मूर्तिशास्त्र

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

शिल्प, वास्तू व चित्र या तीनही कलांच्या अभ्यासाला मूर्तिशास्त्र म्हंटले जाऊ शकते. शिल्पकला हा मूर्तिशास्त्राचा भाग आहे. तसेच शिल्पकला व मंदिर स्थापत्य यांचा जवळचा संबंध आहे.

इतिहास

जागतिक

मूर्तिशास्त्राचा इतिहास हा बराच प्राचीन आहे. ग्रीक कलाकारांनी प्राथमिकपणे शरीरशास्त्राचा अभ्यास करून वास्तववादी मूर्ती घडवायला सुरुवात केली.. त्या आधी इजिप्त येथील संस्कृतीचे पुरावे आढळून येतात.

भारत

मौर्य साम्राज्य भारतात असताना इसवी सन पूर्व ४थ्या शतकापासून भारतात मूर्ती बनवायला सुरुवात झाली.

राष्ट्रकूट व यादव या सत्तांच्या काळात भारतात मूर्तिघडण शास्त्रात प्रगती झाली. बौद्ध काळात या शास्त्राची विशेष भरभराट झाली.

तज्‍ज्ञ

डॉ. गो.बं. देगलूरकर हे मूर्तिशास्त्राचे अभ्यासक आहेत. त्यांनी मराठवाड्यातली अन्वा, निलंगा आणि औंढा नागनाथ येथील अनेक मंदिरांतील मूर्तींचा खास अभ्यास केला आहे.

हे सुद्धा पहा

मूर्तिशास्त्रावरील पुस्तके

भारतीय मूर्तिशास्त्र (नीळकंठ जोशी)
मराठवाड्यातील देवतांची रूपे (प्रा. डॉ. किरण देशमुख)

बाह्य दुवे

ब च सं सामाजिकशास्त्राच्या कला शाखा
इतिहास	पुराभिलेखशास्त्र • नाणकशास्त्र • ननाणेशास्त्र • वस्तुसंग्रहालयशास्त्र • भारतविद्या • हस्तलिखितशास्त्र • शिलालेखशास्त्र • कालगणनाशास्त्र • पुरातत्त्वशास्त्र • सागरी पुरातत्त्वशास्त्र • मानववंशशास्त्र • भूगर्भशास्त्र • मूर्तिशास्त्र • शिल्पशास्त्र • स्थापत्यशास्त्र • पुराणवस्तूसंशोधन • उत्खननशास्त्र
भाषाशास्त्र	तात्विकभाषाशास्त्र • वर्णनात्मक भाषाशास्त्र • उपयोजित भाषाशास्त्र • भाषाशास्त्र
समाजशास्त्रे	समाजशास्त्र • अर्थशास्त्र • राज्यशास्त्र • प्रशासनशास्त्र
इतर	संगीतशास्त्र • नाट्यशास्त्र •