Преглед на кодот на Горнопреспански дијалект

Немате дозвола за уредување на оваа страница, од следнава причина:

Вашата IP-адреса се наоѓа во опсег блокиран на сите Викимедиини викија.

Блокот го зададе ‪EPIC‬. Наведената причина гласи Open proxy/Webhost: See the help page if you are affected.

Почнува: 09:48, 2 јули 2024
Истекува: 09:48, 2 јули 2025

Вашата тековна IP-адреса е 206.189.44.186. Блокираниот опсег е 206.189.32.0/20.

Вклучете ги сите горенаведени поединости кога се обраќате. Ако сметате дека сте блокирани по грешка, дополнителни информации и напатствија ќе најдете во глобалното правило Без отворени застапници.

Во спротивно, за да поразговарате за блокот, поднесете барање за разгледување на Мета. Можете и да пишете во VRT-редицата на надзорниците на stewards@wikimedia.org, притоа вклучувајќи ги сите гореспоменати поединости.

Можете да го погледнете и копирате кодот на оваа страница.

{{Без извори|датум=ноември 2009}}
{{Infobox language
| name             = ��орнопреспански дијалект
| familycolor      = indo-european
| altname          = Ресенски дијалект
| nativename       = 
| pronunciation    = 
| states           = 
| region           = 
| ethnicity        = 
| speakers         = 
| date             = 
| dateprefix       = 
| ref              = 
| refname          = 
| fam1             = [[индоевропски јазици|индоевропски]]
| fam2             = [[Словенски јазици|словенски]]
| fam3             = [[Јужнословенски јазици|јужнословенски]]
| fam4             = [[Источни јужнословенски јазици|источни јужнословенски]]
| fam5             = [[Македонски јазик|македонски]]
| fam6             = [[западномакедонско наречје]]
| fam7             = периферни говори
| ancestor         = 
| ancestor2        = 
| ancestor3        = 
| script           = 
| isoexception     = dialect
| linglist         = 
| lingua           = 
| guthrie          = 
| ietf             = 
| image            =
| imagealt         = 
| imagecaption     = 
| map              = File:Makedonski dijalekti-prilagodeno.png
| mapcaption       = Горнопреспанскиот дијалект на картата на македонските дијалекти
}}
'''Горнопреспански дијалект''' или '''ресенски дијалект''' — [[дијалект]] од подгрупата на западни и северозападни дијалекти на [[Западномакедонско наречје|западното наречје]] на [[македонски јазик|македонскиот јазик]]. Се говори на територијата на градот [[Ресен]] со околината. Горнопреспанскиот дијалект е близок дијалект со [[Долнопреспански дијалект|долнопреспанскиот]] дијалект. Овој дијалект дели поголем број на кракатеристики со соседните дијалекти.

== Територија ==
Горнопреспанскиот дијалект го сочинуваат градскиот говор од [[Ресен]] со говорите од околните села: [[Јанковец]], [[Болно]], [[Петрино]], [[Избишта]], [[Илино]], [[Горно Крушје (Ресенско)|Горно Крушје]], [[Лева Река]], [[Кривени]], [[Златари]], [[Сопотско]], потоа селата во Преспанско Поле и во крајбрежјето: [[Претор]], [[Асамати]], [[Курбиново]], [[Рајца]], [[Грнчари]], [[Подмочани]], [[Долно Перово]], [[Езерани]], [[Дрмени]], [[Царев Двор]], [[Горно Дупени]], [[Евла (Ресенско)|Евла]], [[Лавци (Ресенско)|Лавци]], [[Покрвеник]], [[Шурленци]], и селата на северозападниот брег на езерото: [[Отешево]], [[Лесковец]], [[Стење]] и [[Коњско (Ресенско)|Коњско]].<ref>Дијалектите на македонскиот јазик, том 1, Божидар Видоески, 1998, Скопје</ref>

== Фонолошки одлики ==

* Особено е карактеристичен развојот на групата ''ое'' со што тие се одделуваат и од охридскиот и од струшкиот говор, иако се во иста дијалектна зона. Асимилацијата  во оваа група се врши во корист на ''е'': ''ае'' со контракција на која претходи асимилација се добива долго ''е'': ''човек – чоек – чēк''. Се случува, иако ретко, оваа форма да се изговара со обично ''е''. Не секогаш ''ое'' преминало во долго ''е'', има примери кога група се реализира како дифтонг ''ОḬ - повели – поели - поḬли – појли''.
* Асимилационо едначење спрема втората компонента има и во ''ае'' > ''ē'': ''знаеме'' – ''знēме'', ''знает – знēт''.
* Замена на групата '''цвь-''' со ''цу-'': ''цут'', ''цутит, рацути, расцути''...
* Промена на ѣ во ''е'' во сите положби и зад согласката ''ц'': ''цевка // цефка, цеп, цепец, цепи, цепéјнца''...
* Кратката акузативна форма за множина ''ги'' се употребува како ''и'': ''и видоф ними''... 
* Секундарниот '''ъ''' во извесен дел од Преспа се јавува како ''о'', дури и во групата tъm: ''осом'', ''седом''.
* Групите *tj, *dj, ''*stj, *skj'', ''*zdj'', *zgj преминале во ''шт'' и ''жд'', за разлика од Охрид и од струшкиот говор: ''враштат'', ''обиждат''.
* Редовно губење на меѓусамогласното ''в'': ''чоек, глаа'', ''Јанковец'' – ''Јанкоец''...
* Јасен изговор на неакцентираните согласки.
* Согласката ''х'' се заменува со ''в'' во неколку положби, како апсолутниот крај на зборот: ''страх-страв, прах-прав'', во положба пред согласка: ''бахча-бавча'', ''бехме-бевме'', а во положба на почетокот на зборот може и да се изгуби: ''хамал-амал''.
* Носовката ѫ во коренската морфема добива резултат ''ă'': ''мăгла, мăска, скăпо''...

== Морфолошки одлики ==

* Личните и роднинските имиња од машки род во дативни конструкции имаат наставка ''у'': ''Му реков Стојану'', а за женски род има ''е'': ''Је реков Цвете''.
* Кратките заменски форми за акузатив ''ме'', ''те'', ''се'' > ''ма'', ''та'', ''са''. Ова е карактеристично и за соседните струшки говори.
* Множинските дативни форми ''нам ни'', ''вам ви'' се јавуваат во акузативни конструкции: ''нам ни виде''.
* Заменската форма ''сăто'', наместо ''сето''.
* За второ лице еднина императив се јавува наставката - ''ејте'': ''речејте'', ''пулејте''.
* Во ресенскиот говор имперфективно-итеративните форми имаат наставка ''-а'' (а-група): ''кажват''. Со овие форми преспанскиот говор се поврзува со леринските говори, но и со охридско-струшките говори во кои овие форми се од ''и-група'': ''кажвит''.
* Наставката за множина во машки род -''ови'' се употребува како ''-ој'' : ''дворој, патој, зборој''... 
* [[Преглас]] на ''а'' во ''е'' е почест за разлика од другите западни говори: ''чеша < чаша''.
* Во трето лице еднина презнет се чува наставката - ''т'': ''одит, гледат, носит''...         
* Резултатот ''о'' е рефлекс и за самогласното ''л'': ''вок'', ''соза''.
* Има две форми за трето лице еднина од помошниот глагол ''сум'': ''-ет'' и ''-ести'', формата ''-ет'' освен во централните говори ја има и во некои охридско-преспански села, а ''-ести'' е карактеристична за костурскиот говор, но ја има и во некои дебарски села.
* Употреба на трите членови: ''от, та, то, те, ов, ва, во, ве, он, на, но, не''.
* Неудвојување на предлогот ''со'': ''алиштата и переа со варен граф''.

== Наводи ==
{{наводи}}

{{Македонски дијалекти}}

[[Категорија:Македонски дијалекти]]
[[Категорија:Преспа]]

Предлошки на страницава:

Назад на Горнопреспански дијалект.

Преземено од „https://mk.wikipedia.org/wiki/Горнопреспански_дијалект“