Преглед на кодот на Едначење по звучност

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:

Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.

Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025

Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.

Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.

Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.

Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.

{{Македонска фонетика и фонологија}}
Според звучноста согласките се делат на [[безвучни согласки|безвучни]], [[звучни согласки|звучни]] и [[сонатни согласки|сонатни]]. Безвучните и звучните согласки образуваат таканаречени [[корелативни парови]]. Секоја безвучна согласка, освен ''х'', има свој звучен парник. Тие парови се:

{|
|-
! bgcolor=#ccccff colspan=11 style="text-align:center;" | [[корелативни парови]]
|- style="font-size:90%;"
| | звучна:
| width=5% | б
| width=5% | д
| width=5% | г
| width=5% | в
| width=5% | з
| width=5% | ж
| width=5% | (-)
| width=5% | ѕ
| width=5% | џ
| width=5% | ѓ
|- style="font-size:90%;"
| безвучна:
| width=5% | п
| width=5% | т
| width=5% | к
| width=5% | ф
| width=5% | с
| width=5% | ш
| width=5% | (х)
| width=5% | ц
| width=5% | ч
| width=5% | ќ
|}

== Правило 1 ==
Звучните и безвучните согласки се едначат по звучност кога ќе се најдат во непосреден допир. Едначењето се врши спрема втората согласка. Звучните согласки пред безвучните се менуваат во безвучни. Пример:

* ''б-п'': ''[[баба]]'' - ''бапски''; ''[[врабец]]'' - ''[[врапче]]'', ''врапци''; ''[[даб]]'', ''дабот'' - ''дапче''; ''забец'' - ''запци'', ''запчест''; ''[[јамб]]'', ''јамбот'', ''јампски''; ''[[Љубе]]'' - ''[[Љупчо]]'', ''[[Љупка]]''; ''[[роб]]'', ''робот'' - ''ропски'', ''ропство'', ...
* ''д-т'':
* ''г-к'':
* ''в-ф'':
* ''з-с'':
* ''ж-ш'':
* ''ѕ-ц'':
* ''џ-ч'':
* ''ѓ-ќ'':

== Правило 2 ==
Безвучните согласки пред звучните преоѓаат во звучни
сват- сватба-свадба

== Правило 3 ==
Едначењето по звучност редовно се обележува и во зборовите со претставка.

== Правило 4 ==
Согласката ''ј'' се обезвучува и пред [[слеана согласка|слеаните]] ''ц'', ''ч'' во зборови со претставка.

== Правило 5 ==
Кога претставките што завршуваат на согласка (''зад''-, ''над''-, ''од''-, ''под''-, ''пред''-, ''без''-, ''из''-, ''раз''-) ќе влезат во состав на збор што почнува со [[истородна согласка]], настануваат два случаја. 
  
=== Правило 5.1 ===
Во некои зборови границата меѓу претставката и [[основен збор|основниот збор]] јасно се чувствува, и согласките се пишуваат удвоено: ''оддели'', ''поддава'', ''раззелени'', ''оттука'', ''поттикне'', ''бессовесен'', ...

=== Правило 5.2 ===
Во други случаи, кога е сраснатоста на составните делови изразена во поголем степен, по извршеното едначење се добива една согласка: ''одамна'' (од ''оддамна''), ''бесмислен'', ''бесмртен'', ''бесрамен'', ''бестрашен'', ''исее'', ''исекне'', ''исели'', ''исече'', ''раседла'' (од ''разседла''), ''расее'', ''расели'', ''расече'', ''раслои'', ''расобуе'', ''расони'' и др.

Иста појава имаме и на составите меѓу префиските ''без''-, ''из''-, ''раз''- и зборовите што почнуваат со ''ш''. Во едни случаи се чува ''с'': ''бесшумно'' (од ''безшумно''), ''исшета'', ''исшие'', ''исшилчи'', а во други, по асимилацијата на ''с'' во ''ш'', се добило едно ''ш''; ''ишари'' (од ''изшари''), ''ишмрка'', ''уштипе'', ''рашета'' (од ''разшета''), ''рашие'', ''рашири'', ''раштима'', ''раштрка''.

== Правило 6 ==
Едначењето по звучност не се одбележува во следниве случаи:

=== Правило 6.1 ===
Не се одбележува едначењето на ''в'' пред [[безвучна согласка]]

=== Правило 6.2 ===
Не се одбележува едначењето на ''д''

=== Правило 6.3 ===
Пред [[член (граматика)|членската наставка]] -''та'' не се одбележува и едначењето на другите звучни согласки

=== Правило 6.4 ===
Согласката ''г'' не се едначи во: ''бегство'', ''другпат''.

=== Правило 6.5 ===
Не се едначи ''т'' во [[сложенка|сложенките]] од типот: ''петгодишен'', ''десетгодишен'', ''дванаесетгодишен'', ...

=== Правило 6.6 ===
Едначењето на согласките по звучност не се одбележува и во некои [[лична именка|личните именки]] од туѓо потекло.

=== Правило 6.7 ===
Во допир со [[гласник (фонетика)|гласниците]] (сонанти) не се врши едначење по звучност: ''милослив'', ''милосница'', ''мирислив''.

== Литература ==
* ''Правопис на македонскиот литературен јазик, [[Институт за македонски јазик]] "Крсте Мисирков", трето издание на [[Просветно дело - Скопје]], [[1986]]'', ''Редакциски одбор'': ''[[Божо Видоевски]]'', ''[[Тодор Димитровски]]'', ''[[Кирил Конески]]'', ''[[Крум Тошев]]'' (претседател), ''[[Рада Угринова-Скаловска]]''

{{македонска граматика}}

{{Нормативна контрола}}
[[Категорија:Правопис на македонскиот јазик]]
[[Категорија:Фонетика на македонскиот јазик]]

Предлошки на страницава:

Предлошка:Navbox (уреди)
Предлошка:Tnavbar (уреди)
Предлошка:Македонска граматика (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:Македонска фонетика и фонологија (уреди)
Предлошка:Навкутија (преглед на кодот) (полузаштитен)
Предлошка:Навлента (уреди)
Предлошка:Нормативна контрола (преглед на кодот) (заштитен)
Предлошка:• (уреди)
Модул:Arguments (уреди)
Модул:Check for unknown parameters (уреди)
Модул:Navbar (уреди)
Модул:Navbox (уреди)
Модул:No globals (уреди)
Модул:Нормативна контрола (уреди)

Назад на Едначење по звучност.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Едначење_по_звучност“