അന്തഃപുരം

കൗടില്യന്റെ അർഥശാസ്ത്രത്തിൽ രാജധാനി മുഴുവൻ തന്നെ അന്തഃപുരം എന്ന ശബ്ദത്തിൽ ഒതുങ്ങിയിരിക്കുന്നതായിക്കാണാം. അദ്ദേഹത്തിന്റെ അഭിപ്രായം ഇപ്രകാരം സംഗ്രഹിക്കാം:

അന്തഃപുരത്തിന് കോട്ടയും കിടങ്ങുകളും ഉണ്ടായിരിക്കണം. അത് അനേക കക്ഷ്യകളാൽ പരിവൃതമായിരിക്കണം. പൃഷ്ഠഭാഗത്തുള്ള കക്ഷ്യാവിഭാഗത്തിൽ സ്ത്രീ നിവേശം, ഗർഭിണികളുടെ ആസ്ഥാനം, ഉദ്യാനം, ജലാശയം എന്നിവയുണ്ടാകണം. അതിന്റെ ബഹിർഭാഗത്ത് കന്യകാപുരവും കുമാരപുരവും ഉണ്ടായിരിക്കണം. പുരോഭാഗത്തുള്ള കക്ഷ്യാവിഭാഗത്തിൽ അലങ്കാരഗൃഹം, ആസ്ഥാനമണ്ഡപം, യുവരാജാവിന്റെ ഇരിപ്പിടം, അധ്യക്ഷസ്ഥാനം എന്നിവ നിർമ്മിക്കണം. എല്ലാ കക്ഷ്യകളുടേയും മധ്യത്തിൽ അന്തഃപുരാധികൃതന്റെ സൈന്യം കാവൽ നിൽക്കണം. ഉദ്ദേശം എൺപതു വയസ്സു കഴിഞ്ഞ പുരുഷൻമാർ, അമ്പതു കഴിഞ്ഞ സ്ത്രീകൾ, വർഷവരൻ (ഷണ്ഡൻ) എന്നിവരായിരിക്കണം അന്തഃപുരങ്ങളിൽ പെരുമാറുന്നവർ.

കന്യകമാർമാത്രം പെരുമാറുന്ന ഗൃഹത്തിന് കന്യാന്തഃപുരം എന്ന പേര് നൈഷധീയചരിതത്തിൽ ഉപയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്. അന്തഃപുരങ്ങൾ എന്ന വാക്കിനു രാജഭാര്യമാർ എന്ന അർഥവും ഉണ്ട്.

• http://longpenisworld.com/harems_1.html Archived 2011-08-03 at the Wayback Machine.
• http://www.infoplease.com/ce6/society/A0822719.html
• http://www.orientalist-art.org.uk/harem.html Archived 2007-02-07 at the Wayback Machine.