Stokkem

Inkel ieëve nao de Romeinsen tied woort Stokkem gestif dore Franke ane doemaolige Maas óngere naam Stockheim, det "plaats bie 't hout" beteikentj. Deze naam wuuertj veur 't ieës vermeldj inne bul van 19 november 1181 worin paus Lucius III ane abdie van Siegburg zien veurrechte en bezittinge bevestigdje: ...Ecclesiam et cellam in Stockheim, mansum in Kessenich...

Graof Arnold IV van Loeën bemirkdje de strategische ligking vanne stad en goof die in 1244 stadsrechte wodoor de inwoeaners e perron móchte oprichte. Daonao hawwe ze 'n eige bestuur, rechspraok en verdeidiging. Daobie boedje de graove van Loeën hie e kestieël veur zich te kónne verdeidige taenge ónger anger Gelder. In jannewarie 1361 stórf de Loeënse graof Diederik van Hinsberg in dees börch.

Doe 't graofsjap Loeën waas geannexeerdj dore pins-bisjóp van Luuk woort Stokkeim ein vanne Gooj Stej van 't prinsbisdóm Luuk. De ónras nao 1550 sloog ouch hie toe, ouch al woort 't kestieël inne begin van daen ieëf versterk door prinsbisjóp Eberhard von Marck-Sedan. Oppe nach van 5 op 6 oktoeaber 1568 stook Wullem van Oranje mit zie leger (14.000 vootknechte en 7.000 ruters) vanoet Duutsjlandj via Obbeech bie Stokkem de Maas euver óm in Mestreech oppe Dousberg de stried aan te gaon mitte Spaanse troepe van hertog Alva. d'n Euvertrèk getuugdje van militair bekwaamheid, meh de veldjtrèk mislökdje; de prins dórs de slaag neet aan.

Op 5 november 1605 waas 'ne groeate brandj in Stokkem. 350 hoezer brandjen aaf, meh sevetig bleve gespaard. Ouch de kirk brandje aaf. Daoveur is de petroeanhèlge vanne parochie Stokkem saer 1632 Sint Elisabeth, dewiel dae oearsprunkelik Sint Lambertus waas. Van 18 jannewarie toet 5 augustus 1682 woort de Hesselse graof Jan Renier de Geloes opgeslaoten in 't Stokkems kestieël vanwaenge e dispuut euvere inbezitnumming van 't kestieël van Mombaek.

Doe inne begin vannen achtieëndjen ieëf de Zujelike Nederlenj 't striedtoneel vörmdje vanne Spaanse woort Mestreech oppernuuds belegerdj. Deze kieër dore Ingels-Hóllandjse troepe ónger leijing van John Churchill, d'n ieëste hertog van Marlborough. Die maakdjen in 't Maaslandj zoea bóntj det 't traditioneel Malbrook verbranje, wie det nag ummer in Kaesing in standj wuuertj gehaje, in Stokkem óntsting. Toch woort 't kestieël van Stokkem verinneweerdj in 1702. Anen ènj vannen achtieëndjen ieëf woort Jan Matthijs Clercx d'n drosserd van 't amb Stokkem, bekèndj vanne vervolging vanne Bókkeriejers.

Naeve de kriegselenj haw Stokkem ouch döks te lieje vanne euverstruiminge vanne Maas. Die zörgdje d'rveur det de Maas ziene loup mieëder kieëre haet verlag inne oeastelike richting, wodoor grenscorrecties nuuedig wore. Zoea woort in 1814 't gróndjgebied van 't gehuch Boeëje, vreuger ónger Beech, bie Stokkem geveug. In 1839 lag 'ne brandj oppernuuds 120 hoezer inne as. Inne neugetieëndjen en twintjigsten ieëf sting Stokkem bekèndj veur zien manjvlöchterie (de körverie), 'n nieverheid die väöl aan 't hoes woort beüub. 't Haw ouch 'n sjoeal veur manjvlöchters.

• Kestieël Carolinaberg oet 1878 oppe plaats van 'n väöl ajer börch.
• De Sint-Elisabethkirk, e neoclassicistisch boewwirk oet 1848.
• Slevrouwe-van-Biestandjkapel, 'n kapel oet 1818.
• 't Stadhoes oet 1840.
• Euverbliefsele vanne walle van Stokkem.
• 't Perron, deze zuul dae de Luukse vrieheid verzinnebildj, woort ènj achtieëndjen ieëf eweggehaoldj, mer in 1985 weer opgerich oppen hook vanne Steinkoelstraot enne Rechtestraot.
• De Wissen, e bezeukerscentrum euvere Maas enne manjvlöchterie. Vanoet hie beginnen ouch diverse wanjelroutes.

Stokkem laag oearsprunkelik ane Maas. Tiejes euverstruiminge vanaaf d'n dertieëndjen ieëf verplaatsdje de Maas zich óngevieër 1,5 km in oeastelike richting. Daobie verzwónj 't dörp Beech taengeneuver Stokkem in 1649 en mós e nuuj Beech oeastelik van 't aad dörp waeren opgeboedj. d'n Aje Maaserm, dae inne loup vanne neugetieëndjen ieëf gans vanne Maas woort aafgesneje is nag dao. Inne twieëdje helf vannen twintjigsten ieëf woort de oeterweerd tösse d'n ajen enne nuje Maasloup veur e deil vergrave veure grindjwinnig. De daodoor óntstange peul woorten oetènjelik óntwikkeldj toet 't netuurgebied Negenoord. Hie vindj me ouch 't bezeukerscentrum De Wissen.

Stokkem is de bakermat van twieë hermenieorkeste die al decennialang concurrente vanein zeen: de hermenie Sint-Elisabeth enne hermenie Sint-Cecilia. Inne vouksmóndj en 't plaatselik dialek neump me dees rivaliserendje orkeste de "Slaai" enne "Boch".

• Arnold Sauwen, (1875-1935), dichter
• Guillaume Pörteners, (1886-1982), dirigent
• Pieter-Johannes Brouwers, (1831-?), pedagoog, litterkóndige, mitoprichter van 't Davidsfonds
• Lambert Yzermans, (1903-1978), manjvlöchter, kónssjiljer

Berg ane Maas, Meeëzik, Lanker, Dilse

• Stokkem.be
• Website van De Wissen
• Naamgeografisch óngerzeuk van Stokkem
• Stokkem in Onroerend Erfgoed
• Maascentrum De Wissen