Кутретино

Името на селото потекнува од личното име Кутретин или Кутрашин, кое се верува дека е од првиот жител. Така, се верува дека надворешно бил неугледен, ситен, поради што народот го викал кутриот, никоја жена не го сакала.^[2]

Ова село се наоѓа во Железник, во југоисточниот дел на територијата на Општина Демир Хисар, од десната страна на Црна Река, недалеку од патот Демир Хисар-Битола, а чиј атар се допира со подрачјето на Општина Битола.^[3] Селото е рамничарско, на надморска височина од 650 метри.^[3]

Во Кутретино има претежно нови куќи, кои се изградени во непосредна близина на магистралниот пат Битола-Демир Хисар–Кичево. Селото од градот Демир Хисар е оддалечено околу 4 километри, а од градот Битола 25 километри. Селото се граничи со градот Демир Хисар на север, со селото Суводол на исток, со селата Загориче и Лопатица (Општина Битола) и со селото Стругово на запад.^[2]

Селото е практично споено со соседното Суводол, така што дел од општествените установи се заеднички. Двете села ги делат училиштето, фудбалското игралиште, селската црква „Св. Константин и Елена“ и селските гробишта. Новите градби во ова село се направени на местото на некогашните плодни ниви, каде се доселиле луѓе од планинските села Боиште, Лесково и Церово.^[4]

Во 1958 година селото добило електрична енергија, водовод има од 1966 година, а асфалтен пат од 1986 година.^[2]

Според легендата, во месноста Леска се наоѓала голема средновековна населба позната како Лескоец или Леска. Меѓу мештаните месноста е нарекувана и Старо Кутретино. Таму имало многу богата црква, која била уништена од Турците. Нејзините столбови и камени блокови биле однесени во селото Гопеш и вградени во црквата „Св. Преображение“.^[4]

Селото Кутретино е споменато во пописните турски дефтери од 1468 година и од 1568 година. Во 1468 година имало 26 христијански семејства, 2 неженети и 3 вдовици, односно вкупно 147 жители. Во 1568 година имало 64 жители.^[2]

Кутретино е заведено и во Слепченскиот кодик од XVI век.^[2]

Во XIX век, Кутретино се наоѓало во Битолската каза, нахија Демир Хисар, во Отоманското Царство.

Атарот е мал и зафаќа простор од 3,9 км². На него преовладува обработливото земјиште на површина од 178 хектари, на шумите отпаѓаат 126 хектари, а на пасиштата 61 хектар.^[3]

Селото, во основа, има полјоделска функција.^[3]

Во селото има две продавници за колонијални стоки, две живинарски фарми, два отпада, една столарска работилница, еден автосервис, една кафеана и една воденица (млин).^[2]

Населението одгледува разни зрнести и крмни растенија (компир, грав, пченка, пипер, тутун) и зеленчук.^[2]

Во отоманскиот период се одгледувале пченица, јачмен, просо, се саделе лозја и се правело вино и се занимавале со гаење на пчели.^[2]

Според податоците на Васил К’нчов („Македонија. Етнографија и статистика“) од 1900 година, во селото Кутретино имало 52 жители, сите Македонци христијани.^[5] По податоците на секретарот на Бугарската егзархија, Димитар Мишев („La Macédoine et sa Population Chrétienne“) во 1905 година во Бараково имало 64 жители.^[6]

На Етнографската карта на Битолскиот Вилает од 1901 г. Кутретино се води како чисто македонско село во Битолската каза на Битолскиот санџак со 5 куќи.^[7]

Според германска карта издадена во 1941 година, а заснована на пописот на Кралството Југославија од 1931 година, селото имало 100 Македонци.^[8]

Кутретино е мало село, но со пораст на населението. Така, селото во 1961 година броело 164 жители, а во 1994 година 271 жител, македонско население.^[3]

Кутретино е едно од малкуте села во областа кои бележат раст на населението во последните децении.^[4]

Според последниот попис од 2002 година, во селото живееле 301 жител, сите Македонци.^[9]

Според последниот попис од 2021 година, во селото живееле 264 жители, од кои 257 Македонци, 1 Албанец и 6 лица без податоци.^[10]

Во табелата во продолжение е направен преглед на населението во сите пописни години:

Извор за 1900 г.: Македонија. Етнографија и статистика.^[11]; за 1905 г.: La Macédoine et sa Population Chrétienne.^[12]; за 1948-2002 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[13]; за 2021 г.: Државен завод за статистика на РМ.^[14]

Кутретино е македонско село.

Според истражувањата на Бранислав Русиќ во 1952 година родови во селото:^[15]

• Со непознато потекло: Шопевци (2 к.), Ѓиковци (3 к.) и Китановци (2 к.), стари доселеници.
• Доселеници: Тодоровци (2 к.), Босилковци (2 к.) и Поповци (2 к.), доселени се во 1920 година од селото Вирово; Чагоровци и Богојовци (1 к.), доселени се во 1905 година од раселеното село Чагор кај Битола; Најденковци (2 к.), доселени се во 1913 година од селото Вирово и Тренчевци (2 к.), доселени се во 1920 година од селото Големо Илино. Таму им биле роднини Велковци.

• Подрачно училиште „Гоце Делчев“, подрачно основно училиште до V одделение на ОУ „Гоце Делчев“ - Демир Хисар^[16]
• Месна заедница
• Дом на култура

Селото влегува во рамките на проширената Општина Демир Хисар, на која ѝ била додадена поранешната Општина Сопотница по новата територијална поделба на Македонија во 2004 година. Во периодот од 1996-2004 година, селото припаѓало на некогашната Општина Демир Хисар.

Во периодот од 1955 до 1996 година, селото се наоѓало во рамките на големата општина Демир Хисар.

Во периодот 1952-1955, селото било во рамките на тогашната Општина Демир Хисар, во која покрај селото Кутретино, се наоѓале и селата Бараково, Белче, Вардино, Граиште, Единаковци, Журче, Мургашево, Ново Село, Лесково, Прибилци, Ракитница, Растојца, Сладуево, Слепче, Стругово и Суви Дол. Во периодот 1950-1952, селото се наоѓало во некогашната Општина Мургашево, во која влегувале селата Белче, Кутретино, Мургашево, Слепче и Суводол.

Во селото постои избирачкото место бр. 0628 според Државната изборна комисија, сместено во просториите на основното училиште.^[17]

На претседателските избори во 2019 година, на ова избирачко место биле запишани вкупно 260 гласачи.^[18]

Археолошки наоѓалишта^[19]

• Леска — населба од средниот век;
• Св. Никола — осамен наод од римско време.

Цркви^[20]

• Црква „Св. Константин и Елена“ — главна селска црква која ја дели со соседното село Суводол

Слави

• Свети Константин и Елена (3 јуни) — селска слава

Од Кутретино има десетина иселени домаќинства, главно во градовите Битола и Скопје, но има иселено и во европските и во прекуокеанските земји.^[2]

•   Кутретино на Ризницата ^?