Letusan gusi-lelangit tak bersuara
Letusan gusi-lelangit tak bersuara ialah sejenis bunyi konsonan yang terdapat dalam sebilangan bahasa lisan, dilambangkan oleh aksara ʨ dalam Abjad Fonetik Antarabangsa (IPA) dan ts\ dalam X-SAMPA.
| Nombor AFA | 215 |
|---|---|
| Pengekodan | |
| X-SAMPA | ts\ |
| Sampel audio | |
Ciri-ciri
suntingCiri-ciri letusan gusi-lelangit tak bersuara:
- Cara artikulasinya adalah letusan sibilan, iaitu dihasilkan mula-mulanya dengan menghalang arus udara sepenuhnya, kemudian mengarahkannya melalui alur pada lidah hingga ke hujung tajam gigi, menimbulkan gelora yang kuat.
- Daerah artikuasinya adalah gusi-lelangit, iaitu konsonan belakang gusi laminal yang dipalatalkan, yang disebut dengan bahagian hadapan lidah di belakang batas gusi, sambil bahagian tengah lidah dinaikkan ke arah lelangit.
- Jenis pembunyiannya adalah tak bersuara, iaitu dihasilkan tanpa menggetarkan pita vokal.
- Ini ialah satu konsonan lisan, iaitu udara dibenarkan keluar melalui mulut.
- Ini ialah satu konsonan tengah, iaitu dihasilkan dengan membenarkan arus udara mengalir melalui tengah lidah dan bukan sisinya.
- Mekanisme arus udaranya adalah egresif pulmonik, iaitu disebut dengan menolak udara keluar dari paru-paru melalui saluran vokal, dan bukannya dari glotis atau mulut.
Contoh
sunting| Bahasa | Perkataan | IPA | Erti | Catatan | |
|---|---|---|---|---|---|
| Catalonia[1] | [[[Ortografi bahasa Catalonia|fletxa]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [ˈflet.tɕə] | 'anak panah' | Rujuk fonologi bahasa Catalonia | |
| Cina | Mandarin | [[[Aksara Cina|北京]]] Error: {{Lang}}: teg bahasa tidak diiktiraf: zh-cmn-Hani (bantuan)/[[[Hanyu Pinyin|Běijīng]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [peɪ˨˩ t͡ɕiŋ˥] | 'Beijing' | Dibezakan dengan bentuk berhembus. Rujuk fonologi bahasa Mandarin |
| Croatia | [[[Abjad Croatia|ići]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [it͡ɕi] | 'pergi' | ||
| Jepun | 知人/[[[Perumian bahasa Jepun|chijin]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [t͡ɕid͡ʑĩɴ] | 'kenalan' | Rujuk fonologi bahasa Jepun | |
| Korea | 잘/[[[Perumian Semakan Bahasa Korea|jal]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [t͡ɕal] | 'betul-betul' | Rujuk fonologi bahasa Korea | |
| Poland[2] | [[[Ortografi bahasa Poland|ćma]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [t͡ɕma] | 'rama-rama' | Rujuk fonologi bahasa Poland | |
| Rusia | чуть | [t͡ɕʉtʲ] | 'nyaris' | Rujuk fonologi bahasa Rusia | |
| Serbia | Ловћен/[[[Abjad Rumi|Lovćen]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [loʋt͡ɕen] | 'Lovćen' | ||
| Thai[3] | [[[Abjad Thai|ฉัน]]] Error: {{Lang}}: aksara: thai tidak disokong untuk kod: th (bantuan) | [tɕʰǎn] | 'aku' | ||
| Vietnam | cha | [t͡ɕa] | 'ayah' | Rujuk fonologi bahasa Vietnam | |
| Yi | ꏢ/[[[Tulisan Yi|ji]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [t͡ɕi˧] | 'masam' | Bentuk tak berhembus | |
| ꏾ/[[[Tulisan Yi|qi]]] Error: {{Lang}}: teks mempunyai penanda italik (bantuan) | [t͡ɕʰi˧] | 'daun' | Bentuk berhembus | ||
Rujukan
sunting- ^ Wheeler (2005:12)
- ^ Jassem (2003:105)
- ^ Tingsabadh & Abramson (1993:24)
Bibliografi
sunting- Jassem, Wiktor (2003), "Polish", Journal of the International Phonetic Association, 33 (1): 103–107, doi:10.1017/S0025100303001191
- Tingsabadh, M.R. Kalaya; Abramson, Arthur S. (1993), "Thai", Journal of the International Phonetic Association, 23 (1): 24–26, doi:10.1017/S0025100300004746
- Wheeler, Max W (2005), The Phonology Of Catalan, Oxford: Oxford University Press, ISBN 0199258147