Vulkanologie

Ünnersöcht warrt in de Vulkanologie allens, wat mit Vulkanismus to doon hett. Dat sünd nich blots de Vulkanen sülvst, jemehr Opbo, Utsehn un verhollen, man ok de Lava, ehr Fleetverhollen un ehr cheemsch Tosamensetten, dat Magma, wat den Vulkan spiesen deit, vulkaansch Aschen, Gasen un wat anners noch dör Vulkanismus togang kummt un all annere Begeevnissen un Egenoorden, de op Vulkanismus torüchgahn doot.

Vulkanologen hollt sik faken bi Vulkanen op, üm jemehr Historie un Natur to verstahn. Se ünnersöökt to’n Bispeel de Schichtfolgen vun fröhere Erupschonen, un nehmt Proven vun de Stenen un Aschen oder ok vun de Gasen, de vun en Vulkan utstött warrt, üm dorut de Tosamensetten ruttofinnen. Dorut kann een denn versöken wat ruttofinnen, woans de Vulkan entstahn is un wovun Deep de Magma kummt.

En för de Minschen bedüden Teel vun de Vulkanologie is ok dat Beobachten vun Vulkanen mit Seismometers, üm dat Wackeln vun de Eer optoteken, dat tostannenkummt, wenn binnen in den Vulkan Magma opstiggt. Dorut versöökt de Wetenschopplers aftoleiden, wanneer en Vulkan wedder dorvör steiht uttobreken. Man, de Vörutseggen vun Vulkanutbröök is mit groden Opwand verbunnen. Dorto bruukt man veel Tiet un mutt den Vulkan eerst mol en Tiet ünnersöcht hebben, üm de Vörgäng dorbinnen to verstahn. Butendem sünd de Redschoppen to’n Ünnersöken bannig düer, faste Wachten to’n Beobachten gifft dat dorüm blots an en poor Vulkanen.

As beschreven tellt de seismoloogsche Beobachten („Monitoring“) en Opgaav dor. En tyypsch Anteken för stiegen Gefahr is, wenn de seismische Aktivität tonimmt, sünners vun den so nöömten Tremor in den Vulkan sülvst.^[1] En wieteret Anteken vör de Vörgäng binnen in vulkaansch Rebeet is dat langsome Deformeeren vun de Bavenflach vun de Landschop, dat mit Help vun geodätsche Techniken ünnersöcht warrn kann. Dorto höört dat Meten vun Högen, Spannungen in de Eer, dat Verkippen un Negen vun Bavenflachen oder dat Ännern vun Afstännen twüschen twee Steden. En modeern Technik is ok de Radarinterferometrie, de mit Help vun Satellitenopnahmen maakt warrt un de teemlich düütlich Verännern vun Landschoppen nawiesen kann.^[2][3] Mit disse Ünnersöken künnt to’n Bispeel langsome Bewegen vun de Eerdbavenflach na baven nawiest warrn, de op opstiegen Magma hendüüdt.

In de Neeg vun Vulkanen gifft dat faken ok utströmen Gas, wovun de Tosamensetten un de Mengden meten warrt. Ok Gasutstöten künnt en Warnteken wesen, dat de Vulkan aktiver warrt.^[1] Aver ok de Tohopensetten is intressant, vun wegen dat dorut wat afleidt warrn kann, wonans dat Magma tosamensett is. De Tohopensetten bestimmt neemlich, wat explosiv de Vulkan is.

Meten warrt jüst so ok de Temperaturflaat vun de Eer. Temperaturännern in de Eer, in vulkaansch Seen oder an Steden, woneem Damp utstött warrt, geevt ok Informatschonen, wenn in en Vulkan wat vör sik geiht.^[4] Annere eerdphysikaalsche Methoden sünd to’n Bispeel de Gravimetrie, de groff wat över den binneren Opbo vertellt, as ok magneetsche un eerdelektrische Ünersöken, de wat över magneetsche Anomalien in’n Ünnergrund oder den elektrischen Wedderstand vun’n Bodden verkloort.^[4]

Wietere cheemsche Ünnersöken oder de Analyys vun de Stratigraphie vun Tephralagen un Lavaströöm sünd weniger intressant bi’t Vörrutseggen vun vulkaansche Aktivität, geevt aver Informatschonen över de Historie vun een Vulkan, un woans he sik in de verleden Tiet entwickelt hett.^[1]

• Antoine Lacroix (1863-1948)
• Maurice Krafft (1946-1991)
• Katia Krafft (1942-1991)
• David A. Johnston (1949-1980)
• Hans-Ulrich Schmincke (* 1937)

1. ↑ ^{a b c} Robert Decker and Barbara Decker, Volcanoes, 4th ed., W. H. Freeman, 2005, ISBN 0-7167-8929-9
2. ↑ Bartel, B., 2002. Magma dynamics at Taal Volcano, Philippines from continuous GPS measurements. Master's Thesis, Department of Geological Sciences, Indiana University, Bloomington, Indiana
3. ↑ Galgana et al., 2007, Analysis of crustal deformation in Luzon, Philippines using geodetic observations and earthquake focal mechanisms, Tectonophysics 432 (2007) 63–87 http://ees2.geo.rpi.edu/rob/pdf/2007_galgana_tectono.pdf
4. ↑ ^{a b} Peter Francis and Clive Oppenheimer, Volcanoes, Oxford University Press, USA 2003, 2nd ed., ISBN 0-19-925469-9