten wordt het gescheiden door de Lydekkerlijn.
| ||||
| ||||
Het continent Australië wordt door een aantal ondiepe zeeën (de Arafurazee en de Straat Torres tussen het vasteland van Australië en Nieuw-Guinea, en de Straat Bass tussen het vasteland van Australië en Tasmanië) onderverdeeld in een aantal landmassa's. In de kwartaire ijstijd, toen de zeespiegel lager lag, waren deze landmassa's met elkaar verbonden. In de laatste tienduizend jaar zijn de lager gelegen gebieden overstroomd. Geologisch gezien strekt een continent zich uit tot de rand van haar continentaal plat, waardoor de nu-afzonderlijke eilanden beschouwd worden als deel van het continent.[1]
Geografie en namen
bewerkenMet een totale landoppervlakte van 8.560.000 km² is het Australische continent het kleinste en het laagst gelegen menselijk bewoonde continent op aarde. Het continentaal plat dat de eilanden verbindt, waarvan de helft minder dan 50 meter diep is, omvat zo'n 2.500.000 km². De soevereine staat Australië ligt grotendeels op een eigen landmassa dat het grootste deel van het continent Australië omvat. Informeel wordt dan gesproken over een 'eilandcontinent' dat omgeven is door oceanen.[2]
In de archeologie worden verschillende namen gebruikt voor deze regio. Voor de jaren zeventig werd het Pleistocene continent aangeduid als Australazië,[3] dat afstamt van het Latijnse woord australis, dat "zuidelijk" betekent. Deze term verwijst tegenwoordig echter meestal naar een bredere regio die Nieuw-Zeeland omvat, een land dat zich niet op het continentaal plat van Australië bevindt. In het begin van de jaren zeventig werd de term Greater Australia (Groot-Australië) geïntroduceerd voor het Pleistocene continent.[4] Op een conferentie in 1975 en in de daaropvolgende publicatie,[5] werd het gebruik van de naam Sahoel, dat van origine alleen gebruikt werd voor het Sahoelplat, uitgebreid om het hele continent mee aan te duiden.[4]
In 1984 opperde W. Filewood de naam Meganesië, dat "groot eiland" of "grote eilandgroep" betekent, voor zowel het Pleistocene continent als de huidige landgebieden,[6] en deze term wordt breed geaccepteerd in de biologie.[7] Anderen hebben Meganesië gebruikt met andere betekenissen: de reiziger Paul Theroux voegt Nieuw-Zeeland toe in zijn definitie[8] en anderen hebben het gebruikt voor Australië, Nieuw-Zeeland en Hawaï.[9] Een andere bioloog, Richard Dawkins, opperde de naam Australinea in 2004.[10] Australië-Nieuw-Guinea is ook in gebruik.[11]
Geologie
bewerkenHet continent bevindt zich voornamelijk op de Australische Plaat. De landmassa's waren verbonden met Antarctica als deel van het supercontinent Gondwana totdat de plaat ongeveer 96 miljoen jaar geleden in noordelijke richting begon te drijven. Sindsdien bleven Australië-Nieuw-Guinea voor de langste periode één landmassa. Toen de laatste ijstijd zo'n 10.000 v.Chr. eindigde, vormde de stijgende zeespiegel de Straat Bass, die Tasmanië scheidt van het vasteland van Australië. Tussen 8000 en 6500 v.Chr. overstroomden de lager gelegen gebieden in het noorden, waardoor Nieuw-Guinea, de Aru-eilanden en het vasteland van Australië zich van elkaar afscheidden.
Zie ook
bewerken- ↑ Johnson, David Peter (2004). The Geology of Australia. Port Melbourne, Victoria: Cambridge University Press. p. 12.
- ↑ Löffler, Ernst; A.J. Rose, Anneliese Löffler & Denis Warner (1983). Australia:Portrait of a Continent. Richmond, Victoria: Hutchinson Group. p. 17. ISBN 0-09-130460-1.
- ↑ Ballard, Chris (1993). "Stimulating minds to fantasy? A critical etymology for Sahul". Sahul in review: Pleistocene archaeology in Australia, New Guinea and island Melanesia. Canberra: Australian National University. pp. 19–20.
- ↑ a b Ballard, Chris (1993). "Stimulating minds to fantasy? A critical etymology for Sahul". Sahul in review: Pleistocene archaeology in Australia, New Guinea and island Melanesia. Canberra: Australian National University. pp. 19–20. ISBN 0-7315-1540-4.
- ↑ Allen, J.; J. Golson and R. Jones (eds) (1977). Sunda and Sahul: Prehistorical studies in Southeast Asia, Melanesia and Australia. London: Academic Press. ISBN 0-12-051250-5.
- ↑ Filewood, W. (1984). "The Torres connection: Zoogeography of New Guinea". Vertebrate zoogeography in Australasia. Carlisle, W.A.: Hesperian Press. pp. 1124–1125. ISBN 0-85905-036-X.
- ↑ e.g. Flannery, Timothy Fridtjof (1994). The future eaters: An ecological history of the Australasian lands and people. Chatswood, NSW: Reed. pp. 42, 67. ISBN 0-7301-0422-2.
- ↑ Theroux, Paul (1992). The happy isles of Oceania: Paddling the Pacific. London: Penguin. ISBN 0-14-015976-2.
- ↑ Wareham, Evelyn (september 2002). "From Explorers to Evangelists: Archivists, Recordkeeping, and Remembering in the Pacific Islands". Archival Science 2 (3–4): 187–207.
- ↑ Dawkins, Richard (2004). The ancestor's tale: A pilgrimage to the dawn of evolution. Boston: Houghton Mifflin. p. 224. ISBN 0-618-00583-8.
- ↑ e.g. O'Connell, James F.; Allen, Jim (2007). "Pre-LGM Sahul (Pleistocene Australia-New Guinea) and the Archaeology of Early Modern Humans". In Mellars, P.; Boyle, K.; Bar-Yosef, O. et al. Rethinking the Human Revolution. Cambridge: McDonald Institute for Archaeological Research. pp. 395–410.
- Dit artikel of een eerdere versie ervan is een (gedeeltelijke) vertaling van het artikel Australia (continent) op de Engelstalige Wikipedia, dat onder de licentie Creative Commons Naamsvermelding/Gelijk delen valt. Zie de bewerkingsgeschiedenis aldaar.
