Преглед на кодот на Никта

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:

Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.

Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025

Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.

Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.

Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.

Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.

{{Infobox Greek deity
| Image   = William-Adolphe Bouguereau (1825-1905) - La Nuit (1883).jpg
| Caption =
| Name    = Никта<br>Νύξ 
| God_of  = '''Ноќ''' 
| Abode   =
| Symbol  = 
| Consort = [[Ереб (митологија)|Ереб]]
| Parents = [[Хаос (митологија)|Хаос]]
| Siblings= [[Ереб (митологија)|Ереб]], [[Геја (митологија)|Геја]], [[Тартар (митологија)|Тартар]] и [[Ерос (митологија)|Ерос]]
| Children= [[#Потомство|погл. во текстот]]
| Mount   =
| Roman_equivalent = Нокс
}}

'''Никта''' ({{lang-grc|Νύξ}}; {{lang-la|Nox}}, „ноќ“) — [[старогрчка митологија|старогрчка божица]] (или персонификација) на [[ноќ]]та. Таа припаѓа на [[старогрчки исконски богови|првата генерација божества]]. Ретко се појавува во митовите, но е сметана за исклучително убава и моќна. Имала свое пророчиште (храм) во акрополата на Мегара, а нејзината статуа се наоѓа во [[Храм на Артемида во Ефес|Храмот на Артемида во Ефес]]. 

== Митологија ==
=== Хесиод ===
Според [[Хесиод]]овата ''Теогонија'', Никта се создала од [[Хаос (митологија)|Хаос]] и имала бројно потомство. Со [[Ереб (митологија)|Ереб]], богот на вечната темнина ги имала [[Етер (митологија)|Етер]], вечната светлина, рајот, и [[Хемера (митологија)|Хемера]], денот<ref>Хесиод, ''Теогонија'' [http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Hes.+Th.+124 124&ndash;125]; Ганц, стр. 4.</ref>. 

Кога титанот [[Крон (митологија)|Крон]] го осакатил својот татко [[Уран (митологија)|Уран]], и му ја презел власта, Никта многу се разлутила и од бес ги родила, по пат на [[партеногенеза]]: [[Мом (митологија)|Мом]] (вината, критиката), [[Морос (митологија)|Морос]] (судбината, проклетството), [[Танат (митологија)|Танат]] (смртта), [[Хипнос]] (сонот), [[Харон (митологија)|Харон]], [[Онеири (митологија)|Онеирите]] (сништата), [[Хеспериди (митологија)|Хесперидите]] (вечерите), [[Кери (митологија)|Керите]] (насилнaта смрт), [[Мојри (митологија)|Мојрите]] (судбината), [[Немезида (митологија)|Немезида]] (одмаздата), [[Апата (митологија)|Апата]] (измамата), [[Филота (митологија)|Филота]] (дружењето, нежноста), [[Герас (митологија)|Герас]] (староста) и [[Ерида (митологија)|Ерида]] (караницата, раздорот).

Хесиод во својот опис на [[Тартар (митологија)|Тартарот]] вели дека кога Никта вле��ува таму, Хемера излегува, и обратно. 

=== Хомер ===
Во четиринаесеттата книга на [[Хомер]]овата ''[[Илијада]]'', [[Хипнос]], богот на спиењето, синот на Никта, ја потсeтува [[Хера]] на старата услуга, кога побарала да го заспие [[Зевс]]. Тој веќе еднаш го заспал Зевс по барање на Хера за да му наштети на син му Херакле. Зевс бил толку лут што сакал да го фрли Хипнос во морето, но тој избегал кај мајка си Никта да го заштити. После тоа, Хипнос ретко се осмелувал да го вознемирува Зевс бидејќи се плашел од него и секогаш трчал кај мајка си. 

===Орфеј===
Никта имала уште поголема улога во песните што му се припишуваат на [[Орфеј]]. Во нив Никта, а не Хаос, е првото божество. Таа живее во пештера од каде ги извршува своите пророштва. Пред пештерата [[Адрастеја (митологија)|Адрастеја]] силно удира во тапани и чинели тресејќи го целиот космос во естатичен танц, во ритам на баењата на Никта. Необичниот хермафродит [[Фан (митологија)|Фан]] е дете или татко на Никта. 

== Потомство ==
[[File:Arte romana, statuetta di nyx o selene, I secolo ac.JPG|мини|десно|upright|Бронзена статуа на Никта (или [[Селена]]) од римско време]]
[[File:Paris psaulter gr139 fol435v.png|thumb|Никта претставена во X век во Парискиот псалтир, до пророкот Исаија]]
* Со [[Ереб (митологија)|Ереб]] (богот на темнината) ги имала децата: 
** [[Етер (митологија)|Етер]], вечната светлина, рајот, воздух на Боговите; 
** [[Харон]], возачот на чамецот во подземниот свет [[Ад]];
** [[Епифрон]], разборитост, внимание<
** [[Хемера (митологија)|Хемера]], денот;
** [[Морос (митологија)|Морос]], проклетството, судбината ([[Хесиод]] смета дека Никта го родила Морос партеногено, а [[Цицерон]] и [[Хигин]] дека татко му е Ереб)<
** [[Немезида (митологија)|Немезида]], одмаздата (Хесиод и [[Павзанија]] сметаат дека е родена партеногено, Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб, а други, пак, за татко ги наведуваат [[Океан (митологија)|Океан]] или [[Зевс]])<
** [[Стикс]], омразата (Само Хигин за нејзини родители ги смета Никта и Ереб, а сите останати извори Океан и [[Тетија (митологија)|Тетија]]).

* Деца родени [[Партеногенеза|партеногено]]:
** [[Ахлис]], магла на смртта<<ref>[http://www.theoi.com/Daimon/Akhlys.html Ахлис], проект Теои: „Веројатно, но никаде не е запишано“</ref>
** [[Апата (митологија)|Апата]], измамата (Хесиод смета дека Апата е зачната партеногено, а Цицерон за татко го смета Ереб); 
** [[Ерида (митологија)|Ерида]], караницата, раздорот, (само Хесиод вели дека Никта партеногено ја родила Ерида; Хигин за татко го наведува Ереб; Хомер, дека родители ѝ се [[Зевс]] и [[Хера]], а брат близнак [[Арес]]);
** [[Еринии]]те; (Есхил, Виргилиј и Овидиј сметаат дека Никта партеногено ги родила Ериниите; Хесиод и Бакхилид сметаат дека ги родила Геја која била оплодена од Урановата крв; во [[Орфеј|Орфичките]] химни нивни родители се [[Ад]] и [[Персефона]]);
** [[Герас (митологија)|Герас]], староста (Хесиод; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереба);
** [[Хеспериди (митологија)|Хесперидите]], самрак, вечер, (Хесиод; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб; Диодор го спомнува Атлас);
** [[Кери (митологија)|Керите]], насилнaта смрт (Хесиод; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб);
** [[Мојри (митологија)|Мојрите]], судбината (различни извори за родители на Мојрите ги наведуваат: Никта; Никта и Ереб; Никта и Крон, Ананка, Хаос, Океан и Геја, Зевс и Темида); 
** [[Мом (митологија)|Мом]], вината, критиката, исмејувањето (Хесиод; а Хигин за татко го смета Ереб);
** [[Езис]], сиромаштија, беда (Хесиод; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб);
** [[Онеири (митологија)|Онеирите]], сништата (Хесиод и Сафо; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб; Овидиј ги смета за деца на Хипнос);
** [[Танат (митологија)|Танат]], смртта (Хомер, Хесиод, Павзаниј и Сенека; а Хигин и Цицерон за татко го сметаат Ереб);
** [[Фан (митологија)|Фан]] (постојат разни варијанти: дека Фан е татко на Никта, брат, сопруг или син; други извори пак како негови родители ги наведуваат Крон и Ананка, Хидрос и Геја, Порос и Пенија); 
** [[Филота (митологија)|Филота]], дружењето, нежноста (Хесиод; а Цицерон и Хигин за татко го сметаат Ереб);
** [[Хипнос]], сонот (Хомер, Хесиод, Павзаниј и Сенека; а Хигин и Цицерон за татко го сметаат Ереб).

* Со [[Уран (митологија)|Уран]], небото:
** [[Лиса (митологија)|Лиса]], бесот (Еврипид смета дека Лиса ја родила Никта која била оплодена од крвта на Уран, додека Хигин како нејзини родители ги наведува Етер и Геја).

== Култ ==
Во антиката Никта не била почитувана и во нејзина чест не се граделе храмови, освен храмот во акрополата на Мегара (според Павзаниј)<ref>Pausanias 1.40.1).</ref> Почесто, таа била во позадината, како на пример, во [[Храм на Артемида во Ефес|Храмот на Артемида во Ефес]] има и нејзина скулптура<ref>[http://www.perseus.tufts.edu/hopper/text?doc=Paus.%2010.38.6&lang=original Pausanias, 10.38.6], trans. Jones and Ormerod, 1918, from perseus.org.</ref>. Кога го сликале нејзиниот лик ја претставувале како замислена жена прекриена со темна облека. 
Ваквиот лик на Никта го има на релјефите на вазните, како и на надгробните споменици. Нејзин најпознат приказ е на [[Зевс]]овиот олтар од [[Пергам]] (180 - 160 година пред нашата ера) кој денес се чува во берлинскиот музеј. 

Како алегориски лик Никта оживеала на платната на сликарите од ренесансата и барокот. 

== Поврзано ==
* [[Никта (месечина)|Никта]] — месечина на Плутон наречена по митската личност

== Наводи ==
{{наводи}}

==Литература==
* [[Аристофан]], ''Птици''
*Gantz, Early Greek Myth: A Guide to Literary and Artistic Sources, Johns Hopkins University Press, 1996, Two volumes: ISBN 978-0-8018-5360-9 (Vol. 1), ISBN 978-0-8018-5362-3 (Vol. 2).
* Grimal, Pierre, The Dictionary of Classical Mythology, Wiley-Blackwell, 1996, ISBN 978-0-631-20102-1. "Nyx" p. 314
* Hesiod, Theogony, in The Homeric Hymns and Homerica with an English Translation by Hugh G. Evelyn-White, Cambridge, MA.,Harvard University Press; London, William Heinemann Ltd. 1914.
* Otto Kern ed., Orphicorum Fragmenta.
* Павзанија, Описи на Грција.
* Simmons, Olympos.
* Smith, William; Dictionary of Greek and Roman Biography and Mythology, London (1873). "Nyx" 

==Надворешни врски==
{{Ризница|Nyx|Никта}}

* [http://www.theoi.com/Protogenos/Nyx.html Никта на Theoi.com]
{{грчка митологија}}

[[Категорија:Старогрчки божици]]
[[Категорија:Божества на ноќта]]
[[Категорија:Божества на подземјето]]

Предлошки на страницава:

Предлошка:Infobox Greek deity (уреди)
Предлошка:Lang-grc (уреди)
Предлошка:Lang-la (уреди)
Предлошка:Navbox (уреди)
Предлошка:Side box (уреди)
Предлошка:Sister project (уреди)
Предлошка:· (преглед на кодот) (заштитен)
Предлошка:Јаз (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:ЈазикИме (уреди)
Предлошка:Братски проект (уреди)
Предлошка:Главен-друг (уреди)
Предлошка:Грчка митологија (уреди)
Предлошка:Инфокутија (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:Инфокутија Божество (уреди)
Предлошка:Навкутија (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:Наводи (уреди)
Предлошка:Предлошка-друго (уреди)
Предлошка:Ризница (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:Старогрчка митологија (уреди)
Предлошка:Страничник (уреди)
Модул:Arguments (уреди)
Модул:Check for unknown parameters (уреди)
Модул:Infobox (уреди)
Модул:InfoboxImage (уреди)
Модул:Navbar (уреди)
Модул:Navbox (уреди)
Модул:Side box (уреди)
Модул:Yesno (уреди)

Назад на Никта.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Никта“