Соја

Сојата има добро развиен коренов систем. Главниот корен се развива на 10-15 см. во ораничниот слој. На таа длабина коренот се расклонува и се формираат цврсти жили, а главниот корен расте бавно и е тенок, така што тешко се разликува од страничните жили. неки случаи достигнуваат до 2 метри длабочина. Важен дел од кореновиот систем кај сојата се грутковите бактерии (кореновите грутки). Овие бактерии живеат во симбиоза со коренот на сој��та, вршат снабдување со неоргански азот од атмосферата и го претвораат во амонијачна форма достапен за растението. За сојата карактеристична врста на бактерии е Bradyrhizobium japonicum. На едно растение може да има и неколку стотини грутки кои воглавно се формираат најмногу во ораничниот слој до 20 см длабочина.

Културните сорти на соја имаат исправено стебло, чија висина зависи од сортата и условите на одгледување и се движи од 30-130 см. Стеблото е зелено, обраснато со влакненца и воглавно разгранато. Дивите видови на соја имаат полегливо стебло и може да достигне должина од 2 метри. На секоја нодија на стеблото се развива лист, кој во својата пазува носи папка која може да се развие како гранка, цвет или да остане неразвиена (заспана папка). Сојата повеќе или помалку грана, во зависнос од сортата и условите на надворешната средина, при што вообичаени се примарните гранки а секундарни многу ретко се формираат.

Постојат три различни типови на листови кај сојата; првиот чивт се котиледони, вториот чивт се прости и прави тројно сложени листови. Котиледоните се дел од 'ркулецот, по облик валчести или копјести а по боја се жолти или зелени. Простите или примарни листови се развиваат од папките кои се најдуваат во пазувите на котиледоните и секој прост лист има нодија. Сите останати нодии носат тројно сложени листови типични за сојата и се распоредени наизменично. Се состојат од дршка и три лиски. По некогаш може да се случи првите листови да имаат четири, па и седум лиски. За листот на сојата карактеристични се влакненцата. Растенијата со густи влакненца имаат физиолошки и агрономски предности: помалку се изложени на напад од штетни инсекти, поотпорни се на суша.

Цветот на сојата се формира во пазувите на лисјето на стеблото и гранките, од основата спрема врвот. Цветовите можат да имаат бела или различни нијанси на љубичеста боја. Сојата цвета сукцесивно што значи на исто растение може да се најдат цветни папки, отворени цветови и мешунки кои се во фаза на наливање. Времето на цветање кај нас зависи од сортата, времето на сеидба и условите на надворешната средина и трае од крајот на месец мај до половината на август. Карактеристично за сојата е што има голем процент на абортивност (опаѓање) на цветовите, односно формира повеќе цветови од мешунки и таа појава до денес не е доволно објаснета.

Плодот на сојата е мешунка, чии број се движи од 2 до повеќе од 20 во едно соцветие, па до 400 на зрело растение. Овој број е обично многу помал поради високиот процент на абортивни цветови. Формата и големината на мешунката варира помеѓу сортата, а во зависност од надворешните услови овие особини се разликуваат и помеѓу мешунките на исто растение. Може да бидат прави, благо свиткани или српесто закривени, долги од 2 см. кај дивата, до 7 см. кај некои културни сорти. Бојата на мешунките може да биде светложолта, темна и црна а должината зависи од бројот на зрната а најчесто се движи од 4 до 6 см. Денешните комерцијални сорти, создадени со селекција, имаат цврсти мешунки и пукаат само во стресни услови, а за дивата соја карактеристично е да мешунките во зрелост пукаат и го расфрлуваат семето.

Зрното кај поголем број на комерционални сорти има овална форма а може да ги има сите преодни помеѓу овална па до издолжена форма. Зрното на сојата може да биде; жолта, зелена, темна или црна, вклучувајќи ги сите нијанси меѓу овие бои, а може да биде и двобојно.

Според многу истражувања сојата е комплетен производ и природен лек во спречување на многубројни болестис, на пример, тие што се врзани за холестеролот. Дејствува дури и подобро од лек: некои нејзини белковини ги активираат рецепторите на „лошиот“ холестерол и го подобруваат неговото отстранување. Но, најинтересните ефекти се однесуваат на жените. Во сојата се откриени состојки што се добри во менопаузата: ги намалуваат и ублажуваат типичните тегоби, од бранови на топлина до промена на расположението и несоницата. Билните хормони од сојата ја надополнуваат намалената активност на јајчниците, а со тоа го намалуваат губењето на коскената маса. За тоа е доволно само 50г соја на ден. Сојата е максимално искористена во вегетаријанската исхрана како замена на месо, месни производи, млеко и млечни производи.