Преглед на кодот на Климатско инженерство

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:
Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.
Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.
Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025
Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.
Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.
Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.
Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.
'''Климатско инженерство''', најчесто '''геоинженерство''' — интервенција во [[Климатски систем|климатскиот систем]] на [[Земја (планета)|Земја]]та.<ref name=":3">{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/436232805|title=Geoengineering the climate : science, governance and uncertainty|date=2009|publisher=Royal Society|others=Royal Society|isbn=9780854037735|location=London|oclc=436232805|access-date=2021-06-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20200607212213/https://www.worldcat.org/title/geoengineering-the-climate-science-governance-and-uncertainty/oclc/436232805|archive-date=2020-06-07}}</ref> Главната категорија на климатско инженерство е [[сончево геоинженеринство|сончевото геоинженерство]] или [[Управување со сончевото зрачење|управувањето со сончевото зрачење]]. Сончевото геоинженерство, или модификацијата на сончевото зрачење, би рефлектирал дел од сончевата светлина (сончево зрачење) назад во вселената за да ги ограничи или поништи [[Глобално затоплување|климатските промени]] предизвикани од човекот.

Отстранувањето на јаглерод диоксид (CDR), практиката на намерно намалување на количината на {{CO2}} во атмосферата, често погрешно се класифицира со сончевото геоинженерство како форма на климатско инженерство и се претпоставува дека е суштински ризично.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/1090146918|title=Negative emissions technologies and reliable sequestration : a research agenda|date=2019|others=Engineering, and Medicine. Committee on Developing a Research Agenda for Carbon Dioxide Removal and Reliable Sequestration National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Division on Earth and Life Studies. Board on Atmospheric Sciences and Climate National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Board on Energy and Environmental Systems National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Board on Agriculture and Natural Resources National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Board on Earth Sciences and Resources National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine. Board on Chemical Sciences and Technology National Academies of Sciences|isbn=978-0-309-48453-4|location=Washington, DC|oclc=1090146918}}</ref> Всушност, отстранувањето на јаглерод диоксид се однесува на основната причина за климатските промени и е дел од стратегиите за намалување на нето емисиите. [[Меѓувладин панел за климатски промени|Меѓувладиниот панел за климатски промени]] (IPCC) повеќе не се однесува на отстранувањето на јаглерод диоксид како подгрупа на климатско инженерство, туку ги користи термините ''управување со сончевото зрачење'' и ''отстранување на јаглерод диоксид'' одделно.<ref name="IPCC SR15 Glossary 2018">{{Harvnb|IPCC SR15 Glossary|2018}}</ref> Пристапите за климатско инженерство понекогаш се гледаат како потенцијални комплементарни опции за ограничување на климатските промени или нивните влијанија, заедно со намалувањето на [[Емисии на стакленички гасови|емисиите на стакленички гасови]] и [[Адаптација на глобалното затоплување|адаптацијата]].<ref name=":3"/> Научниците се согласуваат дека сончевото геоинженерство и отстранувањето на јаглерод диоксид не можат да го заменат намалувањето на емисиите. Имајќи предвид дека сите видови мерки за справување со климатските промени имаат економски, политички или физички ограничувања,<ref name="lenton09">{{Наведено списание|last=Lenton|first=T.M.|last2=Vaughan, N.E.|year=2009|title=The radiative forcing potential of different climate geoengineering options|url=http://www.atmos-chem-phys.net/9/5539/2009/acp-9-5539-2009.html|journal=[[Atmospheric Chemistry and Physics]]|volume=9|issue=15|pages=5539–5561|bibcode=2009ACP.....9.5539L|doi=10.5194/acp-9-5539-2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20191214043800/https://www.atmos-chem-phys.net/9/5539/2009/acp-9-5539-2009.html|archive-date=2019-12-14|access-date=2009-09-04|doi-access=free}}</ref><ref name="imeche09">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imeche.org/Libraries/Key_Themes/IMechEGeoengineeringReport.sflb.ashx|title=Geo-engineering{{Snd}} Giving us the time to act?|publisher=I Mech E|archive-url=https://web.archive.org/web/20110722191723/http://www.imeche.org/Libraries/Key_Themes/IMechEGeoengineeringReport.sflb.ashx|archive-date=2011-07-22|accessdate=2011-03-12}}</ref> некои пристапи од климатското инженерство на крајот може да се користат како дел од ансамблот на одговори, кои би можеле да имаат за цел обнова на климата.

Поради недоволно истражување <ref name=":0">{{Наведена книга|url=https://gwagner.com/books/geoengineering-the-gamble/|title=Geoengineering: the Gamble|last=Gernot Wagner|year=2021}}</ref> постојат големи несигурности во однос на делотворноста, несаканите ефекти и потенцијалните непредвидени последици. Повеќето експерти тврдат дека ризиците од таквите интервенции мора да се гледаат во контекст на ризиците од опасните климатски промени.<ref name="perspectives">{{Наведена книга|url=https://www.fni.no/doc&pdf/FNI-Climate-Policy-Perspectives-5.pdf|title=Climate Engineering{{Snd}} Avoiding Pandora's Box through Research and Governance.|last=Matthias Honegger|last2=Axel Michaelowa|last3=Sonja Butzengeiger-Geyer|publisher=Fridtjof Nansen Institute (FNI), Perspectives|year=2012|series=FNI Climate Policy Perspectives|access-date=2018-10-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20150906055338/https://www.fni.no/doc%26pdf/FNI-Climate-Policy-Perspectives-5.pdf|archive-date=2015-09-06}}</ref><ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://insideclimatenews.org/news/04102016/climate-change-removing-carbon-dioxide-air-james-hansen-2-degrees-paris-climate-agreement-global-warming|title=Removing CO2 From the Air Only Hope for Fixing Climate Change, New Study Says; Without 'negative emissions' to help return atmospheric {{CO2}} to 350 ppm, future generations could face costs that 'may become too heavy to bear,' paper says.|last=Zahra Hirji|date=October 6, 2016|work=insideclimatenews.org|publisher=[[InsideClimate News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20191117214634/https://insideclimatenews.org/news/04102016/climate-change-removing-carbon-dioxide-air-james-hansen-2-degrees-paris-climate-agreement-global-warming|archive-date=November 17, 2019|accessdate=October 7, 2016}}</ref> Интервенциите во големи размери може да имаат поголем ризик од нарушување на природните системи, што резултира со дилема дека оние пристапи кои би можеле да се покажат како многу исплатливи во справувањето со екстремниот климатски ризик, самите може да предизвикаат значителен ризик.<ref name="perspectives" /> Некои сугерираат дека концептот за инженерство на климата може да го намали политичкиот и јавниот притисок за намалување на емисиите, што би можело да ги влоши севкупните климатски ризици; други тврдат дека заканата од климатското инженерство може да поттикне намалување на емисиите.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.irgc.org/geoengineering|title=Geoengineering|year=2009|publisher=[[International Risk Governance Council]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20091203132630/http://www.irgc.org/geoengineering|archive-date=2009-12-03|accessdate=2009-10-07}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Reynolds|first=Jesse|date=2015-08-01|title=A critical examination of the climate engineering moral hazard and risk compensation concern|journal=The Anthropocene Review|volume=2|issue=2|pages=174–191|doi=10.1177/2053019614554304|issn=2053-0196}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Morrow|first=David R.|date=2014-12-28|title=Ethical aspects of the mitigation obstruction argument against climate engineering research|journal=Philosophical Transactions of the Royal Society of London A: Mathematical, Physical and Engineering Sciences|volume=372|issue=2031|pages=20140062|bibcode=2014RSPTA.37240062M|doi=10.1098/rsta.2014.0062|issn=1364-503X|pmid=25404676|doi-access=free}}</ref>

== Дефиниција ==
Од 2018 година, термините „''климатско инженерство''“ и „''геоинженерство''“ не се користат од [[Меѓувладин панел за климатски промени|Меѓувладиниот панел за климатски промени]].<ref name="IPCC SR15 Glossary 2018"/> Според климатскиот економист Гернот Вагнер, поимот „геоинженерство“ е „''во голема мера артефакт и резултат на термините честа употреба во популарниот дискурс''“ и „''толку нејасно и сеопфатно што изгуби многу значење''“.<ref name=":0"/>

== Сончево геоинженерство ==
[[Податотека:SPICE_SRM_overview.jpg|алт=refer to caption and image description|десно|мини|320x320пкс| Предложен сончево геоинженерство со помош на врзан балон за инјектирање на сулфатни аеросоли во стратосферата.]]
Сончевото геоинженерство би ја одвратил сончевата светлина подалеку од Земјата или со зголемување на рефлексивноста ([[албедо]]) на атмосферата или на површината на Земјата. Овие методи не се замена за [[ублажување на климатските промени]] бидејќи тие нема да ги намалат концентрациите на [[стакленички гасови]] во [[атмосфера]]та и на тој начин нема да се однесуваат на закиселувањето на [[Закиселување на океаните|океаните]] предизвикано од [[јаглерод диоксид]].<ref>{{Наведена книга|url=https://www.nap.edu/catalog/18988/climate-intervention-reflecting-sunlight-to-cool-earth|title=Climate Intervention: Reflecting Sunlight to Cool Earth|last=NASEM|date=2015|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-31482-4|language=en|doi=10.17226/18988|access-date=2018-08-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20191214192318/http://www.nap.edu/catalog.php?record_id=18988|archive-date=2019-12-14}}</ref> Општо земено, проектите за сончево геоинженерство во моментов изгледаат способни да стапат на сила брзо и реверзибилни во нивните директни климатски ефекти. Националната академија на науките, инженерството и медицината на САД во извештајот од 2021 година наведува: „''Достапното истражување покажува дека SG може да ги намали температурите на површината и потенцијално да ги подобри некои ризици од климатските промени (на пр., за да се избегне преминување на критичните климатски „свртни точки“; да се намалат штетните влијанија од временските екстреми''.“ <ref name=":02">{{Наведена книга|url=https://www.nap.edu/catalog/25762/reflecting-sunlight-recommendations-for-solar-geoengineering-research-and-research-governance|title=Reflecting Sunlight: Recommendations for Solar Geoengineering Research and Research Governance|last=National Academies of Sciences|first=Engineering|date=2021-03-25|isbn=978-0-309-67605-2|language=en|doi=10.17226/25762|access-date=2021-04-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20210417055338/https://www.nap.edu/catalog/25762/reflecting-sunlight-recommendations-for-solar-geoengineering-research-and-research-governance|archive-date=2021-04-17}}</ref>

Методите на сончево геоинженерство може да вклучуваат:

* Стратосферска аеросол инјекција, во која мали честички би биле инјектирани во горната атмосфера;
* [[Модификација на рефлексивноста на облакот|Осветлување на морските облаци]], што би испрскало фина [[морска вода]] за да ги избели облаците и со тоа да ја зголеми рефлексивноста на облакот; и
* Разредување на цирусниот облак, што строго не е сончево геоинженерство, но споделува многу физички и особено управувачки одлики како и другите методи.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.nap.edu/catalog/25762|title=Reflecting Sunlight: Recommendations for Solar Geoengineering Research and Research Governance|last=Committee on Developing a Research Agenda and Research Governance Approaches for Climate Intervention Strategies that Reflect Sunlight to Cool Earth|last2=Board on Atmospheric Sciences and Climate|last3=Committee on Science, Technology, and Law|last4=Division on Earth and Life Studies|last5=Policy and Global Affairs|last6=National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|date=2021-05-28|publisher=National Academies Press|isbn=978-0-309-67605-2|location=Washington, D.C.|doi=10.17226/25762}}</ref>

Сончевото геоинженерство бара релативно голема имплементација со цел да влијае на климата на Земјата. Најмалку скапите предлози се проценуваат на десетици милијарди американски долари годишно како директни трошоци за распоредување.<ref name="Climate Intervention">{{Наведена книга|title=Climate Intervention: Reflecting Sunlight to Cool Earth|last=National Research Council<!--|last2 = Impacts|first2 = Committee on Geoengineering Climate: Technical Evaluation Discussion of|last3 = Division On Earth And Life Studies|first3 = National Research Council (U.S.)|last4 = Ocean Studies Board|first4 = National Research Council (U.S.)|last5 = Climate|first5 = Board on Atmospheric Sciences-->|date=2017|publisher=The National Academies Press|isbn=978-0-309-31482-4|doi=10.17226/18988}} Ebook: {{ISBN|978-0-309-31485-5}}.</ref> Ова е доволно ниско за да може да биде во интерес на неколку поединечни земји еднострано да ги спроведат. Сончевото геоинженерство може да претставува нови значителни ризици како што се регионалните климатски нарушувања.

== Прашања ==

=== Морална опасност или компензација на ризик ===
Постоењето на такви техники може да го намали политичкиот и социјалниот поттик за намалување на емисиите на јаглерод.<ref name="Extreme action guardian">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/environment/2008/sep/01/climatechange.scienceofclimatechange2|title=Extreme and risky action the only way to tackle global warming, say scientists|last=Adam|first=David|date=1 September 2008|work=The Guardian|access-date=2009-05-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190806230902/https://www.theguardian.com/environment/2008/sep/01/climatechange.scienceofclimatechange2|archive-date=2019-08-06}}</ref> Ова генерално се нарекува потенцијална [[Морален ризик|морална опасност]], иако компензацијата за ризик може да биде попрецизен термин. Оваа загриженост предизвикува многу еколошки групи и активисти да не сакаат да се залагаат или дискутираат за климатско инженерство поради страв од намалување на императивот за намалување на емисиите на стакленички гасови.<ref name="Moral hazard">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.celsias.com/article/geo-engineering-a-moral-hazard/|title=Geo-Engineering{{Snd}} a Moral Hazard|date=14 November 2007|publisher=celsias.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20110114085045/http://www.celsias.com/article/geo-engineering-a-moral-hazard/|archive-date=14 January 2011|accessdate=9 September 2010}}</ref> Сепак, неколку истражувања на јавното мислење и фокус групи откриле докази или за тврдењата за желбата да се зголемат намалувањата на емисиите наспроти климатското инженерство, или за без ефект.<ref>{{Наведено списание|last=Mercer|first=A M|last2=Keith|first2=D W|last3=Sharp|first3=J D|date=2011-12-01|title=Public understanding of solar radiation management{{Snd}} IOPscience|url=https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/12763597/53098873.pdf?sequence=1|journal=Environmental Research Letters|volume=6|issue=4|pages=044006|bibcode=2011ERL.....6d4006M|doi=10.1088/1748-9326/6/4/044006|archive-url=https://web.archive.org/web/20190331144301/https://dash.harvard.edu/bitstream/handle/1/12763597/53098873.pdf?sequence=1|archive-date=2019-03-31|access-date=2019-09-04|doi-access=free}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Kahan|first=Dan M.|last2=Jenkins-Smith|first2=Hank|last3=Tarantola|first3=Tor|last4=Silva|first4=Carol L.|last5=Braman|first5=Donald|date=2015-03-01|title=Geoengineering and Climate Change Polarization Testing a Two-Channel Model of Science Communication|journal=The Annals of the American Academy of Political and Social Science|volume=658|issue=1|pages=192–222|doi=10.1177/0002716214559002|issn=0002-7162}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Wibeck|first=Victoria|last2=Hansson|first2=Anders|last3=Anshelm|first3=Jonas|date=2015-05-01|title=Questioning the technological fix to climate change{{Snd}} Lay sense-making of geoengineering in Sweden|url=http://urn.kb.se/resolve?urn=urn:nbn:se:liu:diva-119732|journal=Energy Research & Social Science|volume=7|pages=23–30|doi=10.1016/j.erss.2015.03.001}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Merk|first=Christine|last2=Pönitzsch|first2=Gert|last3=Kniebes|first3=Carola|last4=Rehdanz|first4=Katrin|last5=Schmidt|first5=Ulrich|date=2015-02-10|title=Exploring public perceptions of stratospheric sulfate injection|journal=Climatic Change|volume=130|issue=2|pages=299–312|bibcode=2015ClCh..130..299M|doi=10.1007/s10584-014-1317-7|issn=0165-0009}}</ref> Други работи за моделирање сугерираат дека изгледите за климатско инженерство всушност може да ја зголеми веројатноста за намалување на емисиите.<ref name="doi10.1007/s10584-011-0102-0">{{Наведено списание|last=Millard-Ball|first=A.|year=2011|title=The Tuvalu Syndrome|journal=Climatic Change|volume=110|issue=3–4|pages=1047–1066|doi=10.1007/s10584-011-0102-0}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Urpelainen|first=Johannes|date=2012-02-10|title=Geoengineering and global warming: a strategic perspective|journal=International Environmental Agreements: Politics, Law and Economics|volume=12|issue=4|pages=375–389|doi=10.1007/s10784-012-9167-0|issn=1567-9764}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Goeschl|first=Timo|last2=Heyen|first2=Daniel|last3=Moreno-Cruz|first3=Juan|date=2013-03-20|title=The Intergenerational Transfer of Solar Radiation Management Capabilities and Atmospheric Carbon Stocks|url=http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/14373/1/goeschl_heyen_moreno_cruz__2013_dp540.pdf|journal=Environmental and Resource Economics|volume=56|issue=1|pages=85–104|doi=10.1007/s10640-013-9647-x|issn=0924-6460|archive-url=https://web.archive.org/web/20201204163528/http://archiv.ub.uni-heidelberg.de/volltextserver/14373/1/goeschl_heyen_moreno_cruz__2013_dp540.pdf|archive-date=2020-12-04|access-date=2019-08-16}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Moreno-Cruz|first=Juan B.|date=2015-08-01|title=Mitigation and the geoengineering threat|journal=Resource and Energy Economics|volume=41|pages=248–263|doi=10.1016/j.reseneeco.2015.06.001}}</ref>

=== Политика ===
Некои еколошки организации (како што се Пријателите на Земјата <ref name="Extreme action guardian"/> и Гринпис <ref name="Geoengineering no solution">{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/environment/2008/sep/01/climatechange.scienceofclimatechange1|title=Geo-engineering is no solution to climate change|last=Parr|first=Doug|date=1 September 2008|work=Guardian Newspaper|access-date=2009-05-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20180820234933/https://www.theguardian.com/environment/2008/sep/01/climatechange.scienceofclimatechange1|archive-date=2018-08-20|location=London}}</ref>) не сакаат да го поддржат или да се спротивстават на сончевото геоинженерство, но честопати повеќе ги поддржуваат некои проекти за отстранување на јаглерод диоксид базирани на природата, како што се пошумување и обновување на [[тресет]]ите. Некои коментатори изгледаат суштински спротивставени. Групата ETC <ref name="ETC">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.etcgroup.org/issues/climate-geoengineering|title=Climate & Geoengineering|work=ETC Group|archive-url=https://web.archive.org/web/20180821031630/http://www.etcgroup.org/issues/climate-geoengineering|archive-date=2018-08-21|accessdate=2018-08-20}}</ref> повикала на мораториум на техниките за климатско инженерство.

Се тврди дека без оглед на економските, научните и техничките аспекти, тешкотијата да се постигне усогласена политичка акција за глобалното затоплување бара други пристапи.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/commentisfree/cifamerica/2008/dec/12/environment-climate-change-poznan|title=Let's get real on the environment|last=Appell|first=David|date=2008-12-12|work=The Guardian|access-date=2010-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20130905080720/http://www.theguardian.com/commentisfree/cifamerica/2008/dec/12/environment-climate-change-poznan|archive-date=2013-09-05|location=London}}</ref> Оние кои се залагаат за политичка целисходност велат дека тешкотијата да се постигнат значајни намалувања на емисиите <ref>{{Наведени вести|url=https://www.nytimes.com/2007/10/24/opinion/24caldiera.html?_r=2&ref=opinion&oref=slogin|title=How to Cool the Globe|last=Caldeira|first=Ken|date=2007-10-24|work=The New York Times|access-date=2010-03-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20130602214921/http://www.nytimes.com/2007/10/24/opinion/24caldiera.html?_r=2&ref=opinion&oref=slogin|archive-date=2013-06-02|author-link=Ken Caldeira}}</ref> и делотворниот неуспех на Протоколот од [[Кјото]] ги демонстрираат практичните тешкотии за постигнување намалување на емисиите на јаглерод диоксид со договор на [[меѓународната заедница]].<ref name="Extreme action guardian"/> Сепак, други укажуваат на поддршка за предлозите за климатско инженерство меѓу тинк-тенковите со историја на противење на намалувањата на емисиите како доказ дека, наместо климатското инженерство да биде решение за тешкотиите на намалувањето на емисиите, изгледите за климатско инженерство се користат како дел од аргумент за застој на намалувањето на емисиите на прво место.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.worldchanging.com/archives/009784.html|title=Evaluation + Tools + Best Practices: Geoengineering and the New Climate Denialism|publisher=Worldchanging|archive-url=https://web.archive.org/web/20120828195432/http://www.worldchanging.com/archives/009784.html|archive-date=2012-08-28|accessdate=2012-09-06}}</ref>

=== Етика и одговорност ===
Климатското инженерство би претставувало голем, намерен напор за модификација на климата. Тоа би се разликувало од активностите како што се согорувањето на фосилните горива, бидејќи тие ненамерно ја менуваат климата. Намерните климатски промени честопати се гледаат поинаку од морална гледна точка.<ref>{{Наведено списание|last=Bodansky|first=D|year=1996|title=May we engineer the climate?|journal=[[Climatic Change]]|volume=33|issue=3|pages=309–321|bibcode=1996ClCh...33..309B|doi=10.1007/bf00142579}}</ref>  Покренува прашања дали луѓето имаат право намерно да ја менуваат климата и под кои услови. На пример, може да има етичка разлика помеѓу климатското инженерство за да се минимизира глобалното затоплување и да се прави тоа за да се оптимизира климата. Понатаму, етичките аргументи често се соочуваат со поголеми размислувања за поглед на светот, вклучувајќи ги и индивидуалните и општествено-религиозните заложби. Ова може да имплицира дека дискусиите за климатско инженерство треба да се одразат на тоа како религиозните заложби можат да влијаат на дискурсот.<ref>{{Наведено списание|last=Clingerman|first=F.|last2=O'Brien|first2=K.|year=2014|title=Playing God: why religion belongs in the climate engineering debate|journal=[[Bulletin of the Atomic Scientists]]|volume=70|issue=3|pages=27–37|bibcode=2014BuAtS..70c..27C|doi=10.1177/0096340214531181}}</ref> За многу луѓе, религиозните верувања се клучни во дефинирањето на улогата на човечките суштества во поширокиот свет. Некои верски заедници би можеле да тврдат дека луѓето немаат одговорност во управувањето со климата, наместо да ги гледаат таквите светски системи како ексклузивен домен на Творецот. Спротивно на тоа, другите верски заедници може да ја гледаат човечката улога како „''управување''“ или добронамерно управување со светот.<ref>Clingerman, F. (2012) "Between Babel and Pelagius: Religion, Theology and Geoengineering," in Preston, C. (ed.), ''Engineering the Climate: The Ethics of Solar Radiation Management''. Lantham, MD: Lexington, pp. 201–219.</ref> Прашањето за етиката, исто така, се однесува на прашањата за одлучување за политиките. На пример, изборот на глобално договорена целна температура е значаен проблем во секој режим на управување со климатско инженерство, бидејќи различни земји или групи на интерес може да бараат различни глобални температури.<ref name="geoengineering_option">Victor, D. G., M. G. Morgan, J. Apt, J. Steinbruner, K. Ricke (2009) "The Geoengineering Option: A last resort against global warming?" ''[[Foreign Affairs]]'', March/April 2009</ref> 

Еден од помалку фокусираните аспекти на климатското инженерство е улогата што може да ја игра во глобалната нееднаквост (Environmental Justice). Емисиите се главно концентрирани во релативно малку компании.<ref>{{Наведени вести|url=https://www.theguardian.com/sustainable-business/2017/jul/10/100-fossil-fuel-companies-investors-responsible-71-global-emissions-cdp-study-climate-change|title=Just 100 companies responsible for 71% of global emissions, study says|last=Riley|first=Tess|date=2017-07-10|work=The Guardian|access-date=2021-02-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20210118063050/https://www.theguardian.com/sustainable-business/2017/jul/10/100-fossil-fuel-companies-investors-responsible-71-global-emissions-cdp-study-climate-change|archive-date=2021-01-18|language=en-GB|issn=0261-3077}}</ref> Нерешавајќи се на проблемот или менувајќи ги практиките за помалку емитирање, тие директно добиваат корист од штетата што ја предизвикуваат на климата. На сличен начин, побогатите нации имаат многу поголеми емисии од нивните посиромашни колеги. Сепак, посиромашните нации се тие кои нема да можат да ги платат скапите такси за [[Адаптација на глобалното затоплување|адаптација]] и [[Ублажување на климатските промени|ублажување]] потребни за да се соочат со предизвиците на климатските промени. Едноставно кажано, богатите нации имаат најмногу да дадат, а посиромашните имаат најмногу да изгубат. Климатското инженерство има потенцијал да се справи со нееднаквоста со ставање на товарот на оние кои имаат корист од емисиите наместо да го делат товарот со оние кои имаат мала одговорност и кои се осудени да страдаат најмногу.<ref>{{Наведено списание|last=Harding|first=Anthony R.|last2=Ricke|first2=Katharine|last3=Heyen|first3=Daniel|last4=MacMartin|first4=Douglas G.|last5=Moreno-Cruz|first5=Juan|date=2020-01-13|title=Climate econometric models indicate solar geoengineering would reduce inter-country income inequality|journal=Nature Communications|language=en|volume=11|issue=1|pages=227|bibcode=2020NatCo..11..227H|doi=10.1038/s41467-019-13957-x|issn=2041-1723|pmc=6957473|pmid=31932612|doi-access=free}}</ref>

=== Управување ===
Климатското инженерство отвора различни политички и економски прашања. Прашањата за управување кои го карактеризираат отстранувањето на [[јаглерод диоксид]] во споредба со сончевото геоинженерство се во голема мера различни. Како резултат на овие различни одлики, клучниот проблем со управувањето за отстранувањето на јаглерод диоксидот (како со намалувањето на емисиите) е да се осигури дека актерите ќе направат доволно од тоа додека клучното прашање за управување со сончевото геоинженерство се грижи актерите да не го прават тоа премногу рано или премногу.<ref>{{Наведено списание|last=Weitzman|first=Martin L.|year=2015|title=A Voting Architecture for the Governance of Free-Driver Externalities, with Application to Geoengineering|url=http://nrs.harvard.edu/urn-3:HUL.InstRepos:17368469|journal=The Scandinavian Journal of Economics|volume=117|issue=4|pages=1049–1068|doi=10.1111/sjoe.12120|archive-url=https://web.archive.org/web/20200609205824/https://dash.harvard.edu/handle/1/17368469|archive-date=2020-06-09|access-date=2019-01-30}}</ref>

Домашното и меѓународното владеење се разликуваат според предложениот метод за климатско инженерство. Во моментов нема универзално договорена рамка за регулирање на активностите или истражувањата за климатско инженерство. Научниците од училиштето Мартин на Универзитетот во [[Оксфордски универзитет|Оксфорд]] предложиле збир на доброволни принципи, кои може да ги водат истражувањето и употребата на климатското инженерство. Кратката верзија на „Оксфордските принципи“ <ref>{{Наведено списание|last=Rayner|first=S.|last2=Heyward|first2=C.|last3=Kruger|first3=T.|last4=Pidgeon|first4=N.|last5=Redgwell|first5=C.|last6=Savulescu|first6=J.|year=2013|title=The Oxford Principles|journal=Climatic Change|volume=121|issue=3|pages=499–512|bibcode=2013ClCh..121..499R|doi=10.1007/s10584-012-0675-2}}</ref> е:

* Принцип 1: Геоинженерството да се регулира како јавно добро.
* Принцип 2: Учество на јавноста во одлучувањето за геоинженерството
* Принцип 3: Откривање на геоинженерските истражувања и [[Отворен пристап|отворено објавување]] на резултатите
* Принцип 4: Независна проценка на влијанијата
* Принцип 5: Управување пред распоредување

Овие принципи се поддржани од Одборот за наука и технологија на Долниот дом на Обединетото Кралство за „'''Регулација на геоинженерството'''“,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.geoengineering.ox.ac.uk/oxford-principles/history/|title=Oxford Geoengineering Programme // History of the Oxford Principles|last=Oxford Geoengineering Programme|work=www.geoengineering.ox.ac.uk|archive-url=https://web.archive.org/web/20160304040635/http://www.geoengineering.ox.ac.uk/oxford-principles/history/|archive-date=2016-03-04|accessdate=2016-02-03}}</ref> и на нив се повикуваат авторите кои дискутираат за прашањето на управувањето.<ref name="economist.com">{{Наведени вести|url=https://www.economist.com/science-and-technology/2010/03/31/we-all-want-to-change-the-world|title=We all want to change the world|date=March 31, 2010|work=The Economist|access-date=October 19, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20191019142946/https://www.economist.com/science-and-technology/2010/03/31/we-all-want-to-change-the-world|archive-date=October 19, 2019}}</ref>

Меѓународната конференција на Асиломар за технологии за интервенција на климата била свикана за да се идентификуваат и развијат упатства за намалување на ризикот за експериментирање со климатски интервенции.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://climateresponsefund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=137&Itemid=81|title=Conference Home|publisher=Climateresponsefund.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20121016101517/http://climateresponsefund.org/index.php?option=com_content&view=article&id=137&Itemid=81|archive-date=2012-10-16|accessdate=2012-09-06}}</ref>

Страните на Конвенцијата за биолошка разновидност донеле три одлуки за она што тие го нарекуваат „''геоинженерство поврзано со климата''“. Одлуката во 2010 година ги повикала земјите да се воздржат од „''гео-инженерски активности поврзани со климата кои можат да влијаат на биолошката разновидност''“ додека тие не се регулираат, тие не се научно оправдани и не се разгледаат придружните ризици.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cbd.int/decision/cop/?id=12299|title=COP Decision|last=Unit|first=Biosafety|work=www.cbd.int|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210607152529/https://www.cbd.int/decision/cop/?id=12299|archive-date=2021-06-07|accessdate=2021-06-07}}</ref> Некои критичари на климатското инженерство го нарекуваат ова „''де факто мораториум''“,<ref>{{Наведено списание|last=Herkenrath|first=Peter|last2=Harrison|first2=Jeremy|date=January 2011|title=The 10th meeting of the Conference of the Parties to the Convention on Biological Diversity – a breakthrough for biodiversity?|journal=Oryx|language=en|volume=45|issue=1|pages=1–2|doi=10.1017/S0030605310001663|issn=0030-6053|doi-access=free}}</ref> но Секретаријатот на Конвенцијата за биолошка разновидност го нарекува „''необврзувачка нормативна рамка''“.<ref>{{Наведена книга|url=https://www.worldcat.org/oclc/889257942|title=Geoengineering in relation to the Convention on biological diversity : technical and regulatory matters.|date=2012|others=Phillip Williamson, Ralph Bodle, Secretariat of the Convention on Biological Diversity|isbn=978-9292254292|location=Montréal, Québec|oclc=889257942}}</ref> Многу правни научници ја отфрлаат оваа одлика.<ref>{{Наведено списание|last=Scott|first=Karen|date=2013-01-01|title=International Law in the Anthropocene: Responding to the Geoengineering Challenge|url=https://repository.law.umich.edu/mjil/vol34/iss2/2|journal=Michigan Journal of International Law|volume=34|issue=2|pages=309–358|issn=1052-2867|archive-url=https://web.archive.org/web/20210611114000/https://repository.law.umich.edu/mjil/vol34/iss2/2/|archive-date=2021-06-11|access-date=2021-06-11}}</ref><ref>{{Наведено списание|last=Reynolds|first=Jesse L.|last2=Parker|first2=Andy|last3=Irvine|first3=Peter|date=December 2016|title=Five solar geoengineering tropes that have outstayed their welcome: Five solar geoengineering tropes|url=http://doi.wiley.com/10.1002/2016EF000416|journal=Earth's Future|language=en|volume=4|issue=12|pages=562–568|doi=10.1002/2016EF000416}}</ref> Одлуката од 2016 година повикала на „''потребно е повеќе трансдисциплинарно истражување и споделување на знаењето меѓу соодветните институции за подобро да се разберат влијанијата''“.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://www.cbd.int/decisions/cop/13/14|title=Convention on Biological Diversity|work=Convention on Biological Diversity|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20210225075601/https://www.cbd.int/decisions/cop/13/14|archive-date=2021-02-25|accessdate=2021-06-07}}</ref>

== Јавна перцепција ==
Голема студија од 2018 година ги истражувала перцепциите на јавноста за шест методи на климатско инженерство, со онлајн анкета во [[САД]], [[Обединетото Кралство]], [[Австралија]] и [[Нов Зеланд]].<ref name=":1">{{Наведено списание|last=Carlisle|first=Daniel P.|last2=Feetham|first2=Pamela M.|last3=Wright|first3=Malcolm J.|last4=Teagle|first4=Damon A. H.|date=2020-04-12|title=The public remain uninformed and wary of climate engineering|url=https://eprints.soton.ac.uk/440717/1/Thepublic_remain_uninformed.pdf|journal=Climatic Change|language=en|volume=160|issue=2|pages=303–322|bibcode=2020ClCh..160..303C|doi=10.1007/s10584-020-02706-5|issn=1573-1480|archive-url=https://web.archive.org/web/20210614062101/https://eprints.soton.ac.uk/440717/1/Thepublic_remain_uninformed.pdf|archive-date=2021-06-14|access-date=2021-05-18}}</ref> Наодите биле споредувани и со слично истражување од 2012 година во Австралија и Нов Зеланд.<ref name=":2">{{Наведено списание|last=Wright|first=Malcolm J.|last2=Teagle|first2=Damon A. H.|last3=Feetham|first3=Pamela M.|date=February 2014|title=A quantitative evaluation of the public response to climate engineering|url=https://www.nature.com/articles/nclimate2087|journal=Nature Climate Change|language=en|volume=4|issue=2|pages=106–110|bibcode=2014NatCC...4..106W|doi=10.1038/nclimate2087|issn=1758-6798|archive-url=https://web.archive.org/web/20200728153000/https://www.nature.com/articles/nclimate2087|archive-date=2020-07-28|access-date=2020-05-22}}</ref> Јавната свест за климатското инженерство била ниска, а помалку од една петтина од испитаниците пријавиле претходно знаење. Перцепциите за шесте методи на климатско инженерство биле главно негативни и често се поврзувале со атрибути како „''ризични“, „вештачки“ и „непознати ефекти''“. Методите за отстранување на [[јаглерод диоксид]] биле претпочитани во однос на сончевото геоинженерство. Јавните перцепции биле неверојатно стабилни со само мали разлики меѓу различните земји во истражувањата од 2018 и 2012 година.<ref name=":1" /><ref name=":2" />

Во студијата на фокус-група од 2017 година, спроведена од Кооперативниот институт за истражување во еколошки науки (CIRES) во Соединетите Американски Држави, Јапонија, Нов Зеланд и Шведска, учесниците биле прашани за опциите за секвестрација на јаглеродот, предлозите за рефлексија како што се вселенските огледала или осветлувањето. на облаците, а нивните мнозински одговори може да се сумираат на следниов начин:

* Што ќе се случи ако технологиите се спротивстават со несакани последици?
* Дали овие решенија ги третираат симптомите на климатските промени наместо причината?
* Зарем не треба само да го промениме нашиот начин на живот и моделите на потрошувачка за да се бориме против климатските промени, правејќи го климатското инженерство последна опција?
* Зарем нема поголема потреба од решавање на политички решенија за намалување на нашите емисии?

Модераторите тогаш ја изнесиле идејата за идна „[[Глобално затоплување|климатска вонредна состојба]]“, како што е брзата промена на животната средина. Учесниците сметале дека ублажувањето и адаптацијата на климатските промени се силно претпочитани опции во таква ситуација, а климатското инженерство се гледа како последно средство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://cires.colorado.edu/news/study-illuminates-public-perceptions-climate-engineering|title=Study Illuminates Public Perceptions of Climate Engineering|date=October 9, 2017|work=CIRES|archive-url=https://web.archive.org/web/20180821031843/https://cires.colorado.edu/news/study-illuminates-public-perceptions-climate-engineering|archive-date=August 21, 2018|accessdate=August 20, 2018}}</ref>

== Евалуации на климатско инженерство ==
Повеќето од она што е познато за предложените техники се засноваат на лабораториски експерименти, набљудувања на природни појави и техники на компјутерско моделирање. Некои предложени методи за климатско инженерство користат методи кои имаат аналози во природни појави како што се стратосферските сулфурни аеросоли и јадрата за кондензација на облакот. Како такви, студиите за ефикасноста на овие методи може да се потпираат на информациите што се веќе достапни од други истражувања, како што е она по ерупцијата на планината Пинатубо во 1991 година. Сепак, компаративната евалуација на релативните заслуги на секоја технологија е комплицирана, особено со оглед на несигурноста на моделирањето и раната фаза на инженерскиот развој на многу предложени методи за климатско инженерство.<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.imeche.org/media/Public+Affairs/geoenginq.htm|title=Geo-Engineering Inquiry|date=November 17, 2008|work=Institution of Mechanical Engineers|archive-url=https://web.archive.org/web/20081220180833/http://www.imeche.org/media/Public+Affairs/geoenginq.htm|archive-date=2008-12-20}}</ref>

Неколку организации го истражувале климатското инженерство со цел да го оценат неговиот потенцијал, вклучувајќи го [[Конгрес на Соединетите Американски Држави|Конгресот на САД]],<ref name="Bullis">{{Наведена мрежна страница|url=http://www.technologyreview.com/view/416187/us-congress-considers-geoengineering/|title=U.S. Congress Considers Geoengineering|last=Bullis|first=Kevin|work=MIT Technology Review|archive-url=https://web.archive.org/web/20130126213315/http://www.technologyreview.com/view/416187/us-congress-considers-geoengineering/|archive-date=26 January 2013|accessdate=26 December 2012}}</ref> Националната академија на науките, инженерството и медицината на САД,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=https://nas-sites.org/americasclimatechoices/other-reports-on-climate-change/2015-2/climate-intervention-reports/|title=Climate Intervention Reports » Climate Change at the National Academies of Sciences, Engineering, and Medicine|work=nas-sites.org|archive-url=https://web.archive.org/web/20160729015758/http://nas-sites.org/americasclimatechoices/other-reports-on-climate-change/2015-2/climate-intervention-reports/|archive-date=2016-07-29|accessdate=2015-11-02}}</ref> [[Кралско друштво|Кралското друштво]],<ref>{{Наведена изјава за печат|title=Stop emitting CO2 or geoengineering could be our only hope|url=http://royalsociety.org/Stop-emitting-CO2-or-geoengineering-could-be-our-only-hope/|date=28 August 2009|publisher=The Royal Society}}</ref> Парламентот на Обединетото Кралство,<ref>{{Наведена мрежна страница|url=http://www.parliament.uk/documents/upload/postpn327.pdf|title=Geo-engineering research|date=March 2009|work=Postnote|publisher=Parliamentary Office of Science and Technology|archive-url=https://web.archive.org/web/20090618133101/http://www.parliament.uk/documents/upload/postpn327.pdf|archive-date=2009-06-18|accessdate=2009-05-23}}</ref> Институцијата на машински инженери,<ref name="imeche09"/> и Меѓувладиниот панел за климатски промени. Извештајот на IMechE испитувал мала подгрупа на предложени методи (заробување на воздухот, урбано албедо и техники за зафаќање CO2 базирани на алги), а неговите главни заклучоци биле дека климатското инженерство треба да се истражува и испроба во мал обем заедно со поширока декарбонизација на економијата.<ref name="imeche09" />

Прегледот на Кралското друштво испитувал широк опсег на предложени методи за климатско инженерство и ги оценил во однос на делотворноста, достапноста, навременоста и безбедноста (доделувајќи квалитативни проценки во секоја проценка). Клучните извештаи за препораки биле дека „''Страните во UNFCCC треба да вложат зголемени напори за ублажување и прилагодување на климатските промени, а особено за да се согласат за намалување на глобалните емисии''“, и дека „''[ништо] сега познато за опциите за геоинженерство не дава причина да се намали овие напори''“.  Како и да е, извештајот исто така препорача дека „''треба да се преземат истражувања и развој на опции за климатско инженерство за да се испита дали методите со низок ризик можат да бидат достапни доколку стане неопходно да се намали стапката на затоплување овој век''“.<ref name="Royal Society Policy Document">{{cite report|url=http://royalsociety.org/uploadedFiles/Royal_Society_Content/policy/publications/2009/8693.pdf|title=Geoengineering the Climate: Science, Governance and Uncertainty|author=Working group|date=2009|publisher=The Royal Society|location=London|page=1|isbn=978-0-85403-773-5|id=RS1636|access-date=2011-12-01|archive-date=2014-03-12|archive-url=https://web.archive.org/web/20140312031514/http://royalsociety.org/uploadedfiles/royal_society_content/policy/publications/2009/8693.pdf|url-status=live}}</ref>

Во една студија за преглед од 2009 година, Лентон и Вон оцениле низа предложени техники за климатско инженерство.<ref name="lenton09"/> Со цел да се дозволи споредба на различни техники, тие користеле заедничка евалуација за секоја техника врз основа на нејзиниот ефект врз нето радијативното форсирање. Како таков, прегледот ја испитувал научната веродостојност на предложените методи наместо практичните размислувања како што се инженерската изводливост или економската цена. Лентон и Вон откриле дека „''зафаќањето и складирањето на [воздухот] покажува најголем потенцијал, во комбинација со пошумување и производство на биојаглерод''“, и забележале дека „''се појавуваат и други предлози кои добиле значително медиумско внимание, особено „океанските цевки“ да биде неефективен''“.<ref name="lenton09" /> Тие заклучиле дека „''[климатското] геоинженерство најдобро се смета како потенцијално дополнување на ублажувањето на емисиите на CO2, наместо како алтернатива на него''“.<ref name="lenton09" />

== Наводи ==
{{наводи}}

=== Книги и извештаи ===

* {{Наведена книга|url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_Full_Report_High_Res.pdf|title=Global Warming of 1.5°C. An IPCC Special Report on the impacts of global warming of 1.5°C above pre-industrial levels and related global greenhouse gas emission pathways, in the context of strengthening the global response to the threat of climate change, sustainable development, and efforts to eradicate poverty|last=IPCC|publisher=Intergovernmental Panel on Climate Change|year=2018|isbn=<!-- not issued? -->|editor-last=Masson-Delmotte|editor-first=V.|ref={{harvid|IPCC SR15|2018}} <!-- ipcc:20200312 -->|author-link=IPCC|editor-last2=Zhai|editor-first2=P.|editor-last3=Pörtner|editor-first3=H.-O.|editor-last4=Roberts|editor-first4=D.|editor-last5=Skea|editor-first5=J.|editor-last6=Shukla|editor-first6=P. R.|editor-last7=Pirani|editor-first7=A.|editor-last8=Moufouma-Okia|editor-first8=W.|editor-last9=Péan|editor-first9=C.|display-editors=4}}
** {{Наведена книга|title={{Harvnb|IPCC SR15|2018}}|last=IPCC|year=2018|pages=541-562|chapter=Annex I: Glossary|ref={{harvid|IPCC SR15 Glossary|2018}} <!-- ipcc:20200312 -->|author-link=IPCC|chapter-url=https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_AnnexI_Glossary.pdf|access-date=2022-05-04|archive-date=2022-04-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20220423212311/https://www.ipcc.ch/site/assets/uploads/sites/2/2019/06/SR15_AnnexI_Glossary.pdf|url-status=dead}}

== Надворешни врски ==
* {{YouTube|id=1hhzrormtP4|title=Geoengineering May Be the Answer to Climate Change}} published December 14, 2019 [[Vice News]]

== Дополнително читање ==
* {{Наведена книга|url={{google books |plainurl=y |id=if5xZw7MiwAC}}|title=Hack the Planet: Science's Best Hope, or Worst Nightmare, for Averting Climate Catastrophe|last=Kintisch|first=Eli|publisher=Wiley|year=2010|isbn=978-0-470-52426-8}}
* {{Наведена книга|url={{google books |plainurl=y |id=5hAnBB-wmH4C}}|title=How to Cool the Planet: Geoengineering and the Audacious Quest to Fix Earth's Climate|last=Goodell|first=Jeff|publisher=Houghton Mifflin Harcourt|year=2010|isbn=978-0-618-99061-0}}
* {{Наведена книга|url={{google books |plainurl=y |id=6RoK8Xh_mHAC}}|title=Earthmasters: Playing God with the Climate|last=Hamilton|first=Clive|publisher=Allen & Unwin|year=2013|isbn=978-1743312933}}
* {{Наведена книга|url={{google books |plainurl=y |id=JXf6AAAAQBAJA}}|title=A Case for Climate Engineering|last=Keith|first=David|publisher=MIT Press|year=2013|isbn=9780262019828}}{{Мртва_врска|date=February 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
* {{Наведена книга|url={{google books |plainurl=y |id=428uCgAAQBAJ}}|title=The Planet Remade: How Geoengineering Could Change the World|last=Morton|first=Oliver|publisher=Princeton|year=2015|isbn=9780691175904}}
* {{Наведена мрежна страница|url=https://www.boell.de/en/geoengineering|title=Geoengineering|work=Heinrich-Böll-Stiftung|publisher=[[Heinrich Böll Foundation|Heinrich Böll Stiftung]]|language=en|accessdate=2021-08-14}}
* {{Наведена мрежна страница|url=https://www.europarl.europa.eu/RegData/etudes/ATAG/2021/656339/EPRS_ATA(2021)656339_EN.pdf|title=What if we could engineer the planet to help fight climate change?|last=Lieve Van Woensel with Marcos Fernández Álvarez|date=February 2021|work=Scientific Foresight Unit|publisher=[[European Parliamentary Research Service]]}}
* {{Наведено списание|last=Zarnetske|first=Phoebe L.|last2=Gurevitch|first2=Jessica|author-link2=Jessica Gurevitch|last3=Franklin|first3=Janet|last4=Groffman|first4=Peter M.|last5=Harrison|first5=Cheryl S.|last6=Hellmann|first6=Jessica J.|last7=Hoffman|first7=Forrest M.|last8=Kothari|first8=Shan|last9=Robock|first9=Alan|date=2021-04-13|title=Potential ecological impacts of climate intervention by reflecting sunlight to cool Earth|journal=Proceedings of the National Academy of Sciences|language=en|volume=118|issue=15|pages=e1921854118|bibcode=2021PNAS..11821854Z|doi=10.1073/pnas.1921854118|issn=0027-8424|pmc=8053992|pmid=33876741|doi-access=free}}

[[Категорија:Климатски промени]]
[[Категорија:Инженерски дисциплини]]
[[Категорија:Политика за климатски промени]]
Предлошки на страницава:
Назад на Климатско инженерство.
Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Климатско_инженерство“